مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری مثبت نگر و آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بر تاب آوری و خودکارآمدی دانش آموزان دختر دارای افسردگی غیربالینی

روانشناسی اجتماعی

مقاله 5، دوره 9، شماره 60، شهریور 1400، صفحه 59-73   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیده نرگس صالحی¹؛ زهرا افتخارصعادی^{* 2}؛ محمدرضا برنا²

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

هدف مطالعۀ حاضر مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری مثبت نگر و آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان تاب آوری و خودکارآمدی دانش آموزان دختردارای افسردگی غیربالینی بود. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی؛ ازجهت گردآوری داده ها میدانی و روش تحقیق تجربی از نوع طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم با افسردگی غیر بالینی شهر اهواز که در سال تحصیلی 1398-99مشغول تحصیل بودند که از بین آنها نمونه ای مشتمل بر 45 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردید. گروه های آزمایش و گواه به روش تصادفی معادل شدند . درمان شناختی رفتاری مثبت نگر بر اساس مداخله تنظیمی برگرفته از کتاب درمان شناختی رفتاری مثبت نگر (بن نینک،2014) طی ده جلسه 90 دقیقه ای و پروتکل آموزش تنظیم شناختی هیجان گراس در 8 جلسه 90 دقیقه ای به ترتیب در گروه های آزمایش1 و 2 انجام شد وگروه گواه هیچ گونه آموزشی دریافت نکرد. داده ها به کمک پرسشنامه‌های افسردگی بک و همکاران (1996)، مقیاس تاب آوری کونر و دیویدسون (2003) و مقیاس خودکارامدی عمومی شرر و همکاران (1982) جمع آوری و با استفاده از تحلیل کواریانس یک متغیری (آنکووا) و چند متغیری (مانکوا)، در نرم‌افزار SPSS-24 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که گروه‌های آزمایش و گواه در مرحله پس‌آزمون از نظر خودکارآمدی، تاب‌آوری تفاوت معنی‌داری داشتند (001/0p <). یعنی، درمان شناختی رفتاری مثبت نگر و آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان باعث افزایش تاب‌آوری و خودکارآمدی در دانش‌آموزان دختر دارای افسردگی غیربالینی شد. همچنین، نمرات درمان شناختی رفتاری مثبت نگر در هر دو متغیر در مقایسه با راهبردهای تنظیم شناختی هیجان به طور معناداری بیشتر بود.
کلید واژه ها: درمان شناختی رفتاری مثبت نگر ، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان ، تاب آوری ،خودکارآمدی، دانش آموزان ، افسردگی غیربالینی

کلیدواژه‌ها

درمان شناختی رفتاری مثبت نگر#راهبردهای تنظیم شناختی هیجان#تاب آوری؛ خودکارآمدی# دانش آموزان#افسردگی غیربالینی

مراجع

          اخلاقی یزدی نژاد ف ، حسین ثابت ف ، برجعلی آ.( 1397). تأثیر آموزش تنظیم هیجان بر افزایش خودکارآمدی و بهزیستی در افراد وابسته به دارو. ؛ 6 (1): 9-16. ##

        امانی ،ا؛  عیسی نژاد،ا؛ پشاآبادی، س.(1399) تأثیر آموزش گروهی خودتنظیمی هیجانی بر راهبردهای انگیزشی ، اهمال کاری تحصیلی و سلامت روان در دانش آموزان. مجله پژوهش در آموزش. 2019 ؛ 7 (3): 181-208. ##

         برجعلی ،ا؛ اعظمی، ی؛ چوپان، ح؛ عرب کوهستانی، د.(1394). اثربخشی استراتژی های تنظیم هیجان برای کنترل پرخاشگری بر اساس مدل ناخالص در سوء مصرف کنندگان مواد. مجله تحقیقات توانبخشی ایران در پرستاری. 2015؛ 2 (1): 53-65##

        بیگی،ع؛ نجفی، م؛ عبدالهی،ع.(1397).اثربخشی درمان شناختی رفتاری مثبتنگر بر تابآوری و عزت نفس نوجوانان دارای علایم افسردگی، مجله تحقیقات علوم رفتاری1.16  : 53-47##

          رضازاده مقدم،س؛  خدابخشی کولایی،آ؛ حمیدی پور،ر؛  ثناگو،ا. (1397). اثربخشی روانشناسی مثبت نگر بر امید و تاب آوری مادران دارای کودک کم توان ذهنی. .  مجله علمی پژوهشی  روان پرستاری جلد6 شماره3 صفحات 32-38 ##

       زلفخانی،ن؛  دبیری،س.(1398). اثربخشی روان درمانی مثبت نگر بر سرمایه روان شناختی زنان بهبودیافته از وابستگی به مواد. سلامت اجتماعی و اعتیاد سال ششم  شماره 21##3

        فولادچنگ م ، حسن نیا. (1394). تأثیر مقررات عاطفی بر خوشبختی و خودکارآمدی زنان سرپرست خانوار. مجله زن و جامعه. 2015 ؛ 5 (20): 89-106.##

        کربلایی صالحی س ، دشت بزرگی ز.(1399) تأثیر آموزش مثبت گروهی بر شادی زناشویی ، تاب آوری و رضایت از زندگی در والدین کودکان با نیازهای ویژه. مجله پرستاری روانپزشکی ایران.  8 (1): 60-71. ##

       کیانی،س؛  صباحی ،پ؛ مکوند حسینی ،ش؛ رفیعی نیا ،پ؛  آل بویه، م. (1399). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی - رفتاری مثبت نگر بر خوکارآمدی درد بیماران مبتلا به درد مزمن. علوم روانشناختی دوره نوزدهم ،شماره 89##

       مهربان، ر ، لیورجانی، ش. (1397)بررسی اثربخشی آموزش گروهی تنظیم هیجان بر اساس تکنیک های ناخالص بر تاب آوری ، پرخاشگری واکنشی و هوش هیجانی دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان مربوط به نهالستان قرآن تبریز. مجله زن و مطالعه خانواده. 20 ؛ 10 (39): 83-119##

       نیرومند،ر؛  صیدمرادی، ک؛   کاکاوند ،ع؛ توسلی، ز.( 1399) .تأثیر تکنیک های تنظیم هیجان آموزش بر کاهش استرس و افزایش تاب آوری دانش آموزان. اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی. ؛ 14 (53): 7-16. ##

       یوسفیان،ز؛ احدی،ح ؛کراسکیان موجمناری،آ. (1398). اثربخشی معنویت درمانی بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری بیماران تالاسمی: مجله علوم روانشناختی/ دورۀ هجدهم/ شمارۀ 22 /ص 33-22 ##

 

 

 

 

 

     Bannink FP. Positive CBT: From reducing distress to building success. J Contemp Psychother 2014; 44(1): 1-8##

     Catabay CJ, Stockman JK, Campbell JC, Tsuyuki K. Perceived stress and mental health: The mediating roles of social support and resilience among black women exposed to sexual violence. J Affect Disord. 2019;259:143-9. doi: 10.1016/j.jad.2019.08.037 [Link] ##

    Chaves C, Lopez-Gomez I, Hervas G, Vazquez C. A comparative study on the efficacy of a positive psychology intervention and a cognitive behavioral therapy for clinical depression. Cognit Ther Res 2017; 41(3): 417-33

experimental psychiatry, 59, 134-141##

     Favale D, Bellomo A, Lotti P, Bradascio MC, Ventriglio A. Role of hope and resilience in the outcome of depression and related suicidality. Psychology. 2020;11(3):428-35. doi: 10.4236/psych.2020.113028 [Link] ##

     Fredrickson B. Positivity. New York, NY: Crown Publishers; 2009. ##

Prasko J, Hruby R, Holubova M, Latalova K, Vyskocilova J, Slepecky M, et al. Positive cognitive behavioral therapy. Activitas Nervosa Superior Rediviva 2016; 58(1): 23-32##

     Geschwind, N., Bosgraaf, E., Bannink, F., & Peeters, F. (2020). Positivity pays off: Clients’ perspectives on positive compared with traditional cognitive behavioral therapy for depression. Psychotherapy. ##

 

     Gross, G. M., Laws, H., Park, C. L., Hoff, R., & Hoffmire, C. A. (2019). Meaning in life following deployment sexual trauma: prediction of posttraumatic stress symptoms, depressive symptoms, and suicidal ideation. Psychiatry research, 278, 78-85. ##

     Han HR, Chung Y, Kim K, Lee JE, Kim MT. Depression in North Korean refugees: a mixed methods study. Public Health. 2020;185:283-9. doi: 10.1016/j.puhe.2020.05.046 [Link] ##

      Hein, V., Koka, A., & Hagger, M. S. (2015).Relationships between perceived teachers' controlling behavior,  psychological need thwarting, anger and bullying behavior in highschool students. Journal of Adolescence, 42,103-114. ##

     Huang X, Lee JC, Yang X. What really counts? Investigating the effects of creative role identity and self-efficacy on teachers’ attitudes towards the implementation of teaching for creativity. Teaching and Teacher Education. 2019;84:57-65. doi: 10.1016/j.tate.2019.04.017 [Link] ##

    Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Koretz, D., Merikangas, K. R., Wang, P. S. (2003). The epidemiology of major depressive disorder: Results from the National Comorbidity SurveyReplication (NCS-R). Journal of the American Medical Association, 289:3095-3105##

    Lee SJ, Kim S, Han SY, Lee YJ, Chae H. Is the cognitive emotion regulation strategy related to Yin-Yang personality traits? European Journal of Integrative Medicine. 2019;26:24-30. doi: 10.1016/j.eujim.2019.01.004 [Link] ##

     Lyness, J. M., Heo, M., Datto, C. J., Ten Have,T. R., Katz, I. R., Drayer, R., Reynolds, C. F., Alexopoulos, G. S., Bruce, M. L.(2006). Outcomes of minor and sub syndromal depression among elderly patients in primary care settings. Annals of Internal Medicine, 144:496–504. ##

   Martinsen, K. D., Kendall, P. C., Stark, K., & Neumer, S. P. (2016). Prevention of anxiety and depression in children: Acceptability and feasibility of the Trans diagnostic EMOTION program. Cognitive and Behavioral Practice, 23, 1-13. ##

    Merikangas, K. R., He, J. P., Burstein, M.,Swanson, S. A., Avenevoli, S., Cui, L., et al.(2010). Lifetime prevalence of mental disorders in U.S. adolescents: Results from the nationalcomorbidity survey replication adolescentsupplement (NCS-A). Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 49, 980-989. ##

    Muris P, Meesters C, Pierik A, DeKock B. Good for the self: Self-compassion and other self-related constructs in relation to symptoms of anxiety and depression in non-clinical youths. J Child Fam Stud. 2016;25(2):607-117. doi: 10.1007/s10826-015-0235-2 [Link] ##

    Smith LM, Erceg-Hurn D, MvEvoy PM, Lim L. Self-efficacy in bipolar disorder: Development and validation of a self-report scale. J Affect Disord. 2020;262:108-17. doi: 10.1016/j.jad.2019.10.026 [Link] ##

    Tugade MM, Fredrickson BL. Regulation of positive emotions: Emotion regulation strategies that promote resilience. Journal of Happiness Studies. 2007;8:311-33. doi: 10.1007/s10902-006-9015-4 [Link] ##

         Ungar M, Theron L. Resilience and mental health: how multisystemic processes contribute to positive outcomes. The Lancet Psychiatry. 2020;7(5):441-8. doi: 10.1016/S2215-0366(19)30434-1 [Link] ##