بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش جامعه محلی نسبت به بوم گردی پایدار (مورد مطالعه: ساکنین روستای چی‌چی‌نی‌کوتی شهرستان لاهیجان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 16، شماره 3، مهر 1400، صفحه 455-471   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محسن نیازی¹؛ هادی رازقی مله^{* 2}؛ صباح متولیان²؛ حسن پیری²

¹استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

²دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

مقدمه: اهمیت بوم­گردی پایدار به عنوان بخش کوچکی از صنعت گردشگری بر کسی پوشیده نیست. بر این اساس مطالعه رابطه عوامل مختلف با بوم­گردی پایدار دارای اهمیت فراوانی می­باشد.
هدف پژوهش: هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش جامعه محلی نسبت به بوم­گردی پایدار می­باشد. برای تبیین ابعاد مسأله از نطریات بوردیو، پاتنام و اورامز استفاده شده است.
روش شناسی تحقیق: برای انجام تحقیق حاضر از روش پیمایش استفاده شده و جامعه آماری در تحقیق حاضر شامل تمامی ساکنین 18 سال و بالاتر روستای چی­چی­نی­کوتی شهرستان لاهیجان می­باشد. برای تعیین حجم نمونه از نرم­­افزار pass استفاده شد که از این طریق حجم نمونه 103 نفر برآورد شده است. در این پژوهش برای جمع­آوری اطلاعات نیز از پرسشنامه استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستای چی­چی­نی­کوتی شهرستان لاهیجان، یکی از بکرترین روستاهای ایران، واقع در شمال کشور می­باشد که طبیعت آن از گزند انسان­ها در امان مانده است. این روستا در استان گیلان، شهرستان لاهیجان، بخش مرکزی واقع می­باشد.
یافته­ها و بحث: یافته­های تحقیق نشان داده است که متغیر مشارکت (441/0) و متغیر اعتماد اجتماعی (202/0) به ترتیب، بیش­ترین و کم­ترین تأثیر را بر متغیر نگرش جامعه محلی نسبت به بوم­گردی پایدار دارند. همچنین یافته­ها نشان­دهنده تأثیر مثبت سرمایه اجتماعی (شبکه روابط، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی) بر نگرش جامعه محلی نسبت به بوم­گردی پایدار می­باشد؛ به این معنی که با افزایش میزان سرمایه اجتماعی، میانگین نگرش جامعه محلی نسبت به بوم­گردی پایدار افزایش می­یابد.
نتیجه­ گیری: اقدام به افزایش مشارکت مردم محلی در طراحی، اجرا و مدیریت طرح­های بوم­گردی پایدار می­توان عاملی جهت افزایش میزان بوم­گردی در منطقه مورد مطالعه باشد. رعایت هنجارهای اجتماعی جذب­کننده و کنار گذاشتن هنجارهای اجتماعی بازدارنده گردشگری، شرایط مناسبی را برای توسعه بوم­گردی پایدار شکل می­دهد. 

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ شبکه روابط؛ اعتماد اجتماعی؛ بوم‌گردی پایدار

مراجع

الوانی، سید مهدی و سید نقوی، میرعلی. (1381). سرمایه اجتماعی: مفاهیم و نظریه ها. فصلنامه مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 33 و 34، 26-3.

الوانی، سید مهدی و شیروانی، علیرضا. (1383). سرمایه اجتماعی؛ اصل محوری توسعه. ماهنامه تدبیر، 147، 22-16.

ایمانی خوشخو و آروند، پونه. (1392). نقش اکوتوریسم بر شاخص توسعه انسانی در شهرستان تالش (شاخص نرخ بیکاری، معیشت، درآمد)، فصلنامه گردشگری گروه مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ، 2(2)، 65- 71.

پاتنام، رابرت. (1380). دموکراسی و سنت های مدنی، ترجمه محمد تقی لفروز، تهران: انتشارات روزنامه سلام. 

تاجبخش، کیان. (1384). سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.

توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه. (1384). مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تاکید بر نظریه های سرمایه اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، 26، 32-1.

 جعفری مهرآبادی، مریم و امامی، فاطمه و سجودی، مریم. (1395). بررسی مولفه های سرمایه اجتماعی موثر بر رضایتمندی گردشگران: مطالعه موردی شهر ماسوله. برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 5(18)، 96-73.

سقایی، مهدی و مسعودی، محمد باقر. (1393). اکوسیستم های طبیعی و اکوتوریسم با تأکید بر ایران، تهران: انتشارات مهکامه.

 سلمانی، محمد و تقی پور، فریده و رمضان زاده لسبویی، مهدی و جلیلی پروانه، زهرا. (1389). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی: مطالعه موردی روستاهای باغستان و برون، شهرستان فردوس، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 4 (11)، 40-11.

شاکری زاده، ابراهیم و مهدوی، فاطمه. (1394). تعیین قابلیت و توان بوم شناختی شهرستان رودان به منظور کاربری طبیعت گردی با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره. پژوهش های جغرافیای طبیعی، 47(2)، 332-317.

شجاعی باغینی، محمد مهدی و مهرمنش، آرش و انصاری، رضا. (1387). مبانی مفهومی سرمایة اجتماعی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

صالحی، صادق. (1395). توسعه بوم‌گردی در روستای جنت رودبار با تأکید بر مشارکت جوامع محلی، طرح تحقیقاتی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران.

فرانکفورد، چاوا و نچمیاس، دیوید. (1381). روش های پژوهش در علوم اجتماعی. ترجمه فاضل لاریجانی و رضا فاضلی، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).

فنل، دیوید ای. (1388). مقدمه ای بر طبیعت گردی. مترجم جعفر اولادی قادیکلایی، مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.

نوری نشاط، سعید. (1389). پژوهش محلی و برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی. تهران: نشربرگ زیتون.

Aref, F. (2011). Sense of community and participation for tourism development. Life Science Journal, 8(1), 20-25.

Bourdieu, Pierre. (1985). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Richard Nice (Tran) ,Rootled & Keagan Paul.

Bourdieu, P., & J. C. Passeron. (1997). the Inheritors: French Students and their Relations to Culture, Chicago. University of Chicago Press.

Choi, H. C., & Sirakaya, E. (2006). Sustainability indicators for managing community tourism. Tourism management, 27(6), 1274-1289.

Choo, H., & Jamal, T. (2009). Tourism on organic farms in South Korea: a new form of ecotourism≟. Journal of Sustainable Tourism, 17(4), 431-454.

Van Houwelingen, P. (2012). Neighborhood associations and social capital in Japan. Urban Affairs Review, 48(4), 467-497.

Kontogeorgopoulos, N., Churyen, A., & Duangsaeng, V. (2014). Success factors in community-based tourism in Thailand: The role of luck, external support, and local leadership. Tourism planning & development, 11(1), 106-124.

Macbeth, Jim, Carson, Dean. Northolt, Jeremy. (2004). Social Capital, Tourism & Regional Development: SPSS as a basic for Innovation and Sustainability, Current Issue in Tourism Journal, 7(6), 502-522.

Jaafar, M., Bakri, N. M., & Rasoolimanesh, S. M. (2015). Local community and tourism development: A study of rural mountainous destinations. Modern Applied Science, 9(8), 399.

Stone, M. T., & Rogerson, C. M. (2011). Community-based natural resource management and tourism: Nata bird sanctuary, Botswana. Tourism Review International, 15(1-2), 159-169.

Orams, M. B. (2002). Marine ecotourism as a potential agent for sustainable development in Kaikoura, New Zealand. International Journal of Sustainable Development, 5(3), 338-352.

Viren, P. P., Vogt, C. A., Kline, C., Rummel, A. M., & Tsao, J. (2015). Social network participation and coverage by tourism industry sector. Journal of Destination Marketing & Management, 4(2), 110-119.

Park, D. B., Lee, K. W., Choi, H. S., & Yoon, Y. (2012). Factors influencing social capital in rural tourism communities in South Korea. Tourism Management, 33(6), 1511-1520.

Putnam, R. D. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton, N.J: Princeton University Press.

Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and Revival of American community. New York, N.Y.: Simon & Schuster.

 Putnam, R. (1993). The prosperous community: Social capital and public life. The american prospect, 13(Spring), Vol. 4. Available online: http://www. prospect. org/print/vol/13 (accessed 7 April 2003).

Putnam, Robert, D. (1999). The Prosperous Community: Social Capital and Public Life, the American Prospect, Inc.

Rattanasuwongchai, N. (1998). Rural tourism—the impact on rural communities, Bangkok: Thailand: Kasetsart University, Department of Career Sciences.

 Warner, M. (1999). Social Capital Construction and the Role of the Local State 1. Rural sociology, 64(3), 373-393.

Zhao, W., Ritchie, J. B., & Echtner, C. M. (2011). Social capital and tourism entrepreneurship. Annals of Tourism Research, 38(4), 1570-1593.