ارزیابی عوامل موثر بر زیست پذیری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی، مطالعه منطقه 14 شهراصفهان

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 10، شماره 40، بهمن 1400، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهرداد محلوجی¹؛ احمد خادم الحسینی^{* 2}؛ حمید صابری³؛ صفر قائدرحمتی⁴

¹دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

چکیده

رویکرد زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد بستر شکوفایی توانمندیهای عموم شهروندان می‌باشد و از آنجا که سکونتگاههای غیررسمی از خدمات و امکانات شهری کم بهره بوده و نیازمند توجه به کیفیت شهری می‌باشند، هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در سکونتگاههای غیررسمی منطقه 14 شهر اصفهان می‌باشد. روش تحقیق کاربردی و در چارچوب روش‌های توصیفی – تحلیلی قرار می‌گیرد. جهت گردآوری داده‌ها از روش پیمایشی، اسنادی و میدانی استفاده گردیده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از تکنیک‌های آماری PLS و روش تصمیم گیری چند معیاره بهره گرفته شده است. از نتایج بدست آمده در ارزیابی صورت گرفته اینکه شاخص اقتصادی در زیست پذیری شهری با میانگین کل 2.13، از متوسط استاندارد پایین‌تر و از نارضایتی بیشتری در بین ساکنین می‌باشد. در بین نماگرهای بررسی شده در شاخص اقتصادی، وضعیت سرمایه گذاری در محلات با میانگین 1.8 از کمترین رضایت در بین ساکنین محلات برخوردار می‌باشد. در عین حال شاخص کالبدی با میانگین کل 2.58 از رضایت بیشتری برخوردار بوده لیکن از متوسط استاندارد کمتر است و در این شاخص نیز نماگر وضعیت برخورداری از خدمات مذهبی با میانگین 3.24 از بیشترین رضایت برخوردار می‌ب‌اشد.

کلیدواژه‌ها

زیست پذیری شهر ی؛ سکونتگاه غیررسمی؛ منطقه 14؛ شهر اصفهان

مراجع

پرتال شهرداری اصفهان به سایت http: // new. Isfahan. ir/ index

پیران، پرویز (1375). آلونک نشینی در ایران، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره مسلسل 8887، توسعه اطلاعات.

حسین‌زاده دلیر، کریم (1370). حاشیه‌نشینی در جستجوی معنی و مفهوم، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 45- 46.

خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر آمل)، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 41 : 31-52.

خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهرستان ورامین) رساله دکتری به راهنمایی دکتر محمدرضا رضوانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.

خراسانی، محمدامین (1393). سکونت‌گاه زیست‌پذیری، سکونت‌گاه پایدار، همایش علوم جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران، تهران.

خزاعی‌نژاد، فروغ (1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران، مورد پژوهش محله‌های منطقه 12، رساله دکتری دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران به راهنمایی دکتر سیمین تولایی و محد سیلمانی مهرنجانی.

رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین (1387) سنجش کیفیت زندگی، بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3، صص 26-1.

زنگی آبادی، علی؛ ضرابی، اصغر؛ خوب آیند، سعید (1384) تحلیل علل اقتصادی – اجتماعی حاشیه نشینی در شهر اصفهان. نشریه جامعه شناسی کاربردی، 18، 192، 179.

شکویی، حسین(1355). حاشیه نشنیان شهری، خانه‌های ارزان قیمت و سیاست مسکن تبریز. انتشارات تبریز، توسعه تحقیقات اجتماعی و علوم انسانی دانشگاه تبریز.

صادقلو، طاهره؛ سجاس قیداری، حمدالله (1392) تبیین الگوی نظری نقش توسعه خدمات فضای سبز در زیست‌پذیری شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی خدمات شهری و محیط زیست.

صرافی، مظفر و همکاران (1393). اندیشه‌های نو در برنامه ریزی شهری، انتشارات قدیانی، تهران.

عریضی، فروغ السادات؛ ربانی، رسول و فاطمه کریمی (1382). بررسی مسائل حاشیه‌نشینی با تاکید بر جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی (مطالعه موردی مناطق ارزنان و دارک اصفهان)، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 10، ش 24، صص 101- 128.

عیسی لو، علی اصغر و همکاران (1393). انگاره زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 146، صص 120- 107.

گلبازی، جلال و لعیا؛ پور شریفی (1394) توسعه پایدار فضای سبز با رویکرد به شهر اکولوژیک، اولین همایش توسعه پایدار فضای سبز شهری، تبریز، سازمان پارک‌ها و فضای سبز، تهران.

 مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان اصفهان، 1395

نیک‌نام، جواد و موسوی؛ سیدعارف (1389) بررسی مشکلات و مسائل سکونتگاههای غیررسمی، کتاب دیجیتال منتشر شده توسط سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.

ویلر، استفان (1393). برنامه‌ریزی برای پایداری. ایجاد جامعه زیست پذیر، متعادل و اکولوژیک، ترجمه محمود جمعه پور و شکوفه احمدی، نشر علوم اجتماعی، تهران.