پوچ گرایی معرفت شناختی: نارسایی نشانه ها در متافیزیک و معرفت شناسی ویتگنشتاین

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 10، شماره 21، شهریور 1400، صفحه 187-210   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد ابراهیمی پور^{* 1}؛ مالک حسینی²

¹دانشجوی دکتری فلسفه هنر، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

اگرچه ویتگنشتاین به‌عنوان یکی از مخالفان شکاکیت فلسفی شناخته می‌شود، اما جنبه‌هایی از معرفت‌شناسی وی در نظریه‌ی تصویری زبان و فلسفه‌ی زبانِ معمولی، دارای ویژگی‌های پوچ‌گرایانه است. این ویژگی‌ها به‌موجب نگرش زبانی ویتگنشتاین، با نشانه‌شناسی و متافیزیکِ وی گره خورده و جدایی‌ناپذیرند. این مقاله با بررسی گرایش‌های پوچ-گرایانه در نشانه‌شناسی و متافیزیک ویتگنشتاین، به تحلیل ویژگی‌های پوچ‌گرایانه در معرفت‌شناسی وی می‌پردازد. از دیدگاه ویتگنشتاین نشانه‌ نمی‌تواند به جهانی خارج از زبان، به درون ما، به دیگری یا به مدلول‌های فلسفی دلالت کند. وی امکان تحقیق در متافیزیک را نفی می‌کند: در رساله به‌خاطر محدودیت منطق، در پژوهش‌ها به‌خاطر کاربرد نداشتن عبارات متافیزیکی، و در در باب یقین به‌خاطر گریزناپذیری از چارچوب‌های زبانیِ حاکم بر شک و یقین. بر این اساس در فضای منطقی هیچ چیزی واقعا قابل شناختن نیست چون شناخت، محصور در فرامنطق است. شناخت امری کاملا نسبی، مقطعی و وابسته به زمینه است چون جهان ما فقط یک جهان ممکن است و نه تنها جهانی که هست. با این‌ همه ویتگنشتاین نمی‌گوید که شناخت مطلقا ممکن نیست بلکه می‌گوید شناخت تابع منطق و بازی زبانی ماست و نه به-طور مستقیم تابع اعیان یا امور واقع. حال اگرچه منطق و بازی زبانی، بی‌ربط به واقعیت نیستند و پیوندی با واقعیت دارند اما این به آن معنی نیست که بازتاب‌دهنده‌ی امور واقع‌اند.

کلیدواژه‌ها

لودویگ ویتگنشتاین؛ نیهیلیسم؛ پوچ‌گرایی معرفت‌شناختی؛ پوچ‌گرایی نشانه‌شناختی؛ پوچ‌گرایی متافیزیکی

مراجع

گلاک، هانس یوهان. (1389). فرهنگ اصطلاحات ویتگنشتاین (ترجمه­ی همایون کاکاسلطانی). تهران: گام نو.

هانفلینگ، اسوالد. دیدگاه­های ویتگنشتاین در باب زبان، هنر، و انسانیت. در آلن، ریچارد و تروی، ملکم. (1389). ویتگنشتاین، نظریه و هنر (ترجمه­ی فرزان سجودی). تهران: فرهنگستان هنر. 119-146.

ویتگنشتاین، لودویگ. (1397). برگه­ها (ترجمه­ی مالک حسینی). تهران: هرمس.

همو. (1394). رساله­ی منطقی – فلسفی (سروش دباغ). تهران: هرمس.

همو. (1392). در باب یقین (مالک حسینی). تهران: هرمس.

همو. (1391). پژوهش­های فلسفی (فریدون فاطمی). تهران: مرکز.

Bergo, B. & Walton, M. (2015). The Epistemology of Nihilism in Otto Weininger’s 1903: Sex and Character: An Investigation of Fundamental Principles1. Retrieved June 2, 2020, from https://www.researchgate.net/publication/264557309

Bogenschneider, B. (2015). Wittgenstein on Why Tax Law is Comprehensible. British Tax Review. 252 (2). https://ssrn.com/abstract=2614952.

Brandom, R. (2019). Some Strands of Wittgenstein’s Normative Pragmatism, and Some Strains of his Semantic Nihilism. Disputatio, Philosophical Research Bulletin. https://doi.org/10.5281/ zenodo.2631340.

Campbell, S. (2010). Knowledge and Skepticism in Descartes’ Meditations. Undergraduate Review. 6. 35-41.

Cuneo, T. (2008). The Normative Web: An Argument for Moral Realism. Oxford Scholarship Online. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199218837.001.0001.

Doomen, J. (2012). Consistent Nihilism. The Journal of Mind and Behavior. 33(1&2). 103-118.

Edwards, J. (1990). The authority of language: Heidegger, Wittgenstein, and the threat of philosophical nihilism. Tampa: University of South Florida Press.

Franks, C. (2014). Logical nihilism. In P. Rush (Ed.), The Metaphysics of Logic (pp. 109-127). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9781139626279.008.

Guarino, T. (1993). Between Foundationalism and Nihilism: Is Phronesis the via media for Theology? Theological Studies. 54 (1). 37-54. https://doi.org/10.1177/ 004056399305400103.

Harries, K. (2014). Wittgenstein, Heidegger and the Future of Philosophy. Yale University. Retrieved from http://campuspress.yale.edu/karstenharries/heidegger-wittgenstein-and-the-future-of-philosophy/.

Koshal, Anu (2010). Wittgenstein and Nietzsche: Two Critics of Philosophy. Dissertation, Duke University. Retrieved from https://hdl.handle.net/10161/3016.

Newman, L. (2019). "Descartes’ Epistemology", in The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.). URL = <https://plato.stanford .edu/archives/spr2019/entries/descartes-epistemology/>.

Pratt, A. (2019). Nihilism. In Internet Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.iep.utm.edu/nihilism/.

Slocombe, W. (2003). Postmodern Nihilism: Theory and Literature. (Doctoral dissertation, University of Wales, Cardiff, Wales, UK). Retrieved from https://philpapers.org/archive/DWOTMO.

Upton, T. (1987). Rorty's Epistemological Nihilism. The Personalist Forum, 3(2), 141-156. Retrieved June 23, 2020, from www.jstor.org/stable/20708505.