امکان‌سنجی اجرای حد در سرقت اینترنتی

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 17، شماره 64، شهریور 1400، صفحه 145-162   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2021.684735

نویسنده

احمد مرادخانی^*

دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

سرقت اینترنتی به عنوان نوع جدیدی از جرم سرقت در دهه­های اخیر در فضای مجازی روز به روز توسعه یافته است و این حکایت از عدم بازدارندگی قوانین موجود دارد. از مهمترین عوامل ضعف قوانین مرتبط به سرقت اینترنتی تعزیزی دانستن ماهیت آن و تفسیر و تبیین غیر صحیح قانون مجازات اسلامی  با توجه به ماده 12  قانون جرایم رایانه­ای است و این در حالی است که سرقت اینترنتی از نظر ماهوی و شرایط و ارکان تشکیل دهنده جرم، با سرقت فیزیکی حدی تفاوتی ندارد.  مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی ادله فقهی و قوانین موجود در مقام امکان­سنجی اجرای حد در سرقت اینترنتی است و پاسخ­گویی به این پرسش است که آیا تعریف و شرایط بیان شده درمورد سرقت فیزیکی در فقه و قانون قابل انطباق بر سرقت سرقت رایانه­ای می­باشد؟ دلایل قائلین به تعزیری بودن آن چیست؟ آیا شرط هتک حرز و اخذ مال در سرقت رایانه­ای قابل تطبیق است؟ که در نهایت با رد دلایل قائلین به تعزیری بودن آن و ارائه­ی دلیل بر انطباق کامل شرایط، حدی بودن سرقت اینترنتی به اثبات رسیده است.

کلیدواژه‌ها

فضای مجازی؛ سرقت اینترنتی؛ سرقت حدی و تعزیری؛ قوانین موضوعه؛ مبانی فقهی

مراجع

1. ابن منظور، جمال الدین، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر.
2. انصاری، مرتضى (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
3. ایزدی فرد، علی اکبر؛ پیردهی حاجیکلا، علی (1389). سرقت اینترنتی حدی یا تعزیری، مطالعات اسلامی فقه و اصول، 42، 1/84، صص 46-68.
4. بجنوردی، سید محمدحسن (بی­تا). القواعدالفقهیه. قم: نشر الهادی.
5. جلائیان صالح، یاور؛ مؤمنی، مهدی؛ صابریان، علیرضا؛ روحانی مقدم، محمد (1400) تحلیل حقوقی نقش زمان در تحقق جرم و تعیین کیفر و اعمال آن. فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی. 17، 63، ص 37-62.
6. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410) الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
7. حلّى، علامه، حسن بن یوسف (1420). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
8. حلّى، محقق، جعفر بن حسن (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
9. حلّى، محمد بن شجاع القطّان (1424). معالم الدین فی فقه آل یاسین. قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
10. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1385). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: ، داوری.
11. صدر، محمدباقر (1405). بحوث فی علم الاصول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
12. صدوق، محمّد بن على بن بابویه (1415) المقنع. قم: مؤسسه امام هادى علیه السلام.
13. طباطبایی حائری، سید على (بی­تا). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
14. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
15. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
16. طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتاب العربی.
17. عاملى، حر، محمد بن حسن(1409). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
18. عاملی، حر، محمد بن الحسن (1416). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه.قم: آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
19. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: انتشارات اسلامى.
20. فیومى، احمد بن محمد مقرى (بی­تا) المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دار الرضی.
21. کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
22. لنکرانى، محمد فاضل موحدى (1426). رساله توضیح المسائل. قم: نشر ایران.
23. لنگرودی، محمد جعفر جعفری (1356). حقوق اموال. تهران: انتشارات مشعل آزادی.
24. محمود عبد الرحمان، عبدالمنعم (بی­تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة. بیروت.
25. مرعشى نجفى، سید شهاب الدین (1424). السرقة على ضوء القرآن و السنة. قم: چاپخانه آیة الله مرعشى نجفى.
26. مظفر، محمد رضا (بی­تا). أصول الفقه. قم: انتشارات اسلامى.
27. مغربى، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمى (1385). دعائم الإسلام. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
28. مکارم شیرازى، ناصر، (1427). استفتاءات جدید. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام.
29. موسوی، روح الله و قربانی، حبیب، (1389). سرقت های اینترنتی عدالت در حد است یا تعزیر. ساری: مجموعه مقالات اولین همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه (نوظهور)، مرکز انتشارات توسعه علوم.
30. نراقى، احمد بن محمد (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: مؤسسه آل البیت (ع).