بررسی خصوصیات ضد باکتریایی اسانس‌های خوشاریزه، مرزه بختیاری و پوشش‌خوراکی کیتوزان بر لیستریا مونوسایتوژنز در فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 14، 2(تابستان) - شماره پیاپی 52، تیر 1401، صفحه 109-123   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.1878968.1576

نویسندگان

الهام فتحی مقدم¹؛ امیر شاکریان^{* 1}؛ رضا شرافتی چالشتری²؛ ابراهیم رحیمی¹

¹مرکز تحقیقات تغذیه و محصولات ارگانیک، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی ، شهرکرد، ایران

²گروه تغذیه، مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در بیماری های متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران

چکیده

مطالعه حاضر به منظور ارزیابی اثر کیتوزان و اسانس‌های خوشاریزه و مرزه بختیاری روی لیستریا مونوسایتوژنز در فیله ماهی قزل-آلای رنگین‌کمان انجام شد. نمونه های ماهی با کیتوزان و اسانس‌های مرزه بختیاری (062/0، 125/0 و 25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و خوشاریزه (062/0، 125/0 و 25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) پوشش‌دهی شدند. لیستریا مونوسایتوژنز (103×1 کلنی در گرم) به نمونه ها تلقیح و 16 روز در دمای یخچال ارزیابی شد. فراوان‌ترین ترکیبات در گیاه مرزه بختیاری carvacrol (25/31 درصد)، thymol (50/23 درصد)، o-cymene (87/13 درصد) و Gamma-terpinene (65/10 درصد) بودند. فراوان‌ترین ترکیبات شیمیایی در اسانس گیاه خوشاریزه ocimene (15/44 درصد)،alpha-phellandrene (80/16 درصد)، gamma-terpinene (52/8 درصد) و beta-myrcene (08/6 درصد) بودند. میزان MIC (062/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و MBC (125/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) مرزه بختیاری از اسانس خوشاریزه کمتر بود. بیشترین تعداد باکتری‌ در روز 16 نگه‌داری به ترتیب مربوط به نمونه‌های ماهی شاهد (Log CFU/g 10/0 ± 00/11) و کمترین مربوط به گروه‌های کیتوزان، اسانس‌های خوشاریزه (25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و مرزه بختیاری (25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) (Log CFU/g 02/0 ± 02/8) بود. افزایش ازت فرار تام در تیمار شاهد بیشتر از سایر نمونه‌ها بود (05/0 ≥ P). نمونه‌های تیمار‌شده با کیتوزان و اسانس‌های خوشاریزه (25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و مرزه بختیاری (25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بیشترین امتیازات حسی مربوط به فاکتور‌های عطر و طعم، بافت و پذیرش کلی را داشتند. استفاده از کیتوزان و اسانس‌های خوشاریزه و مرزه بختیاری سبب کنترل تعداد لیستریا مونوسایتوژنز و تولید ازت فرار‌ تام و بهبود خصوصیات ارگانولپتیکی نمونه‌های ماهی قزل‌آلای رنگین کمان شد.

کلیدواژه‌ها

قزل آلای رنگین کمان؛ کیتوزان؛ خوشاریزه؛ مرزه بختیاری؛ لیستریا مونوسایتوژنز

مراجع

1. Adams, R.P. and Sparkman, O.D. 2007. Review of Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatography/Mass Spectrometry. 4 ed: Allured Publishing Corporation, Carol Stream, Illinois.
2. Ahanjan, M., Ghaffari, J. and Hagi, F.M. 2014. Antibacterial Activity and Chemical Composition of Medicinal Plant Satureja bakhtiarica Bung against Multi Drug-Resistant Acinetobacter baumannii [ESBL]. Peak Journal of Medicinal Plant Research, 2(1):13-7.
3. Alimoradian, Z., Roomiani, L. and Tadayoni, M. 2019. The effect of antioxidant and antimicrobial of Coriandrum sativum essential oil on shelf life of Otolithes ruber fillets at 4 ºC. JFST 15(85).
4. Asghari, G.R., Sajjadi, S.E., Sadraei, H. and Yaghobi, K. 2010. Essential oil constituents of Echinophora platyloba DC. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 2(3):185-6.
5. Avijgan, M., Hafizi, M., Saadat, M. and Nilforoushzadeh, M.A. 2006. Antifungal effect of Echinophora platyloba’s extract against Candida albicans. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 5(4):285-9.
6. Chaleshtori, R.S., Rokni, N., Razavilar, V. and Kopaei, M.R. 2013. The evaluation of the antibacterial and antioxidant activity of Tarragon (Artemisia dracunculus L.) essential oil and its chemical composition. Jundishapur Journal of Microbiology, 6(9).
7. Çoban, Ö.E., Patir, B. and Yilmaz, Ö. 2014. Protective effect of essential oils on the shelf life of smoked and vacuum packed rainbow trout (Oncorhynchus mykiss W. 1792) fillets. Journal of food science and technology, 51(10):2741-7.
8. Commission, B.P. British Pharmacopoeia London Bernan Press (PA); 1988.
9. Ekhtiarzadeh, H., Akhondzadeh Basti, A., Misaghi, A.,  Ebrahimzadeh Mousavi, H.,  Bokaei, S.,  Taherkhani, P. et al. 2012. Effect of Zataria multiflora on Listeria monocytogenes manner on Salted fish. Medicinal Plants forum, 10(4):89-96.
10. Fazlara, A., Sadeghi, E. and Rostami, S.P. 2012. Study on the antibacterial effects of Cuminum cyminum essential oil on Listeria monocytogenes in Iranian white cheese. 9. 35:35-44.
11. Fernandes, P. 2016. Enzymes in fish and seafood processing. Frontiers in bioengineering and biotechnology. 4:59.
12. Ghasemi Pirbalouti, A. and Dadfar, S. 2013. Chemical constituents and antibacterial activity of essential oil of Satureja bachtiarica (Lamiaceae). Acta Poloniae Pharmaceutica Drug Research. 70(5):933-8.
13. Giuffrida, A., Giarratana, F., Valenti, D.,  Muscolino, D.,  Parisi, R.,  Parco, A. et al. 2017. A new approach to predict the fish fillet shelf-life in presence of natural preservative agents. Italian journal of food safety, 6(2):6768.
14. Hassanpour Aghdam, M.B., Shalamzari, M.S., and Sepehri, N. 2009. GC/MS analysis of Echinophora platyloba DC. essential oil from Northwest Iran: a potential source of (Z)-β-ocimene and α-phellandrene. chemija. 20(2).
15. Hosseini, Z., Lorigooini, Z., Rafieian-Kopaei, M.,  Shirmardi, H.A. and Solati, K. 2017. A review of botany and pharmacological effect and chemical composition of Echinophora species growing in Iran. Pharmacognosy research, 9(4):305.
16. in't Veld, J.H.H. 1996. Microbial and biochemical spoilage of foods: an overview. International journal of food microbiology, 33(1):1-18.
17. Jeyakumari, A., Ninan, G., Joshy, C.,  Parvathy, U.,  Zynudheen, A. and Lalitha, K. 2016. Effect of chitosan on shelf life of restructured fish products from pangasius (pangasianodon hypophthalmus) surimi during chilled storage. Journal of food science and technology, 53(4):2099-107.
18. Mahdian, F., Mahboubi, M., Rahimi, E. and Shad, M.M. 2017. Chemical composition, antimicrobial and antioxidant activities of Echinophora platyloba essential oil. Infectio. 21(3):176-81.
19. McLafferty, W. Wiley registry of mass spectral data 9th/NIST 08. 9 ed2009.
20. Moein, M., Karami, F., Tavallali, H. and Ghasemi, Y. 2012. Chemical Composition of the Essential oil of Satureja bachtiarica Bunge. from Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences. 8(4):277-81.
21. Rodrigues, B.L., da Cruz Silva, A.C.V., da Costa, M.P.,  da Silva, F.A.,  Mársico, E.T. and Conte-Junior, C.A. 2017. Fatty acid profiles of five farmed Brazilian freshwater

 

 fish species from different families. PloS one. 12(6):e0178898.

22. Sallam, K.I. 2007. Antimicrobial and antioxidant effects of sodium acetate, sodium lactate, and sodium citrate in refrigerated sliced salmon. Food Control. 18(5):566-75.
23. Sefidkon, F., Jamzad, Z. and Barazandeh, M. 2005. Essential oil of Satureja bachtiarica Bunge, A potential source of carvacrol. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 4:425-39.
24. Sefidkon, F., Sadeghzadeh, L., Teymouri, M.,  Asgari, F. and Ahmadi, S. 2007. Antimicrobial effects of the essential oils of two Satureja species (S. Khuzistanica Jamzad and S. bachtiarica Bunge) in two harvesting time.
25. Sharafati Chaleshtori, R., Taghizadeh, M., Khanalizadeh, A.,  Hesami, S.,  Heidaryan, Z.,  Sahebjami, P. et al. 2016. The effects of chitosan incorporated with eucalyptus and cuminum essential oils on storage time of oncorhynchus mykiss. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences.‌25(133):151-60.
26. Soleimanpour Ahmadi, H., Manouchehri, H. and Safari, R. 2015. Study the effect of chitosan nano particle and nano capsulated essential oil of Zataria multiflora on microbial spoilage of fillet of Onchorhynchus mykiss inoculated by Listeria monocytogene. Shilat, Journal of Natural Resources of Iran. 68(4):577-87.
27. Souza, B.W., Cerqueira, M.A., Ruiz, H.c.A.,  Martins, J.T.,  Casariego, A.,  Teixeira, J.A. et al. 2010. Effect of chitosan-based coatings on the shelf life of salmon (Salmo salar). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(21):11456-62.
28. Tilami, S.K., Sampels, S., Zajíc, T.,  Krejsa, J.,  Másílko, J. and Mráz, J. 2018. Nutritional value of several commercially important river fish species from the Czech Republic. PeerJ. 6:e5729.
29. Zomorodian, K., Ghadiri, P., Saharkhiz, M.J.,  Moein, M.R.,  Mehriar, P.,  Bahrani, F. et al. 2015. Antimicrobial activity of seven essential oils from Iranian aromatic plants against common causes of oral infections. Jundishapur journal of microbiology, 8(2): e17766.