اختلال یادگیری پیش زمینه اختلال اجتماعی : مطالعه اثر بخشی تمرینات ادراکی- حرکتی بر پردازش دیداری - فضایی و عملکرد دیکته در دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی دارای اختلال یادگیری شهر تبریز

مطالعات جامعه شناسی

دوره 15، شماره 54، خرداد 1401، صفحه 219-234   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2021.1934704.1356

نویسندگان

منیره حجابی دخت ایمن¹؛ سیدداود حسینی نسب^{* 2}؛ معصومه آزموده³

¹دانشجوی دکترای تخصصی روان شناسی تربیتی، واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز،ایران

²استاد تمام گروه روان شناسی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، ،تبریز،ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

³استادیار، گروه روان شناسی ، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، ، تبریز،ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر تمرینات ادراکی – حرکتی بر پردازش دیداری – فضایی و عملکرد دیکته در دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی دارای اختلال یادگیری شهر تبریز انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی که در آن از طرح پژوهشی پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی دارای اختلال یادگیری شهر تبریز بود. نمونه آماری تحقیق حاضر تعداد 20 دانش آموز با استفاده از شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه بصورت تصادفی جایگزین شد. مداخلات ادراکی - حرکتی طی 10 جلسه برای گروه آزمایشی هفته ای 2 جلسه 45 دقیقه ای اجرا شد. ابزارهای مورد استفاده شامل پکیج آموزشی آموزش و پرورش استثنایی کشور بنام مداخله بهنگام آموزش و توانبخشی نوآموزان با مشکلات عمومی یادگیری و آزمون وکسلر 4 و آزمون تشخیصی خواندن سیما شیرازی و نیلی پور بود. داده های پژوهش با روش تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار ( SPSS ) انجام گرفت. نتایج آزمون اثرات بین گروهی پس آزمون با برداشتن اثر پیش آزمون نشان می دهد که بین میانگین های دو گروه آزمایش و کنترل در مؤلفه های نمادیابی(05/>0 P، 545/2= F) و رمز گردانی(05/0 P>، 280/1=F) و خط زنی (05/0 P>، 787/2= F) و طراحی مکعب (05/0 P>، 857/0=F)تفاوت معنی داری وجود ندارد. اندازه اثر محاسبه شده در دیکته (510/0= P) نشانگر تأثیر زیاد تمرینات ادراکی- حرکتی است.

کلیدواژه‌ها

اختلالات یادگیری؛ ادراکی &ndash؛ حرکتی؛ پردازش دیداری &ndash؛ فضایی؛ دیکته

مراجع

اشرفی، لیلا، نمازی زاده، مهدی، داوری، فرزانه. (1393). تاثیر تمرینات ریتمیک بر مهارتهای ادراکی- حرکتی کودکان دارای اختلال بینایی. رفتار حرکتی. شماره18. زمستان1393، صص130-117.

افروز، غلامعلی؛ کامکاری، کامبیز؛ شکرزاده، شهره؛ حلت، احمد. (1392). راهنمای اجراء، نمره گذاری و تفسیر نسخه چهارم مقیاس های هوش وکسلر کودکان. تهران: علم استادان.

افروز، غلامعلی؛ قاسم زاده، سوگند؛ تازیکی، طیبه؛ مهاجرانی، محمد؛ دالوند، مریم.( 1393). اثربخشی مداخلات حسی- حرکتی بر افزایش دامنه‌ی توجه دانش آموزان با ناتوانی‌های یادگیری. مجله ی ناتوانی‌های یادگیری، پاییز 1393، دوره‌ی 4. شماره ی 1/37-23.

بشاورد، سیمین. (1382). آموزش ترمیمی برای دانش آموزان نارسانویس. تهران: پژوهشکده کودکان استثنایی.

بهرام، عباس؛ شفیع زاده، محسن. (1384). درک رشد حرکتی در دوران مختلف زندگی. چاپ اول، تهران: انتشارات بامداد.

بهزادی، فرزانه؛ رحیمی، چنگیز؛ محمدی، نورالله. (1393). تأثیر آموزش نوروفیدبک بر ادراک بینایی دانش آموزان ابتدایی با اختلال یادگیری ریاضی. نشریه تازه های علوم شناختی. شماره3. صص12-2.

بهمرد، ف؛ استکی، م؛ عشایری، ح و اسدپور، حاتم. (1391). آموزش حرکات درشت و ظریف بر کاهش علائم نارساخوانی. مجله ناتوانی های یادگیری. 2(2)، 25-39.

بیات مختاری ، لیلا ، آقا یوسفی، علی رضا ، زارع ، حسین ، نجاتی ، وحید. (1396). تاثیرتحریک مستقیم الکتریکی مغز از روی جمجمه ( tDCS ) و آموزش آگاهی واج شناختی بر بهبود عملکرد بعد دیداری حافظه کاری کودکان نارسا خوان . فصلنامه علمی – پژوهشی عصب روان شناسی . سال سوم ، شماره اول ، ( پیاپی 8 ) ، بهار 1396 .

پوشنه، کامبیز؛ مهوش ورنوسفادرانی، عباس؛ پرهون، کمال؛ غفوری، مبینا.(1395). اثربخشی توان بخشی یکپارچگی حسی- حرکتی بر بهبود علائم کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری غیرکلامی. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. سال چهارم. شماره هفتم. پاییز و زمستان 1395.

پیرآنجلو، راجر و گیلیانی، جورج .(1392). آموزش دانش آموزان مبتلا به ناتوانی های یادگیری. ترجمه خدامراد مؤمنی، رزیتا امانی و محمدرضا مجذوبی (2013). کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.

توکلی،زهره ، جمحری،فرهاد ، کراسکیانموجمباری،آدیس. (1394 ). بررسی اثر یکپارچگی حسی و تمرینات تفکر فضایی در بهبود هوش غیر کلامی کودکان مبتلا به اختلال یادگیری. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی. شماره نوزدهم، سال پنجم، تابستان94.

جعفری؛ فاطمه سادات، عابدی؛ احمد، فرامرزی؛ سالار، شیرزادی؛ پرستو، جعفری؛ مرضیه سادات. (1394). اثربخشی باز یهای ادراکی - حرکتی بر پردازش بینا یی - فضا یی کودکان با اختلال هماهنگی رشد. تعلیم و تربیت استثنایی، سال پانزدهم - خرداد 1394- شماره 3 - پیاپی 131.

جنقو، الهام؛ همتی، بابک؛ جعفرزاده داشبلاغ، حسن.(1398). اثربخشی بازی درمانی بر بهبود سرعت پردازش اطلاعات و پردازش اجتماعی/ هیجانی در دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص خواندن. مجله ی ناتوانی‌های یادگیری. پاییز 1398. دوره‌ی 9، شماره ی 1/91-71 .

درتاج، فریبرز و عاصمی، سهیلا. (1391). بررسی میزان تأثیر برنامه ی منتخب حرکتی بر توانمندی ادراکی- رکتی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز پایه دوم. مجله روانشناسی مدرسه، زمستان 1391، دوره ی 1، شماره ی 4/ 56-39.

سالکی؛ سارا، تاجری؛ بیوک، احدی؛ حسن. (1398). اثربخشی انواع بازی مهارتی و فکری به صورت جداگانه بر بهبود مهارت خواندن کودکان مبتلا به اختلال خواندن. مجلۀ علوم روانشناختی/ دورۀ هجدهم/ شمارۀ 83 / ص 2183-2175، زمستان)بهمن)1398.

سلامت منش، ماشاءا.... (1370). رابطه آمادگی های حرکتی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کلاس های اول دبیرستان عادی و نمونه در شهرستان سمنان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تهران.

سلمان، ز، شیخ، م، سیف نراقی، م، عرب عامری، ا. ، و آقاپور، م. (1388). تأثیر تمرین ادراکی–حرکتی بر بهبود قابلیت های حرکتی دانش آموزان با اختلا ل هماهنگی رشدی دورة ابتدایی شهر تهران. رشد و یادگیری حرکتی – ورزشی،2، 47-63.

سیف نراقی، مریم، نادری، عزت الله.(1384). نارساییهای ویژه یادگیری. چاپ سوم، تهران: انتشارات مکیان.

سیما شیرازی؛ طاهره، نیلی پور؛ رضا. (1390). آزمون تشخیصی خواندن. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

شاهرضایی؛ مهسا. (1397). تأثیر توانبخشی شناختی بر مدل حافظه کاری دیداری بدلی بر بهبود مهارت های دیداری- فضایی کودکان پیش دبستانی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی. دانشکده پردیس بین الملل، دانشگاه خوارزمی.

شبانی، محمد. (1382). رشد و تکامل حرکتی. تهران: انتشارات بنیان علوم تهران.

شهنی ییلاق، منیجه؛ کرمی، جهانگیر؛ شکرکن، حسین و مهرابی زاده هنرمند، مهناز. ( 1382). بررسی همه گیر شناسی ناتوانی یادگیری املاء در دانش آموزان دختر و پسر دوره ابتدایی شهر اهئاز و اثر درمان چند حسی درکاهش ناتوانی یادگیری املاء درآنان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، شماره 144، صص129-10.

عابدی، احمد. (1386). هنجاریابی مقدماتی و اثربخشی مداخلات زود هنگام بر توان بخشی کودکان با ناتوانی های یادگیری اثر روانشناختی- تحولی پیش از دبستان. پایان نامه دکتری. دانشگاه اصفهان.

عزیزی؛ امیر. (1397). مقایسه تأثیر توانبخشی شناختی، نوروفیدبک و بازی درمانی شناختی- رفتاری بر عملکرد توجه پیوسته، حافظه فعال و ادراک دیداری- حرکتی در دانش آموزان ابتدایی مبتلا به اختلال یادگیری خاص. رساله دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان.

عقدائی، مهین؛ احمدی، نصور؛ لشگری، مسعود. (1398). تأثیر برنامه ادراکی- حرکتی منتخب بر رشد حرکات ظریف و نمره نوشتن پسران نارسانویس حرکتی پایه سوم ابتدایی. فصلنامه کودکان استثنایی، سال نوزدهم، شماره 1،1398، 71-80.

فرید، محبوبه. (1386). اثربخشی تمرین های ادراکی- حرکتی بر درمان اختلال خواندن و نوشتن دانش آموزان. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، شماره 73، دی ماه 1386.

مقدم، کاوه؛ استکی، مهناز؛ سعادت، مهرناز؛ کوشکی، شیرین. (1390). تأثیر آموزش نقاشی و سفالگری بر بهبود مهارت های ادراک دیداری- فضایی و حافظه دیداری دانش آموزان با مشکلات حساب. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، سال یازدهم، شماره 2، 150-141.

مولودی، عابد؛ کریمی، بهروز و خرم آبادی، یدالله. (1391). مقایسه اثر بخشی دو روش آموزشی فرنالد و آموزش مبتنی بر رایانه بر کاهش مشکلات املای دانش آموزان پایه های سوم و چهارم دبستان های شهر سقز. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، سال دوازدهم، 4(46).

نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم. (1388). اختلالات یادگیری، تعریف، گروهبندی، مراحل تشخیص، روش‌های آموزش و نمونه های بالینی. تهران، امیرکبیر.

نادری، حبیب اله؛ رستمیان، مریم؛ مؤمنی، فاطمه. ( 1397). اثربخشی مهارت های ادراکی- حرکتی بر عملکرد خواندن، نوشتن و ریاضی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص. مجله مطالعات ناتوانی. (8). 107-107.

نیک سیمایی، لادن و اژدری، سوسن. ( 1396). مقدمه ای برنظریه ها و اختلالات یادگیری. تهران، انتشارات فرانما.

والاس، جرالد؛ مکلافلین، جیمز .(1995). ناتوانیهای یادگیری: مفاهیم و ویژگیها. ترجمه محمدتقی منشی طوسی (1379). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

ورنر، رینی (1388). رشد و تقویت مهارت های ادراکی- حرکتی در کودکان. ترجمه: علی حسین سازمند و سید مهدی طباطبانیا. تهران: انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور.

Aikaterini Likouri, A., Klonari, A., Flouris, G. (2017). Relationship of Pupils’ Spatial Perception and Ability with Their Performance in Geography.R IGEO, 7 (2), 154-170.

Bacon, A.M., Parmentier, F.B.R., & Barr, P. (2012). Visuo- spatial memory in dyslexia: Evidence for strategic deficits. Memory, 1, 1-12.

Bakker,Dirk .J.& Hakvoort, Frans  .J. (2020). Dyslexia according to the Balance Model: Research 2000-2020. Linked- in, Research Gate.

Basam Tabar, S., M. (2014). Effects of Eight Weeks of Perceptual Motor Training on Perceptual Motor Performance in Children Aged 8-10 Years in Kermanshah. International Journal of Sport Studies, 4 (4), 421-427.

Christian T. Doabler, PhD, Ben Clarke, PhD, Derek Kosty, PhD3,Hank Fien, PhD, Keith Smolkowski, PhD , Meijia Liu, MEd,and Scott K. Baker, PhD.(2019). Measuring the Quantity and Quality of Explicit Instructional Interactions in an Empirically Validated Tier 2 KindergartenMathematics Intervention. Learning Disability Quarterly .2021, Vol. 44(1) 50–62.

Cornoldi, Cesare, CaprioT Rachele Di, Francesco, Giulio De, Toffalini, Enrico(2019). The discrepancy between verbal and visuoperceptual IQ in children with a specific learning disorder: An analysis of 1624 cases. Department of General Psychology, university of Padova, Italy.Research in Developmental Disabilities (87),64-72.

Fletcher, J. M. ,Lyon, G. R. ,Fuchs, L. S. &Barnes, M. A. (2007). Learning Disabilities, from Identification to Intervention. NewYork: The Guilford Press.

Hanly, T. V. (2005). Commentary on early identification and intervention for students with mathematical difficulties: Make sense-Do the Math. Journalof Learning Disabilities. 28, 355-64.

Hardman ML, Drew CJ, Egan MW.(2017). Human exceptionality: School, community, and family: Nelson Education; 2017.

Havaei N, Rezaie M, Azad A, Rafieie S.(2011). The relationship between sensory-motor function with handwriting in students with developmental writing disorder. The Journal of Urmia University of Medical Sciences.2011;21(2):254-9. [Persian]

Hejazi, S.M., Aminian, E., Aminian, A. (2013). The Effect of Selected Perceptual-motor Activities on Eye-hand Coordination of 6-7 years old children. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 3(9)1-6, 2013.

Lupu, E. (2010). Motion activities and their importance in the physical and intellectual development of the institutionalized children. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5:2140–2145.

McNamara, J. K., & Wong, B.(2003). Memory for everyday information in students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 36(5), 394 - 406.

Mourad Ali, Eissa. (2018). Issues related to identification of children with specific learning disorders(SLDs): insights into DSM-5. International Journal of Psycho-Educational Sciences Vol. 7, Issue (1), April –2018.

Naderi, H, Rostamian,M, Momeni,F,(2018). Perceptual- motor skills training on reading, writing and mathematics skills of students with specific learning disability disorder. Mejds. 8: 109-107.

Narimani, M., Jalalinejad, R., Sherbffzadeh, A. & Ajdari,Z. (2014). The effectiveness of training if jager”s knowledge and meta- cognitive skill program on reading performance of students with reading learning disability. Journal of learning Disabilities, 4(2), 100-120(Persian).

Rachel Sermier Dessemontet, Anne-Françoise de Chambrier , Catherine Martinet , Natalina Meuli , Anne-Laure Linder(2021).  Effects of a phonics-based intervention on the reading skills of students with intellectual disability. Research in Developmental Disabilities 111 (2021) 103883

Rosselli, M., Matute, E., Pinto, N., &Ardila, A. (2006). Memory abilities in children with subtypes of Dyscalculia. journal of Developmental Neuropsychology, 30(3), 801 - 810.

Rousselle, L. & Noel, M. P. (2007). Basic numerical skills in children with mathematics learning disabilities: A comparison of symbolic non– symbolic number magnitude processing. Cognitive. Journal of Learning Disabilities. 102, 361-395.

Seyhan, A. (2019). Out- of- School Learning to Achieve the Spatial Perception Skills: A Case Study. REVIEW OF International Geographical Education Online (RIGEO),9(3).

Singer,R, N. (1968). “ Relation of perceptual- motor ability and intellectual ability in elementary school children”. Perceptual and Motor Skill, 24: 967-70.