بررسی اثربخشی و ماندگاری نمایش خلاق بر سازگاری اجتماعی در نوجوانان تیزهوش پرخاشگر

روانشناسی اجتماعی

مقاله 8، دوره 9، شماره 60، شهریور 1400، صفحه 99-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شادی احدی‌فر¹؛ سمیرا وکیلی^{* 2}؛ سیمین حسینیان³؛ سوگند قاسم‌زاده⁴

¹دانشجوی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،

³استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

⁴استادیار، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پرخاشگری در نوجوانان امری شایع است و یکی از ویژگی‌های روانشناختی نوجوانان افزایش گرایش به رفتارهای پرخاشگرانه است و نوجوانان پرخاشگر معمولا دارای مشکلاتی در زمینه سازگاری اجتماعی هستند. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی و ماندگاری نمایش خلاق بر سازگاری اجتماعی در نوجوانان تیزهوش پرخاشگر انجام شد. این مطالعه نیمه‌آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری یک ماهه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش نوجوانان دختر تیزهوش پرخاشگر در مدارس استعدادهای درخشان دخترانه منطقه دو شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 بودند. تعداد 30 فرد پس از بررسی ملاک‌های ورود به مطالعه با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش 12 جلسه دو ساعته (هفته‌ای یک جلسه) در برنامه نمایش خلاق شرکت کرد و گروه کنترل آموزشی ندید. داده‌ها با پرسشنامه پرخاشگری (باس و پری، 1992) و خرده‌مقیاس سازگاری اجتماعی در آزمون شخصیت کالیفرنیا (تیگز و همکاران، 1941) در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری یک ماهه گردآوری شدند. همچنین، داده‌ها با روش‌های خی‌دو، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS-19 در سطح معناداری 05/0 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که گروه‌های آزمایش و کنترل از نظر دوره تحصیلی و سن تفاوت معناداری نداشتند (05/0<P). همچنین، روش نمایش خلاق باعث افزایش سازگاری اجتماعی در نوجوانان تیزهوش پرخاشگر شد و نتایج در مرحله پیگیری نیز ماندگار باقی ماند (001/0>P). با توجه به نتایج، مشاوران و روانشناسان می‌توانند از روش نمایش خلاق در کنار سایر روش‌ها جهت بهبود ویژگی‌های روانشناختی نوجوانان به‌ویژه سازگاری اجتماعی آنان استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

نمایش خلاق#سازگاری اجتماعی# نوجوانان تیزهوش پرخاشگر

مراجع

بختیاری، زهرا؛ اسدی، جوانشیر و بیانی، علی‌اصغر. (1399). مقایسه اثربخشی نمایش درمانی و آموزش تاب‌آوری بر اضطراب و پرخاشگری کودکان مبتلا به افسردگی. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، 9(5)، 47-34.##

زندوانیان، احمد؛ ابراهیم‌پور، طاهره و زارعی، حسن. (1396). اثربخشی آموزش تفکر خلاق بر بهبود مهارت خلاقیت و حل مساله دانش‌آموزان هنرستانی. مجله رشد آموزش فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش، 12(3)، 46-40. ##

مامی، شهرام و امیریان، کامران. (1395). تاثیر نمایش خلاق بر سازگاری اجتماعی، قضاوت اخلاقی و خلاقیت دانش‌آموزان. نشریه آموزش و ارزشیابی، 9(36)، 92-75. ##

مرادی مخلص، حسین؛ هوشمندی، مریم و صالحی، وحید. (1397). بهبود سازگاری اجتماعی کودکان دارای اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی با توسعه منطقه تقریبی رشد در بستر نمایش خلاق. فصلنامه کودکان استثنایی، 18(1)، 84-73. ##

مک‌کاسلین، نلی. (1390). درام خلاق در کلاس درس و فراتر از آن (ترجمه حسین فدایی حسین). ویرایش اول، تهران: انتشارات نمایش. ##

ولی‌نقندر، ریحانه و هاشمیان‌نژاد، فریده. (1398). تاثیر بازی درمانی گروهی بر رفتارهای تکانشی، سازگاری اجتماعی و بهزیستی روانی. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 13(53)، 58-47. ##

هاشمیان، فاطمه؛ شفیع‌آبادی، عبدالله و سودانی، منصور. (1387). اثربخشی آموزش مهارت‌های کنترل خشم بر سازگاری فردی- اجتماعی دانش‌آموزان دختر سال اول متوسطه شهرستان ماهشهر. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی، 35، 14-1. ##

 

Acar, M. D., & Bayat, M. (2019). The effect of diet-exercise trainings provided to overweight and obese teenagers through creative drama on their knowledge, attitude, and behaviors. Childhood Obesity, 15(2), 93-104. ##

Adiguzel, H. O., & Timucin, E. (2010). The effect of creative drama on student achievement in the instruction of some development and learning theories. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 9, 1741-1746. ##

Buss, A. H., & Perry, M. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63(3), 452-459. ##

Fancourt, D., & Steptoe, A. (2018). Effects of creativity on social and behavioral adjustment in 7- to 11-year-old children. Annals of the New York Academy of Sciences, 66, 1-10. ##

Freeman, G. D., Sullivan, K., & Fulton, C. R. (2003). Effect of creative drama on self-concept, social skills and problem behavior. The Journal of Educational Research, 96(3), 131-138. ##

Ghossoub, E., Cherro, M., Akil, C., & Gharzeddine, Y. (2021). Mental illness and the risk of self- and other-directed aggression: Results from the national survey on drug use and health. Journal of Psychiatric Research, 132, 161-166. ##

Gul, E., & Gucum, E. B. (2015). Creative drama applications as complementary for constructivist approaches for science courses: Teacher and student's evaluations. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 174, 2043-2050. ##

Guney, R., Yildiz, S., Toyran, M., & Ozbek, G. (2014). Effect of creative drama-based support program on the psychosocial adjustment of adolescent with asthma. Journal of Nursing & Care, 3(7), 88-88. ##

He, Y., Yuan, K., Sun, L., & Bian, Y. (2019). A cross-lagged model of the link between parental psychological control and adolescent aggression. Journal of Adolescence, 74, 103-112. ##

Joronen, K., Knu, A., Rankin, H. S., & Astedt-Kurki, P. (2012). An evaluation of a drama program to enhance social relationships and anti-bullying at elementary school: a controlled study. Health Promotion International, 27(1), 5-14. ##

Kilicaslan, H., & Vural, S. (2018). The effects of creative drama teaching methods on academic success in architectural education. Eurasia Journal of  Mathematics Science and Technology Education, 14(6), 2157-2167. ##

Lin, Y. J., Tseng, W. L., & Gau, S. Sh. F. (2021). Psychiatric comorbidity and social adjustment difficulties in children with disruptive mood dysregulation disorder: A national epidemiological study. Journal of Affective Disorders, 281, 485-492. ##

Paiva, M. L., Lima, E. M., Siqueira, I. B., Rzezak, P., Koike, C., Moschetta, S. P., & et al. (2020).  Seizure control and anxiety: Which factor plays a major role in social adjustment in patients with Juvenile Myoclonic Epilepsy? Seizure, 80, 234-239. ##

Oh, J., & An, J. (2019). Depressive symptoms, emotional aggression, school adjustment, and mobile phone dependency among adolescents with allergic diseases in South Korea. Journal of Pediatric Nursing, 47, 24-29. ##

Peairs, K. F., Putallaz, M., & Costanzo, P. R. (2019). From A (aggression) to V (victimization): Peer status and adjustment among academically gifted students in early adolescence. Gifted Child Quarterly, 63(3), 185-200. ##

Sabol, B. M., Kernsmith, P. D., Hicks, M. R., & Smith-Darden, J. P. (2020). Attitudes about aggression and perpetration of adolescent dating aggression: A cross-lagged panel model. Journal of Adolescence, 83, 100-111. ##

Sacli, F., & Demirhan, G. (2017). The effect of creative drama on critical thinking in preservice physical education teachers. Thinking Skills and Creativity, 24, 164-174. ##

Tiegs, E. W., Clark, W. W., & Thorpe, L. P. (1941). The California test of personality. The Journal of Educational Research, 35(2), 102-108. ##

Yang, C., & Robinson, A. (2018). Not necessarily detrimental: Two social comparison orientations and their associations with social media use and college social adjustment. Computers in Human Behavior, 84, 49-57. ##

Yavuzer, Y. (2012). Effect of creative drama-based group guidance on male adolescents’ conflict resolution skills. Journal of Educational Research, 47, 113-130. ##

Yeh, Y., & Li, M. (2008). Age, emotion regulation strategies, temperament, creative drama, and preschoolers' creativity. Journal of Creative Behavior, 42(2), 131-149. ##