تحلیل رمان «خانۀ پریان» اثر تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 13، شماره 48، تیر 1400، صفحه 255-283   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2021.1868897.1393

نویسندگان

سیده مینا مصطفوی منتظری¹؛ شهین اوجاق علیزاده^{* 2}؛ تورج عقدایی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان وادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

تحلیل رمان معاصر از رهگذر الگوی «فرایند فردیت» بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، از رویکردهای مهم نقد کهن‌الگویی است. این الگو دربارۀ جریان رشد، بالندگی و سازشی خودآگاهانه با خود درون سخن می‌گوید. رویکرد پژوهشی این مقاله تحلیل رمان خانۀ پریان تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ است، زیرا کشف این مفاهیم و میزان استفادۀ آن در نقد ادبی نوین، کاربرد بسیاری دارد. هدف اصلی این تحقیق انطباق سلوک عرفانی شخصیت رضا رضوی با الگوی فرایند فردیت یونگ است که باعث می­ گردد قهرمان داستان با آنیمای درون خود به وحدت برسد، جنبه­ های منفی روح خود را تحت کنترل در­آورد و با نجات آنیمای روان خویش تولّدی دوباره ‌یابد. این جستار با روش تحلیلی- توصیفی در پی آن است که انسان برای دست­یابی به خود درون باید با کهن‌الگوی نقاب، آنیما یا آنیموس و سایه آشنا وبا آن­ها ادغام گردد تا سرانجام بتواند به فرایند فردیت دست یابد. یافته­ های پژوهش نشان می ­دهد رضا رضوی، شخصیت اصلی این رمان، به جست وجویی در دنیای درون برای دست‌یابی به کمال انسانی دعوت می­ شود. او برای درک خویشتن، تمامی مراحل سلوک آیینی را با شناخت آنیما، دریافت راهنمایی‌های پیرخرد و مبارزه با جنبه‌های گوناگون سایۀ خود طی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

کارل گوستاو یونگ؛ خانۀ پریان؛ تورج زاهدی؛ فرایند فردیت؛ خواب و رویا؛ پیر خرد؛ آنیما؛ سایه

مراجع

کتاب ها

آشتیانی، محسن (1379) اسرار عدد چهل در قرآن و روایات، قم: انتشارات فقه.

الیاده، میرچا ( 1384) اسطورۀ بازگشت جاودانه، ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ دوم، تهران: طهوری.

الیاده، میرچا (1388) مقدس و نامقدس، ترجمۀ بهزاد سالکی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.

اوستا (1389) گزارش ابراهیم پورداود، تهران: پارمیس.

بیلسکر، ریچارد (1387) اندیشۀ یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: آشیان.

بهار، مهرداد (1386) پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.

دلفی، علی اکبر (بی تا) تصویر عدد در آیینۀ عرفان، تهران: کاویان.

زاهدی، تورج (1383) خانۀ پریان، 2 جلد، تهران: نیستان.

زاهدی، تورج (1388) دعوت به ماوراء، تهران: نیستان.

سجادی، سید جعفر (1381) فرهنگ اصطلاحات وتعبیرات عرفانی، چاپ ششم، تهران: طهوری.

سهروردی، شهاب الدین یحیی (1377) حکمۀ الاشراق، ترجمه و شرح سید جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.

شوالیه، ژان وآلن گربران (1384) فرهنگ نمادها، جلد 2،ترجمه و تحقیق سودابه فضایی، تهران: جیحون.

فدایی، فربد (1381) یونگ و روانشناسی تحلیلی او، چاپ اول، تهران: نشر دانژه.

فرنبغ دادگی (1390) بندهشن، چاپ دوم، تهران: توس.

فروغی، محمدعلی (1389) سیر حکمت در اروپا، تهران: هرمس.

فوردهام، فریدا (1356) مقدمه ای بر روانشناسی یونگ، ترجمۀ مسعود میربها، چاپ سوم، تهران: اشرفی.

کمپبل، جوزف (1392) قهرمان هزار چهره، ترجمۀ شادی خسرو پناه، چاپ پنجم، مشهد: گل آفتاب.

گورین، ویلفرد ال و همکاران (1370) راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمۀ زهرا میهن خواه، تهران: اطلاعات.

معین، محمد (1375) فرهنگ معین، تهران: انتشارات امیر کبیر.

مورانو، آنتونیو (1390) یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، چاپ ششم، تهران: مرکز.

نصیری دهقان، مهدی (1391) راز عدد هفت، چاپ سوم، تهران: انتشارات ابتکار دانش.

وگلر،کریستوفر (1390) ساختار اسطوره‌ای در داستان و فیلمنامه، ترجمۀ عباس اکبری، تهران: نیلوفر.

هال،کالوین و ورنون جی نوربادی (1375) مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ، چاپ اول، ترجمۀ محمد حسین مقبل، تهران: جهاد دانشگاهی.

هینلز، جان راسل (1383) شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.

یاوری، حورا (1387) روانکاوی و ادبیات، تهران: سخن.

یونگ، کارل گوستاو (1392) انسان وسمبول‌هایش، مترجم محمود سلطانیه. چاپ نهم، تهران: جامی.

یونگ، کارل گوستاو (1368) چهارصورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس.

یونگ، کارل گوستاو (1379) روح زندگی، ترجمۀ لطیف صدقیانی، تهران: جامی.

مقالات

حسن زاده، آمنه (1386) جایگاه اعداد در فرهنگ مردم ایران، فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 10، صص165-190.

سرکاراتی، بهمن (1350) پری، تحقیقی در حاشیۀ اسطوره‌شناسی تطبیقی، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، صص 1- 32.

شولتز، دون (1359) الگوی یونگ: انسان فردیت‌یافته، ترجمۀ گیتی خوشدل، نشریۀ آرش، شماره 21، صص72- 92.

محمودی، محمدعلی‌ وریحانی‌فرد، علی‌اصغر (1391) تحلیل کهن‌الگویی حکایت پادشاه وکنیزک مثنوی براساس دیدگاه یونگ، پژوهش نامۀ ادب غنایی، سال دهم، شمارۀ 18، صص 145– 166.

نوریان، سید مهدی و خسروی، اشرف، (1392) بررسی کهن‌الگوی پیرخرد در شاهنامه، شعر‌پژوهی (بوستان ‌ادب)، سال پنجم، شمارۀ 1، صص167- 186.

هاشمی، مرتضی و خسروی، اشرف (1389) تحلیل روانکاوانه داستان سیذارتا اثر هرمان هسه، دو فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال هجدهم، شمارۀ 69، صص 175-202.

سایت

شایگان فر، حمیدرضا (20/07/1390) عظمت حافظ در غزل نخستینش، پایگاه اطلاع رسانی شهر کتاب، (آخرین بازنگری: 10/1/1396) http//bookcity.org/news-1319.aspx.