خوانش تاریخی ـ گفتمانی حدیث سلسلة الذهب

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 6، دوره 27، شماره 69، شهریور 1400، صفحه 115-134   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یحیی میرحسینی^{* 1}؛ زهرا هاشمی²

¹استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران.

²فارغ التحصیل علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد

چکیده

«سلسلة الذهب» مهمترین و مشهورترین سخن هشتمین امام شیعه است؛ جمله‌ای که به سال 200 هجری در نیشابور، به درخواست جمع زیادی از غیر شیعیان به‌ویژه اصحاب حدیث، صادر شد. بواسطۀ بازتاب روایت در منابع شیعه و اهل سنت، سلسلة الذهب بسیار محل بحث و گفتگو بوده است. مروری بر پژوهش‌های بسیاری که دربارۀ این حدیث سامان یافته، نشان می‌دهد برداشت‌های ایدئولوژیکی همچون توحید و امامت بیش از همه مورد توجه و تأکید بوده است. نوشتار حاضر می‌کوشد به روش تحلیل تاریخی و با نظرداشت شرایط گفتمانی و تأکید بر هرمنوتیک قصدگرای مولف‌محور، هدف و قصد امام رضا (ع) را از انتخاب و بازگفت این حدیث تبیین نماید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد این گزینش کاملا هدفمند بوده است تا مسلمانان و فراتر از آن ادیان توحیدی را به همگرایی دعوت کرده، از آنان بخواهد از تکفیر همدیگر دست بشویند. تتمۀ حدیث در روایات شیعی که بر شرط امامت تکیه کرده نیز در پی ایفای این مقصود است که برای دستیابی به مراتب والای توحید باید به معارف اهل بیت علیهم‌السلام چنگ زد.

کلیدواژه‌ها

سلسلة الذهب؛ امام رضا (ع)؛ توحید؛ وحدت؛ تکفیر؛ فضای صدور

مراجع