بررسی تأثیر ابعاد هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان مشهد)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 16، شماره 3، مهر 1400، صفحه 473-487   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سحر احمدزاده¹؛ علی اکبر عنابستانی^{* 2}؛ حمید شایان³

¹دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استاد جغرافیای روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مقدمه:  امروزه مدیریت در روستاهای مختلف به‌ویژه روستاهای دارای تنوع قومی، مذهبی، زبانی و به‌خصوص روستاهای حاشیه کلان‌شهرها به دلیل حجم گسترده مهاجرین یک چالش چند فرهنگی است.
هدف پژوهش:  هوش فرهنگی به مدیران روستایی در درک مخاطبان مختلف، مدیریت تیم‌های متنوع، به‌کارگیری استعدادهای میان فرهنگی و سازگاری با شبکه‌های رهبری کمک می‌کند. در این پژوهش تلاش شد تا میزان اثرگذاری هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران در نواحی روستایی موردبررسی قرار گیرد.
روش شناسی تحقیق: روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی از سطح منطقه جمع‌آوری‌شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستای نمونه با جمعیت 86856 نفر در قالب 23997 خانوار است که حجم نمونه 227 نفر با روش کوکران تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک از بین روستاییان انتخاب‌شده است. به این حجم نمونه تعداد 24 پرسشنامه مربوط به دهیاران، 24 پرسشنامه مربوط به اعضای شورای اسلامی روستاها و 24 پرسشنامه مربوط به کارشناسان بخشداری را افزوده، درنهایت 299 پرسشنامه تکمیل‌شده است.
قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در این تحقیق روستاهای شهرستان مشهد است که در سال 1395 دارای دهیاری بوده‌اند و به دلیل ماهیت موضوع تحقیق، 24 روستاهای دارای بیشترین تنوع فرهنگی از میان روستاهای شهرستان مشهد به‌عنوان روستاهای نمونه انتخاب شدند.
یافته ها و بحث : یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که به‌طورکلی هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران با ضریب تعیین 1976/0 تأثیر مثبت و مستقیم دارد. از میان ابعاد هوش فرهنگی نیز بعد فراشناختی با ضریب 3247/0 بیشترین تأثیر مثبت و معنادار را بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران داشته است و پس‌ازآن به ترتیب ابعاد رفتاری، شناختی و انگیزشی هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران مؤثر بوده‌اند.
نتایج: نتایج نشان می دهد رابطه مثبت و مستقیمی ‌بین کلیه ابعاد هوش فرهنگی دهیاران و عملکرد وظیفه‌ای آنان وجود دارد. به عبارتی دهیارانی که نسبت به دیگران نمره هوش فرهنگی بالاتری را کسب کرده اند، توانسته اند عملکرد وظیفه ای بالاتری را نیز از خود نشان دهند.  

کلیدواژه‌ها

هوش فرهنگی؛ دهیاران؛ مدیریت روستایی؛ عملکرد وظیفه ای؛ شهرستان مشهد

مراجع

استانداری خراسان رضوی. (1396). آخرین وضعیت تقسیمات کشوری شهرستان مشهد. مشهد: استانداری خراسان رضوی.

اسلام‌پور، حسین. (1391). بررسی رابطه بین هوش فرهنگی و عملکرد کارکنان بهزیستی مازندران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، رشته مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور مرکز غرب تهران.

اصانلو، بهاره و خدامی، سهیلا. (1393). بررسی اثر هوش فرهنگی بر شوک فرهنگی، سازگاری میان فرهنگی و عملکرد. مطالعات توسعه اجتماعی -فرهنگی، 2(4)، ۷۵-۹۶.

اقتداری، مهشاد. (1396). ارزیابی عملکرد مدیریت نوین روستایی در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی روستاها (موردمطالعه: شهرستان عنبرآباد). پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند.

امیری، مجتبی؛ عزیزی، منیر و طالقانی، غلامرضا. (1391). بررسی عوامل موثر بر تقویت هوش فرهنگی مدیران شهری در تعاملات فرهنگی با شهروندان. نشریه علمی-پژوهشی مدیریت فردا، 11(32)، 29-44.

ایمانی، بهرام و خدابخشی، راضیه. (1397). ارزیابی عملکرد دهیاران از دیدگاه روستاییان (موردمطالعه: روستاهای بخش مرکزی شهرستان ایذه). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 6(33)، 53-68.

بدری آذین، یعقوب و هوشنگ، طاهر. (1396). رابطة هوش فرهنگی و عملکرد فردی کارکنان ادارة کل ورزش و جوانان استان آذربایجان شرقی. مدیریت ورزشی، 9(1)، 55-70

جان نثار احمدی، هدی و فیاضی، مرجان. (1384). هوش فرهنگی نیاز مدیران در قرن تنوع. ماهنامه تدبیر، 172، 41-43.

حقیقتیان، منصور؛ صادق، سعید و شاه چراغی، فاطمه. (1393). بررسی تأثیر هوش فرهنگی بر عملکرد شغلی کارکنان سازمان بهزیستی (موردمطالعه: کارکنان بهزیستی شهر اصفهان)، جامعه شناسی کاربردی، 25(56)، 59-72.

داوری، علی و رضازاده، آرش. (1393). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.

رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1389). مدیریت توسعه روستایی (بنیانهای نظری). تهران: انتشارات سمت.

سر برقی مقدم، تکتم؛ بوذرجمهری، خدیجه و قاسمی، مریم. (1395). ارزیابی عملکرد دهیاران در فرآیند توسعة پایدار روستایی از دیدگاه روستائیان مورد مطالعه: بخش طرقبه شهرستان بینالود، مجله آمایش جغرافیایی فضا، 6(19)، 119-136

عرفانی‌پور، امید. (1395). ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در توسعه پایدار مناطق روستایی مطالعه موردی منطقه مرکزی همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، مرکز پیام نور ملایر، دانشگاه پیام نور.

قدیری معصوم، مجتبی و ریاحی، وحید. (1383). بررسی محورها و چالش‌های مدیریت روستایی در ایران مطالعه موردی: دهستان پنج هزاره در شهرستان بهشهر. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، 50، 177-199.

کروبی، مهدی؛ امیری، زینب و محمودزاده، سید مجتبی. (1395).  تاثیر هوش فرهنگی بر عملکرد شغلی (مطالعه موردی: راهنمایان تور ورودی شهر تهران). مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 5(18)، 119-136.

گلپیرا، مرجان، رضاییان، مجید، بصیریان جهرمی، حسین. (1398). هوش فرهنگی و رابطه آن با عملکرد شغلی خبرنگاران روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های ایرانی دارای نسخه انگلیسی. فصلنامه علوم خبری، 8(30)، 11-38.

محمدخانی، کامران و جراحی، محبوبه. (1393). نقش هوش‌های فرهنگی و عاطفی در بهبود عملکرد کارکنان (موردمطالعه: مرکز ملی مطالعات جهانی شدن). فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شوشتر، 8(26)، 201-230.

میردار، منصور، پناهی، فاطمه و عسگری، فروغ. (1395). پایش عملکرد استعدادیابی فروش با استفاده از تکنیک سلسله مراتبی فازی و ارزیابی مجموع نسبت‌هاARAS ( موردمطالعه: صنعت پوشاک ورزشی). فصلنامه اختصاصی تبلیغات و بازاریابی، 4: 96-111

نادرپسند فریمانی، فاطمه؛ (1398). بررسی نگرش ساکنین روستاها به عملکرد دهیاران پیرامون توسعه نواحی روستایی (نمونه دهستان قلندرآباد شهرستان فریمان). پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، مرکز پیام نور فریمان، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی.

نائیجی، محمد جواد، عباسعلی زاده، منصوره. (1386). هوش فرهنگی سازگاری با ناهمگون ها، ماهنامه تدبیر، 181، 20-23.

نجفی تروجنی، سید احمد. (1398). تاثیر هوش فرهنگی و عدالت سازمانی بر عملکرد کارکنان با نقش میانجی تعهد سازمانی (مطالعه موردی نظام پزشکی استان مازندران). پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر.

هوتی، ادهم. (1397). بررسی میزان رضایت مندی روستاییان از عملکرد دهیاران مطالعه موردی: دهستان محترم آباد شهرستان فنوج. پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

  هومن، حیدر علی، (1387). مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران. انتشارات سازمان سمت

Ang, S., Van Dyne, L., Koh, C., Ng, K.Y., Templer, K.J., Tay, C. & Chandrasekar, N.A. (2007). Cultural intelligence: its measurement and effects on cultural judgment and decision making, cultural adaptation and task performance, Management and Organization Review, 3(3), 335-371.

Azizpour, M., Ebrahimi, Esmail. & Alipoor, Hossein. (2013). Surveying the Relationship between Cultural Intelligence and Job Performance at Tabriz Tractor Factory. International Journal of Management Research and review, 3(7), 3073-3079.

Borman, W. C. & Motowidlo, S. J. (1993). Expanding the Criterion Domain to Include Elements of Contextual Performance. in N. Schmitt and W.C. Borman (eds), Personnel Selection in Organizations. New York: Jossey-Bass, 71-98.

 Jyoti, Jeevan. & Kour, Sumeet. (2015). Assessing the cultural intelligence and task performance equation: Mediating role of cultural adjustment. Cross Cultural Management, 22(2), 236 – 258.

Khalili, M., Darvish, H. & Noodeh Farahani, M. (2013). The relationship between cultural intelligence and bank performance: A case study of a private bank. Management Science Letters 3, 415-418.

1. Barakat, Livia., P. Lorenz, Melanie., R. Ramsey, Jase. & L Cretoiu, Sherban. (2015). Global managers: An analysis of the impact of cultural intelligence on job satisfaction and performance. International Journal of Emerging Markets, 10(4), 781 – 800

Livermore D.A. (2009). Cultural Intelligence: Improving Your CQ to Engage Our Multicultural World. Baker Academic, a division of Baker Publishing Group, Used by permission.

Miri, A., Moghimi, S.M. and Kasemi, M. (2010). Studing the Relationship between Cultural Intelligence and Employees Performance. European Journal of Scientific Research, 42(3), 418-427.