تبیین جامعه شناختی فرایند شکل گیری گروه های مرجع نوین و تاثیر آن ها بر شکل گیری اخلاق شهروندی در ایران در سه دهة اخیر

پژوهش های جامعه شناسی

دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 52، شهریور 1400، صفحه 69-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

معصومه باشی¹؛ سیف اله سیف اللهی^{* 2}

¹دکتری جامعه شناسی گروه های اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

امروزة با تشدید فرایند مدرنیته و پسامدرنیته، تولید و رشد تکنولوژی های گوناگون و در پی آن تغییرات فزاینده در حوزه های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و...به وجود آمده است. در این میان گروه های مرجع تاثیرگذار در امر اخلاق شهروندی نیز دستخوش تغییرات مهمی از جمله تغییر در الگوها، روش- ها و ارزش های خود شده اند. تحقیق حاضر نیز  با  توجه به این مسئله ی مهم و با هدف «تبیین جامعه شناختی فرایند شکل گیری گروه های مرجع نوین و تاثیر آن ها بر شکل گیری  اخلاق شهروندی در ایران در سه دهة اخیر»  به روش کیفی در سال تحصیلی  99-98 به اجرا درآمد.چارچوب نظری تحقیق با تلفیق نظریه های «دورکیم، پارسونز، هابرماس، گیدنز، والرشتاین، مرتون و رویکرد سیف اللهی» شکل گرفت. از  نمونه گیری هدفمند استفاده شد و داده ها با تکنیک مصاحبه و با استفاده از پرسشنامه نیمه ساخت یافته جمع آوری شد. جامعه مورد مطالعه استادان دو دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد تهران مرکز و علوم و تحقیقات بودند. حجم نمونه تا اشباع داده ها مصاحبه با (21 نفر) بود.بر اساس یافته ها شهروندی در ایران به معنای واقعی آن شکل نگرفته و وضعیت اخلاق شهروندی در ایران ضعیف ارزیابی شد. همچنین عوامل درون جامعه -ای، عوامل برون جامعه ای، فضای مجازی و رسانه های جمعی بر شکل گیری گروه های مرجع نوین در سه دهه اخیر ایران تاثیرگذار بوده اند. گروه های مرجع نوین نیز  طی سه دهة گذشته بر روند شکل گیری اخلاق شهروندی در ایران موثر بوده اند.

کلیدواژه‌ها

: اخلاق شهروندی؛ گروه های مرجع نوین؛ فضای مجازی؛ عوامل درون جامعه ای؛ عوامل برون جامعه ای

مراجع