اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی، آموزش حرکات ایروبیک و آموزش همزمان بر حافظه فعال کلامی دانش آموزان با ناتوانی ویژه یادگیری نوشتن

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 45، شهریور 1400، صفحه 53-66   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محیا حسینی¹؛ حسین مهدیان^{* 2}؛ فریده حمیدی³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.

³دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

هدف: این پژوهش اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی، ایروبیک و آموزش همزمان بر حافظه فعال کلامی دانش­آموزان دارای اختلال نوشتن را مطالعه کرده­است. روش: رویکرد این پژوهش کمی، نیمه-آزمایشی و با استفاده از طرح پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری با گروه کنترل می­باشد. جامعه آماری، کلیه
دانش­آموزان مقطع ابتدایی پایه دوم و سوم با ناتوانی ویژه یادگیری شهر مشهد در سال تحصیلی 98-1397 بودند. نمونه پژوهش 48 نفر بود که به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در چهار گروه آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی، ایروبیک، آموزش همزمان و کنترل قرارگرفتند. برای
جمع­آوری داده­های پژوهش از مصاحبه­ی تشخیصی DSM-V و آزمون هوشی استنفورد بینه کامکاری استفاده شد. یافته­ها: در نتایج پس­آزمون و پیگیری، گروه آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی با ایروبیک، آموزش همزمان تفاوت معناداری را نسبت به گروه کنترل نشان دادند (05/0>P). میانگین گروه راهبردهای شناختی و فراشناختی از گروه ایروبیک و کنترل بیشتر و از گروه آموزش همزمان کمتر بود. گروه ایروبیک نیز تفاوت معناداری با گروه آموزش همزمان و کنترل داشت (01/0>P). گروه ایروبیک میانگین بیشتری نسبت به گروه کنترل و میانگین کمتری نسبت به گروه آموزش همزمان داشت. تفاوت گروه آموزش همزمان با گروه کنترل نیز در پس­آزمون و پیگیری معنادار است (01/0>P). نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش مشخص است که تأثیر استفاده همزمان از آموزش­های شناختی و فراشناختی و تمرین ایروبیک نسبت به زمانی که از این روش­ها به تنهایی استفاده می­شود، بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای شناختی و فراشناختی؛ حرکات ایروبیک؛ حافظه فعال کلامی؛ دانش آموزان با ناتوانی ویژه یادگیری نوشتن

مراجع

آبکنار، سیده سمیه؛ عاشوری، محمد(۱۳۹۲).  «نکته‌های کابردی برای آموزش دانش‌آموزان با اختلال یادگیری». مجله تعلیم و تربیت استثنایی. شماره۳. صص ۳۱ - ۳۵.

ارجمندنیا، علی اکبر و شکوهی یکتا، محسن(1392). بهبود حافظه فعال. تهران: انتشارات تیمورزاده.

افروز، غلامعلی(1392). اختلالات یادگیری(چ15). تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

بریس، نیکلا؛ کمپ، ریچارد و سنلگار، رزمری(1384). تحلیل داده های روان شناسی با برنامه اس پی اس اس ویرایش های 8 ، 9، 10 و 11. ترجمه خدیجه علی آبادی و علی صمدی، تهران: نشر دوران.

بهمرد، فرشاد، استکی، مهناز، عشایری، حسن، اسدپور، حاتم. (1391). تأثیر آموزش حرکات درشت و ظریف بر کاهش علائم نارساخوانی. ناتوانی های یادگیری، 2(2)، 25-39.  

جعفری اصغر، کامکاری کامبیز، عبدالله نژاد صاحبه(۱۳۹۹). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه نوین هوش‌آزمای تهران استنفورد- بینه در تشخیص کودکان ناتوان یادگیری. فصلنامه کودکان استثنایی. ۲۰ (۱) :۱۲۹-۱۴۰.

حسینی، سید یعقوب(1382). آمار ناپارامتریک؛ روش تحقیق و نرم افزار آماری SPSS.10. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

رستم اوغلی، زهرا، طالبی جویباری، مسعود، پرزور، پرویز. (1394). مقایسه‌ی سبک‌های اسنادی و تاب آوری در دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص، نابینا و عادی. ناتوانی های یادگیری، 4(3)، 39-55.

رضایی شریف، علی؛ لاله، حدیثه(1397). مقایسه راهبردهای یادگیری شناختی، فراشناختی و برنامه‌ریزی شناختی در دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی با دانش‌آموزان عادی. ناتوانی های یادگیری.(1)8.22-7.

سعید، نسیم؛ علی نژاد، مهرانگیز؛ گودرزی، ماندانا.(1394). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی-فراشناختی بر آمادگی یادگیری خودراهبر دانشجویان. روانشناسی تحولی:روانشناسان ایرانی، 6(1)، 39-47.

سیف، علی اکبر. (1390). روان شناسی پرورشی نوین. تهران، نشر دوران.

سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله. (1389). نارسایی های ویژه در یادگیری و چگونگی تشخیص و روش های بازپروری. تهران، انتشارات مکیال.

عابدی، احمد؛ کاظمی، فرشته؛ شوشتری، مژگان(1393). اثربخشی آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانی‌های یادگیری عصب- روان‌شناختی. ناتوانی های یادگیری: 4(2)؛54-38.

فرگوسن، جرج. ا‌. و تاکانه، یوشیو(1388). تحلیل آماری در روان شناسی و علوم تربیتی. ترجمه علی دلاور و سیامک نقشبندی. تهران: نشر ارسباران

قمری، نرگس؛ رفیعی، شهلا؛ سلطانی، رمضان؛ قمری، زهرا(۱۳۹۴). تاثیر تمرینات تعادلی همراه با تمرینات حرکات درشت بر روی عملکرد تعادلی و حرکات درشت کودکان کم توان ذهنی. توانبخشی نوین۲: 77-69.

کاپلان، هارولد؛ سادوک، بنیامین(2013). خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری روانپزشکی بالینی. مترجم نصرت الله پورافکاری(1396)، تهران، انتشارات آزاده.

کامکاری، کامبیز؛ افروز، غلامعلی؛ شکرزاده ، شهره؛ حلت، احمد(1394). راهنمای اجرا، نمره گذاری و تفسیر مقیاس های تکمیلی هوش وکسلر کودکان-نسخه چهارم. تهران : علم استادان.

کرمی، بختیار؛ کرمی، آزاداله؛ هاشمی، نظام(1392) . اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 139-121.

محمدی آریا،علیرضا؛ سیف نراقی، مریم؛ دلاور، علی؛ سعدی پور، اسماعیل.(1391). تاثیرآموزش راهبردهای شناختی و شناختی- فراشناختی بر عملکرد حل مساله و رفتار سازشی دانش آموزان کم توان ذهنی. افراد استثنایی: 2(8)، 55

مساواتی آذر، پریسا؛ کیامنش، علیرضا؛ احدی، حسن(1395). نقش کارکردهای توجهی اجرایی حافظه فعال در عملکرد ریاضیات. پژوهش های نوین روانشناختی. 11(42) ، 193-210.

نریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل؛ تبریزچی، نرگس(1394). بررسی تأثیر توانبخشی شناختی بر بهبود نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش آموزان دارای اختلال ADHD. روان شناسی مدرسه، 4(2)، 118-134.

هالاهان، دانیل پی؛ جان و، لوید؛ جیمز م. کافمن؛ مارگارت پی. ویس؛ الیزابت ا . مارتینز .(2013). اختلالات یادگیری(مبانی و ویژگی ها و تدریس موثر)؛ ترجمه حمید علیزاده، قربان همتی علمدارلو، صدیقه رضایی دهنوی و ستاره شجاعی(1394). تهران: نشر ارسباران.

Alloway, T. P., Gathercole, S. E., & Elliott, J. (2010). Examining the link between working memory behaviour and academic attainment in children with. ADHD.

www.autismrpphub.org/sites/default/files/articles/abstracts.pdf

Berninger, V. W., Raskind, W., Richards, T., Abbott, R., & Stock, P. (2008). A multidisciplinary approach to understanding developmental dyslexia within workingmemory architecture: Genotypes, phenotypes, brain, and instruction. Developmental Neuropsychology, 33(6), 707-744.

Brandenburg, J., Klesczewski, J., Fischbach, A., Schuchardt, K., Büttner, G., & Hasselhorn, M. (2014). Working memory in children with learning disabilities in reading versus spelling: Searching for overlapping and specific cognitive factors. Journal of learning disabilities, DOI: 10.1177/0022219414521665.

Cole., P. G., & Chan., L. K. (2010).Methods and strategies for special education. New York: Prentice Hall.  

Elizabeth G., Charls G.G.( 2002).neurogenesis in adult mammals: some progress and problems ,The journal of neuroscience, , 3:619-623.

Fitzpatrick, C., McKinnon, R. D., Blair, C. B., & Willoughby, M. T. (2014). Do preschool executive function skills explain the school readiness gap between advantaged and disadvantaged children? Learning and Instruction, 30, 25-31.

Gupta, S. K., & Venkatesan, S. (2014). Reappraisal of research on executive function training in children with learning disabilities. International Journal of Psychology and Psychiatry, 2(1), 7-18. doi: 10.5958/j.2320-6233.2.1.002.

Geary, David C. (2005).“Role of cognitive theory in the study of learning disability in mathematics”.Journal of learning Disabilities. V38. 14 P 305(3). University of missouri columbia.

Flavell JH, Miller P.(1998). Social cognition. 5th ed. In: Doman W, Kuhn D, Siegler R, editors. Hand book of child psychology: Cognition perception and language. New York: John Wiley and Sons.

Gartland, D., & Strosnider. R. (2007). Learning disabilities and young children Identification and intervention. Learning Disability Quarterly, 30(1), 63-72.

Geary, D.C. (2010). Mathematical disabilities: Reflections on cognitive, neuropsychological, and genetic components. Learning and Individual Differences, 20(2), 130-133.

Kirk HE, Gray K, Riby DM, Cornish KM.(2015) Cognitive training as a resolution for early executive function difficulties in children with intellectual disabilities.

 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25561358.

Litzinger, T., & Firetto, C.M. (2010). A Cognition Study of Problem Solving in Statics . Journal of Engineering Education, 337- 353.

Osborn., G. W. (2002). Metacognition in the classroom; A review of currently available measures. Department of EducationalPsychology, Retrieved; http//www.mwsn.eda/coe/prateces/meta.htm

Ozsoy, G.(2011). An investigation of the relationship between metacognition and mathematics achievement . Journal of Asia Pacific Education . 12: 227-235.

Pazzaglia, F. & Passolunghi, M. C. (2005). A comparison of updating process in children good or poor in arithmetic word problem solving. Learning and individual differences ,15, 257-269.

Shaul, S., & Schwartz, M. (2014). The role of the executive functions in school readiness among preschool-age children. Reading and Writing, 27(4), 749-768.

Silver, C. H. (2008). Learning disabilities : The need for neuropsychological evaluation. Archives of Clinical Neuro - Psychology, 23, 217 - 219

Teong, S. K. (2013). The effect of metacognitive training on mathematical word- problem solving . Journal of Camputer Assisted Learning, 19, 45-46.

vollte, E. (2011). Effectiveness of self-monitoring on the on-task behavior and vocational task production rates of students withmoderate mental retardation. Journal of Behavioral Education,4 (4) 439-457.

Zach Shipstead, Thomas S. Redick, and Randall W. Engle. (2012). Is Working Memory Training Effective? . Psychological Bulletin © 2012 American Psychological Association. Vol. 138, No. 4, 628–654 .