اثرات حفاظتی و آنتی‌اکسیدانی سیلیمارین در گوسفندان مبتلا به فاسیولوزیس تحت درمان با کلرسولون

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

دوره 15، 2 (58) تابستان، مرداد 1400، صفحه 169-186   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jvcp.2021.1918402.1288

نویسندگان

مهرزاد افلاطونی¹؛ نگار پناهی^{* 2}؛ پژمان مرتضوی³؛ بهار شمشادی³؛ شاپور کاکولکی⁴

¹دانش‌آموخته دکتری تخصصی فارماکولوژی دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار گروه علوم پایه دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ‏ایران.

³دانشیار گروه پاتوبیولوژی دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

⁴دانشیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تهران، ایران.

چکیده

فاسیولوز‏یس یک بیماری انگلی است که سبب آسیب‌های اقتصادی می‌شود. در مطالعه‌ی حاضر به ارزیابی اثرات حفاظتی‏ داروی سیلیمارین به تنهایی و همراه با داروی کلرسولون در گوسفندان آلوده به انگل کبدی فاسیولا هپاتیکا پرداخته شد. بدین منظور از 40 رأس گوسفند نژاد سنگسری در پنج گروه 8 رأسی شامل: 1- گوسفندان سالم بدون درمان، 2- گوسفندان مبتلا به  فاسیولوز‏یس بدون درمان، 3- گوسفندان مبتلا به فاسیولوز‏یس تحت درمان با سیلیمارین، 4- گوسفندان مبتلا به فاسیولوز‏یس تحت درمان با کلرسولون و 5- گوسفندان مبتلا به فاسیولوز‏یس تحت درمان با داروهای سیلیمارین و کلرسولون استفاده شد. پارامترهای بیوشیمیایی شامل تری‌گلیسرید، بیلی‌روبین، پروتئین تام، کلسترول و آلبومین سرم و همچنین سطح سرمی مالون‌د‌ی‌آلدئید، ظرفیت تام آنتی‌اکسیدانی و فاکتورهای هماتولوژیکی اندازه‌گیری و بین گروه­ها مقایسه شد. جهت آسیب­شناسی بافتی، مقاطعی از بافت کبد تهیه گردید. سطح سرمی کلسترول، تری‌گلیسرید، بیلی‌روبین، پروتئین تام و آلبومین گوسفندان مبتلا به فاسیولوز‏یس توسط درمان با سیلیمارین و کلرسولون، به­طور معنی‌داری بهبود یافت (05/0p<). ظرفیت تام آنتی‌اکسیدانی در گروه‌ تحت درمان با سیلیمارین در مقایسه با گروه 2 به­طور معنی‌داری افزایش یافت (0001/0p<) و میزان استرس اکسیداتیو کاهش یافت (01/0p<). همچنین سبب بهبود فاکتورهای خونی شد و از کاهش گلبول­های قرمز خون جلوگیری شد (05/0p<). میزان التهاب، فیبروز، نکروز و هایپرپلازی بافت کبد در گروه تیمار با سیلیمارین و کلرسولون در مقایسه با دیگر گروه‌های مبتلا به فاسیولوز‏یس به­طور معنی­داری کاهش یافت (0001/0p<). نتایج نشان داد که استفاده از سیلیمارین همراه با کلرسولون با تقویت رابطه فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک باعث بهبود اثرات درمانی آنها در مداوای بیماری فاسیولوز‏یس در گوسفند می‌شود. ‏

کلیدواژه‌ها

فاسیولوز‏یس گوسفند؛ ظرفیت تام آنتی‌اکسیدانی؛ مالون‌د‌ی‌آلدئید؛ فارماکوکینتیک

مراجع

• Aflatouni, M., Panahi, N., Mortazavi, P., Shemshadi, B. and Kakoolaki, S. (2020). Hepatoprotective activity of silymarin in combination with clorsulon against Fasciola hepatica in naturally infected sheep. Kafkas University Veteriner Fakulty Dergisi, 26(2): 79-285.
• Ale-Ebrahim, M., Eidi, A., Mortazavi P., Tavangar, S.M. and Minai Tehrani, D.T. (2015). Hepatoprotective and antifibrotic effects of sodium molybdate in a rat model of bile duct ligation. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 29: 242-246.
• Alvarez, S., Mainar, J., Perez, G. and Rojo, V. (2006). Resistance of Fasciola hepatica to triclabendazole and albendazole in sheep in Spain. Veterinary Record, 159(13): 424.
• Boone, L., Meyer, D., Cusick, P., Ennulat, D., Bolliger, A.P., Everds, N., et al. (2005). Selection and interpretation of clinical pathology indicators of hepatic injury in preclinical studies. Veterinary Clinical Pathology, 34(3): 182-188. [In Persian]
• Dehghan, A., Ghasrodashti, A.R., Esfandiari, A., Mohebbi-Fani, M., Hoshyar, M.B. and Nayeri, K. (2011). Hepatoprotective effect of silymarin during negative energy balance in sheep. Comparative Clinical Pathology, 20(3): 233-238.
• Feher, J. and Lengyel, G. (2012). Silymarin in the prevention and treatment of liver diseases and primary liver cancer. Current Pharmaceutical Biotechnology, 13(1): 210-217.
• Imani, B.A. and Cherghi, S.H. (2016). Coprologic survey on ruminant's fasciolosis in east Azerbaijan province during 2014-2015. Veterinary Clinical Pathology, 1(2): 109-119. [In Persian]
• Keiser J., Veneziano V., Rinaldi L., Mezzino L., Duthaler, U. and Cringoli, G. (2010). Anthelmintic activity of artesunate against Fasciola hepatica in naturally infected sheep. Research in Veterinary Science, 88(1): 107-110.
• Machicado, C., Machicado, J.D., Maco, V., Terashima, A. and Marcos, L.A. (2016). Association of Fasciola hepatica infection with liver fibrosis, cirrhosis, and cancer: a systematic review. PLoS Neglected Tropical Diseases, 10(9): e0004962.
• Martínez-Valladares, M., Cordero-Pérez, C., Rojo, V. and Francisco, A. (2014). Efficacy of an anthelmintic combination in sheep infected with Fasciola hepatica resistant to albendazole and clorsulon. Experimental Parasitology, 13659-13662.
• Matanović, K., Severin, K., Martinković, , Šimpraga, M., Janicki, Z. and Barišić, J. (2007). Hematological and biochemical changes in organically farmed sheep naturally infected with Fasciola hepatica. Parasitology Research, 101(6): 1657-1661.
• Merachew, W. and Alemneh, T. (2020). Review on Triclabendazole Resistance in Fasciola. Journal of Veterinary Science Medicine, 8(1): 211-216.
• Nematollahi, A., Habashizadeh, M., Rafat, S.A. and Moghaddam, G. (2020). Retrospective survey of abundance nematodes in digestive tract of sheep in East Azerbaijan and calculation of correlation between EPG and humidity in mentioned regions. Veterinary Clinical Pathology, 13(4): 329-340. [In Persian]
• Nematollahi, A. and Jaafari, R. (2013). Alteration in serum biochemical values of sheep infested by gastrointestinal nematodes. Veterinary Clinical Pathology, 6(24):1697-1701. [In Persian]
• Omidi A., Sabzevari S. & Nazifi S. (2016). Alterations of some acute phase proteins, and antioxidant status in sheep following natural infection with some metacestodes, and Sarcocystis spp. Science Parasitology, 17(1): 16-25.
• Pérez-Rodríguez, L., Romero-Haro, A.A., Sternalski, A., Muriel, J., Mougeot, F., Gil, D., et al. (2015). Measuring oxidative stress: the confounding effect of lipid concentration in measures of lipid peroxidation. Physiological and Biochemical Zoology, 88(3): 345-351.
• Rehbein, S. and Visser, M. (1999). Efficacy of an injectable ivermectin/clorsulon combination against Fasciola hepatica in sheep. British Medical Journal Publishing Group, 162(3-4): 278-284.
• Riviere, J.E. and Papich, M.G. (2018). Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 10th ed., USA: North Carolina, John Wiley & Sons, pp: 1068-1093
• Saadati, D., Nabavi, R., Moradi, M. and Rasekh, M. (2019). A survey of gastrointestinal parasitic fauna of Baluchi sheep in Sistan region and its mapping using the Geographic Information System (GIS). Veterinary Clinical Pathology, 13(2): 163-176. [In Persian]
• Saleh, M.A. (2008). Circulating oxidative stress status in desert sheep naturally infected with Fasciola hepatica. Veterinary Parasitology, 154(3-4): 262-269.
• Serafini, M. and Del Rio, D. (2004). Understanding the association between dietary antioxidants, redox status and disease: is the total antioxidant capacity the right tool? Redox Report, 9(3): 145-152.‏