تبیین نقش و اثرات توسعۀ گردشگری بر ارتقا متغیرهای پایداری فرهنگی و شهری (نمونة مورد مطالعه: شهر رشت)

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

دوره 10، شماره 39 - شماره پیاپی 25، شهریور 1400، صفحه 53-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام پورمهابادیان^{* 1}؛ مریم افشاری²

¹عضو هیات علمی گروه معماری مدیر گروه تحصیلات تکمیلی

²عضو هیات علمی مدیر گروه

چکیده

امروزه گردشگری، سومین صنعت اقتصادی در جهان شناخته می‌شود و از نظر بیشتر مردم، عبارت گردشگری بر سفرهای تفریحی دلالت می‌کند و از نظر سازمان گردشگری یعنی مسافرت با اهداف مختلف به استثنای سفر به منظور کار، مهاجرت و فعالیت‌های محلی و منطقه‌ای. در عصر حاضر، گردشگری یکی از عوامل مؤثر در گسترش روابط بین ملت‌ها به شمار می‌رود و به منزلۀ ایجادکنندۀ فرصت‌های شغلی در بخش اقتصادی و ایجاد تعاملات اجتماعی ـ فرهنگی مطرح می‌شود. گردشگری شهری عاملی بسیار مهم در توسعۀ شهرها محسوب می‌شود، چرا که پتانسیل زیادی برای جذب گردشگران دارد. شهرهای منطقۀ شمال کشور، از جمله رشت، به دلیل بهره‌مندی از شرایط اقلیمی، فرهنگی و تاریخی خاص، نیروی زیادی در جذب گردشگری شهری دارند. از آنجا که هر عاملی از جمله گردشگری تأثیرات مختلفی دارد؛ بدین معنی که هیچ عاملی صرفاً نمی‌تواند مثبت یا منفی باشد. این پژوهش در پی بررسی تأثیرات گردشگری شهری بر 4 متغیر توسعۀ پایدار شهری (پایداری اجتماعی، پایداری کالبدی، پایداری محیطی و پایداری اقتصادی) از منظر 263 نفر از ساکنان شهر رشت (بر اساس فرمول کوکران) و 11 نفر از اساتید و کارشناسان حوزة گردشگری در شهری رشت است. این پژوهش براساس شیوة انجام، از نوع روش توصیفی ـ تحلیلی است. نتایج آزمون‌های آماری استفاده شده در تحقیق بیانگر این مهم‌اند که گردشگری شهری در شهر رشت توانسته است به شیوه‌ای مؤثر باعث پایداری هرچه بیشتر شهر رشت شود. گردشگری در شهر رشت توانسته است بیشترین تأثیر را بر توسعۀ پایدار اقتصادی و کمترین تأثیر را توسعۀ پایدار محیطی داشته باشد

کلیدواژه‌ها

توسعۀ گردشگری؛ پایدار شهری؛ گردشگری فرهنگی؛ شهر رشت

مراجع

1. الوانی، س.م.؛ دهدشتی، ز. 1373. اصول و مبانی جهانگردی، تهران: انتشارات بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی.
2. پوراحمد، ا.؛ حسینی، ع.؛ اروجی، ح.؛ علیزاده، م. 1392. اولویت سنجش راهبردهای توسعۀ گردشگری فرهنگی در منطقۀ الموت قزوین، پژوهش‌های انسانی، دورۀ ،» 45، ش 3، ص 1-17.
3. حاجی نژاد، ع.؛ پورطاهری، م.؛ احمدی، ع. 1387. تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعۀ کالبدی ـ فضایی مناطق شهری، مطالعۀ موردی، شهر بانه، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 70، ص 91-109.
4. حاجی نژاد، ع.؛ قدمی، م.؛ صحرایی، ا.؛ فاطمی، ج. 1392. ارزیابی عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیۀ ساحلی شهرستان جویبار با استفاده از مدل راهبردی سوات، فصلنامۀ علمی پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، س 5، ش 2، بهار، ص 109-128.
5. خاکسپاری، ع.؛ ابراهیم‌نیا سماکوش، س.؛ دامادی، م.؛ معزز، و. 1392. مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، س 2، ش 7، ص 126-147.
6. خاوریان گرمسیر، ا.؛ استاورس، ژ.؛ علیان، م. 1392. برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ گردشگری توسعۀ شهری با استفاده از مدل استراتژیک SOAR، نمونۀ موردی، شهر نفت، مدرس علوم انسانی برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 17، ش 3، ص 127-142.
7. دیناری، ا. 1384. گردشگری شهری در ایران و جهان، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
8. رستگار، م.؛ غلامی، م.؛ زمانی، م.؛ مقدم، م. 1390. تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری پایدار شهری با استفاده از مدل سوات، نمونۀ موردی، زنجان، مجموعه مقالات همایش بین المللی مدیریت گردشگری و توسعۀ پایدار، مرودشت، ص 148-160.
9. شولتز، ک. 1388. روح مکان و به سوی پدیدارشناسی معماری. (محمدرضا شیرازی مترجم). تهران: رخداد نو. نشر اصلی اثر (1980)
10. شهابیان، پ. 1389. بررسی نقش گردشگری شهری در توسعۀ پایدار شهر، رسالۀ دکتری، دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
11. قدمی، م.؛ علیقلی‌زاده فیروزجایی، ن. 1391. ارزیابی توسعۀ گردشگری مقصد در چارچوب پایداری، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، س 27، ش اول، ص 79 -104.
12. قربانی، ح. احمدی، س.؛ معرفت‌نیا، س. 1392. نقش مدیریت شهری در توسعۀ پایدار گردشگری شهر بوشهر، ماهنامۀ پیام سبز، ش 112، ص 33-37.
13. مدهوشی، م.؛ ناصرپور، ن. 1382. ارزیابی موانع توسعۀ صنعت گردشگری استان لرستان، فصلنامۀ پژوهشنامۀ بازرگانی، ش 28، ص 25-58.
14. معصومی، م. 1385. ماهیت گردشگری، تهران: پیک کوثر.
15. مفیدی شمیرانی، م.؛ افتخاری مقدم، ع. 1388. توسعه پایدار شهری، دیدگاه‌ها و اصول اجرایی آن در کشورهای در حال توسعه، فصلنامه بین‌المللی پژوهشی ساخت شهر، شماره 12، صص 25-15.
16. Barbour, J. 1993. Ethics in an age of technology, San Francisco: Harper Collines.
17. Beigzadeh, E.; Afshari M. 2012. Climate change and environmental regulators in international law, Journal of Legal research, 14(6). (Persian).
18. Beigzadeh, E.; Afshari M. 2012. Climate change from international security to human security in international law, Journal of Legal research, 14(107). (Persian).
19. Choi, S.H. 2003. Measurement of Sustainable Development progress for Managing Community Tourism, Dissertation for PHD) Texas A&M University.
20. Colantonio, A., Potter, R. B. 2006. Urban Tourism and development in the socialist state. London: ashgate. - Elinson, H. (1999). Cuba’s jineteros: Youth culture and revolutionary. Ideology cuba briefing paper series (20), 1-36
21. Cooper, C., J. Fletcher, D. Gilbert, S. Wanhill & R. Shepherd. 1998. Tourism: Principles and Practice, 2nd Ed. New York: Longm.
22. Gee, C. Y. 1994. Residents Attitudes Towards Tourism: a longitudinal study. Spey Valley Scotland Tourism Management, 15(4), 247-258.
23. Habib, F., Hosseini Nia, M. 2012. An Analytical Approach to the Role of Urban Space in Attracting Cultural Tourist, American Journal of Scientific Research, 71, 109-125.
24. Hall, C.M & Page, S.J. 2001. The Geography of Tourism and Recreation , Routledge, London.
25. Hansen, M. 2002. Environmental Regulations of Transnational Corporations: Needs and Prospects. In P. Utting (ed.), People, Power and the Environment, (pp 32-41). New York: Un Researcher Institute for Social Development.
26. Harssel, V. 1994. Tourism an Exploration. London: Printic
27. Kim, K. 2002. The Effects of Tourism Impacts upon Quality of Life of Residents in the Community,Dissertation submitted to the Faculty of the Virginia Polytechnic Institute and State University Inpartial fulfillment of the requirements for the degree of Ph.D.
28. Ko, D.W. & W.P. Stewart. 2002. "A Structural Equation Model of Residents’ Attitudes for Tourism Development", Tourism Management, 23(5), Pp. 521-530.
29. Lankford, S.V. & D.R. Howard. 1994. "Developing a Tourism Impact Attitude Scale", Annals of Tourism Research, 21(1), Pp. 121-139.
30. Law, C. 1996. urban tourism attraction visitors to large cities, mansell, London, publishing limited.
31. Lea, J. 1988. Tourism and Development In The Third Word, London and New York, Routledge.
32. Mc Intryre, G. 1993. Sustainable Tourism Development: Guide for Local Planners, Spain, WTO.
33. McCool, S. F. 1995. Linking tourism the environmental, and concepts of sustainability: setting the stage. In S. F. McCool, & A. E. Watson (Eds)., comps. Linking tourism, the environment at, and sustainability. Gen. Tech. Rep. INNNT – GTR – 323. Ogden, UT: USDA, Forest service, intermountain Research.
34. Mowforth, A,. & Munt, I. 1998. Tourism & sustainability: New tourism in the third world. London: Rutledge.
35. Oila, M., K. Mrrtines& L. Gabriel, "Tourism Management in Urban Region: Brazile Vest Urban Region", Journal of Sustainable Tourism, Vol. 29,Pp. 567- 569, 2012.
36. Pourmahabadian, ; Ahmadi, H.; Amiri, S. Y. 2017. Formulation of principles and strategies for improving the safety of pedestrians in the historical city of Rasht in order to improve the quality of urban spaces, journal of Urban Management , 2017; 16(48): 205-222.
37. Reid, D. 1995. Sustainable development: An introductory guide. London: Earth scans Publications.
38. Seidaei Gelsefidi, S. K.; Pourmahabadian, ; Falamaki, M. 2020. Explain the role of sidewalks in promoting security in crime-prone urban spaces and creating vitality in historical contexts, journal of Safe city,3(10). (Persian).
39. Shahabian, P. 2004. Health and Sustainable Urban Development. Shahrsaz Journal, 3, 36-40.
40. Sharpley, R. 2002. Rural Tourism and the Challenge of Tourism Diversification: The Case of Cyprus, Tourism Management, No. 23, pp.233- 344.
41. Timothy, D. J. and Wall, G. 1995. Tourist Accommodation in an Asian historic city, The Journal of Tourism Studies, 6(2): 23-24.
42. Tosum, C. 2001. Challenge of Sustainable Tourism Development in the Developing World. Tourism Management, 22, 289-303.
43. Wight, P. 1993. Ecotourism: Ethics or eco – sell? Journal of travel research, 31 (3), 3-9.
44. World Tourism Organization, Indicators of Sustainable Development for Tourism Destinations A Guidebook, World Tourism Organization, Madrid, 2004.
45. 2001. International Cultural Tourism Charter, Managing Tourism at Place of Heritage Significance. Mexico: World Tourism Organization Press.
46. Zameni, M.; Razaghi Asl, S.; Pourmahabadian, 2020. Comparative Evaluation of Social Capital Elements in Urban Public Housing (Case Study: Braim and Bawarda Residential Areas in Abadan), Journal of Iranian Architecture and Urbanism,11(19): 115-130.