تبیین مدل طراحی ساختمانهای مسکونی در اقلیم سرد کوهستانی از بعد کالبدی- هویتی (مورد مطالعه: کلانشهر تبریز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 16، دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 61، اسفند 1401، صفحه 1095-1109   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رقیه مهمانی¹؛ جلال نخعی^{* 2}؛ مهرداد جلال نژاد²

¹دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز، ایران

²استادیار گروه معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز، ایران

چکیده

در طراحی و ساخت بناهای سنتی و بومی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر همچون جریان هوا، نور و حرارت آفتاب در ساخت و سازها مدنظر سازندگان بوده است. همچنین سعی شده است تا ساخت بنا کم‌ترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشد. سوال اصلی تحقیق اینکه مبانی طراحی ساختمانهای مسکونی همساز با اقلیم سرد و کوهستانی در کلانشهر تبریز از بعد کالبدی-هویتی چیست؟ در این مطالعه از شیوه‌های توصیفی- تحلیلی و میدانی استفاده شده است، از ابزار و تکنیک دلفی در پیمایش‌ها جهت پاسخ به سؤالات تحقیق و برای نتیجه گیری‌های آماری و ارائه مستندات برمبنای هدف از نرم افزار SPSS استفاده گردیده، حجم نمونه آماری پژوهش حاضر مشتمل بر ٥٠ نفر در قالب 22 نفر دانشجویان دکترای معماری، 6 نفر اساتید معماری، 22 نفر از ساکنان مجتمع های مسکونی خواهد بود که بر اساس روشهای آماری نتایج استخراج و ارایه شده است. برای پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شده است. هدف از تحقیق حاضر آن است که علاوه بر بررسی‌های لازم در حوزه همسازی با اقلیم جهت تبیین مدل‌ها و الگوهای این سازگاری در محدوده‌های سرد و کوهستانی ایران، مؤلفه‌های کالبدی-هویتی را نیز با همپوشان نمودن شاخص‌های آن مدل مورد مطالعه قرار دهد. نتایج حاصل از یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین زیر شاخص تسلسل فضایی (ارتباطات و مفاصل) با بعد کالبدی و همچنین بعد هویتی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین زیر شاخص‌ها فضای باز، تسلسل کالبدی و تباین و تمایز با بعد کالبد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

طراحی مسکن؛ طراحی اقلیمی؛ کالبد؛ هویت؛ اقلیم سرد و کوهستانی

مراجع

Adger, W. N., Huq, S., Brown, K., Conway, D., & Hulme, M. (2003). Adaptation to Climate Change in the Developing World. Progress in Development Studies, 3(3), 179–195.

Ahmadi, H, & Shamiie, A. (2012). Climatic Comfort of the City Based on Climate Indicators (Case Study: Ilam City). Physical Planning, 1(1), 75-88. (In Persian)

Al-ajmi Farraj, F., Alkhamis, Mohammad T. A. & Alsaeid Hana, M. (2017). Parametric simulation for energy efficient building design of Kuwaiti domestic buildings, Journal of Buildings and Sustainability, 1(1). 48- 64. www.insightcore.com.

Altomonte, S. (2009). Climate Change and Architecture: Mitigation and Adaptation Strategies for a Sustainable Development. Journal of Sustainable Development, 1(1), 97-112.

Asmin, H., Ebrahimzadeh, I., & Habibi, M.A. (2010). An Analysis of the Factors of Physical Expansion and Spiral Growth. Geography and Development, 8(19), 25-46. (In Persian)

Ataei H, Fanaei, R. (2015). The Impact of Climate Elements on the Architecture and Design of Urban Settlements Case Study: Isfahan City. Regional Urban Studies and Research, 7(27), 61-80. (In Persian)

Beranvand, M. (2010). The end of the persuasive approach with a sustainable approach. Master's Degree, Khorasgan Branch, University Azad Islamic. (In Persian)

Ebrahimzadeh, I., & Rafiei, Q. (2009). Optimization of Urban Development Directions Using Geographic Information System (GIS). Geography and Development, 15, 45-70. (In Pearsian)

Framarzi, M., & Zeynali Azim, A. (2019). Assessment of Tabriz City Management Performance after Establishment of Tabriz Islamic Council, Geography. Regional Plannin, 9(1), 445- 458. (In Persian)

Farshchi, R. (2009). Architecture in the Age of Climate Change. Soffa, 48, 65-78. (In Persian)

Feizi, M., & Mehdizadeh, S. (2014). Proposed Solutions for Climate-Based Architecture in Mashhad to Achieve Thermal Comfort, Scientific Research. Khorasan Bozorg, 15, 21-31. (In Persian)

Ghobadian, V. (2014). Foundations and Concepts in Contemporary Western Architecture, Office of Cultural Research Press. (In Persian)

Grothmann, T., & Patt, A. (2005). Adaptive Capacity and Human Cognition: The Process of Individual Adaptation to Climate Change. Global Environmental Change, 15(3), 199-213.

Hanan, M., & Steve, Sh. (2011). Developing Sustainable Residential Building in Saudi Arabia Case Study. Applied Energy, 3(1), 391 -383.

Hashemi Rafsanjani, E., & Heidari, Sh. (2019). Evaluation of Adaptive Thermal Comfort in Warm and Dry Climatic Residential Homes Case Study: Kerman Province. Journal of Architecture of Hot and Dry Climate, 7(6), 43-65. (In Persian)

Joshua, A., & Davies, O. A. (2016). Housing and Climate Change in the Nigerian Built Environment. Journal of Environment and Earth Science, 3(4). 1122-128. www.iiste.org

Julija, A. K., Dušan, T., Mirko, G., & Vera, M. (2016). Housing and climate change-related disasters: a study on architectural typology and practice, 15th International scientific conference “Underground Urbanisation as a Prerequisite for Sustainable Development. Procedia Engineering, 165, 869 – 875.

Kader, K., & Erby, K. (2016). A Study on the Sustainable Architectural Characteristics of Traditional Anatolian Houses and Current Building Design Precepts.  Journal: Procedia - Social and Behavioral Sciences, 216, 810–817.

Kasmai, M. (1993). Climatic  Zoning of Iran Housing and Residential Environment. Building and Housing Research Center Press, Tehran. (In Persian)

Kasmai, M. (1999). Climate and Architecture. Tehran: Baztab Press in Collaboration with Iran Housing Company. (In Persian)

Khoda Karami, M. (2010). A Study of Traditional Architecture in harmony with the Cold Climate Case Study: Sanandaj City. Environmental logistics, 10, 91-114. (In Persian)

Lazarević-Bejec, N. (2012). Integration of the policies of adaptation to climate changes. Intr: V. Djokić and Z. Lazović (ed.) The impact of climate changes upon planning and architectural design: development of optimal models. Faculty of Architecture, Belgrade, 58‒82.

Linnenluecke, M., & Griffiths, A. (2010). Beyond Adaptation: Resilience for Business in Light of Climate Change and Weather Extremes. Business & Society, 49(3) 477–511.

Mahmoudi M.M., & Niewah, S. (2011). Climate Change Development Technology with Sustainable Development Approach, The Role of the World, 1, 35-51. (In Persian)

Mohammadi Mazraeh, H., & Pazhouhanfar, M. (2018). Effects of vernacular architecture structure on urban sustainability case study: Qeshm Island, Iran. Frontiers of Architectural Research, 7, 11–24. Higher Education Press Limited Company. Production and Hosting by Elsevier B.V. on behalf of KeAi. This is an open access article under the CC BY-NC-ND license (http:// creativecommons.org/ licenses/by-nc-nd/4.0/). http://dx.doi.org/10.1016/j.foar.2017.06.006.

Momeni Khonakdar, R. (2017). The Impact of Climate on the Formation of Ghaemshahr Native Architecture, M.Sc., University of Mazandaran, College of Architecture. (In persian)

Moradi, S. (2013). Environmental Regulation. Tehran: Ashian Press. (In persian)

Pumain, D. (2003). Scaling laws & urban systems. European research programme ISCOM (www. iscom. unimo.it).

Mustapa, M. S., Zaki, S. A., Rijal, H. B., Hagishima, A., & Ali, M. S. M. (2016). Thermal comfort and occupant adaptive behaviour in Japanese university buildings with free running and cooling mode offices during summer. Building and Environment, 105, 332-342.

Ramazani, S. (2016). Design of Residential Settlement with Energy Conservation Approach Using Climate-Based Design in Zanjan, M.Sc., Zanjan Branch, Islamic Azad University, Faculty of Architecture. (In Persian)

Rezai, F., & Taghdiri, A. (2019). Evaluation of strategies and strategies in harmony with humid climate in contemporary and indigenous architecture. Journal of Architecture, 2(7), 1-7. (In Persian)

Roaf Sue, Crichton, D., & Fergus, N. (2009). Adapting Buildings and Cities for Climate Change: A 21st Century Survival Guide, Architectural Press is an imprint of Elsevier.

Saeedi, M., Faizi, M., Rafiei, M., & Saremi, H.R. (2017). Investigating and Analyzing Climate Impacts on Urban Housing with Emphasis on Optimizing Energy Consumption. Green Architecture, 3(8), 1-14. (In Persian) 

Zheng, G., Youyin, J., Hongxia, G.S., & Xutao, Z. (2010). Developing a Fuzzy Analytic Hierarchical Process Model for Building Energy Conservation Assessment. Renewable Energy, 87 -78.

Vahedi, E. (2017). Design of a Residential Complex in Arid and Bidgol Architecture Approach Case Study of Aran and Bidgol City in Isfahan Province, M.Sc., Tehran University of Science and Culture, Faculty of Art and Architecture. (In Persian)

Watson, D. (1993). Climate Design: Theoretical and Practical Principles of Energy Use in Building, translated by Vahid Ghobadian, Mohammad Feiz Mahdavi. Tehran: Tehran University Press, Institute of Publishing and Press. (In Persian)