صورتگری استعاره در منظومه‌«خسرو و شیرین‌» براساس دیدگاه ریکور

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 17، شماره 26، شهریور 1400، صفحه 33-45   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صبا پورشسب¹؛ نسرین قدمگاهی ثانی^{* 2}

¹.دانشجوی دوره کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسالمی، مشهد، ایران.

²عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسالمی، مشهد، ایران.

چکیده

     بلاغت در زیباشناسی شعر و زبان ادبی دریچه ­های تازه­ ای را به روی مخاطب می ­گشاید. ریکور بر این باور است که استعاره برای آشکار­سازی در معنای ثانویه جمله بر سه مبنای مقایسه­ گری، تصویر شاعرانه  و شمایل گونگی معنا، تحت نظریه جای ­سپاری و دو مبحث تأویل در حوزه چند ­معنایی و ارجاع ­گری روی می­ دهد که باعث طراوت استعاره می­ شود. براین اساس: واژه همواره از راه دیالکتیک نوآوری و رسوب­ گذاری در حال شکل­ گیری و بالندگی است. استعاره نه تنها در درک زیبایی که در جهت بیان عاطفه ­ای عمیق و درک بیشتر ما از معنا کمک می ­کند. در خسرو و ­شیرین نظامی، دریافتیم که استعاره با پر و بال دادن به قوه خیال، شمایل­ گونگی معنا را نیز به همراه دارد و واقعیت را به صورت تعلیق در می­ آورد. این پژوهش به روش کتابخانه ای-توصیفی و از جزء به کل (استقرایی) است و استعاره مصرحه ­مجرده در مقایسه با انواع استعاره ­ها، بسامد بیشتری را به خودش اختصاص داده است که برخی از آنها در توصیف شخصیت شیرین کاربرد ویژه ­ای متناسب با سیر منطقی داستان دارد و در حال و هوای عاشقانه سروده شده است. خسرو­شیرین نظامی؛ نظامی  از ابزارهای استعاری و استعاره­ پردازی است که روابط مکانی و زمانی را بر اشیاء و رخ داد ها تحمیل می ­کند. واقعیت­ های عریان زندگی را در بیانی شاعرانه و عاشقانه (اروتیک) به گونه ­ای عریان اما پوشیده بیان می­ کند و واقعیت معینی را در روابط روزمره بازتاب می­ دهد.

کلیدواژه‌ها

استعاره؛ خسرو و شیرین؛ صورتگری؛ اروتیک؛ دیدگاه ریکور