مسند ربیع بن حبیب اباضی، استناد و اعتبار سنجی

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 10، دوره 27، شماره 69، شهریور 1400، صفحه 206-222   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین خوشدل مفرد^{* 1}؛ محمد ناصحی²؛ مهدی ستوده کویری آرانی³

¹هیات علمی

²گروه معارف اسلامی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران

³دانشجوی دکترای الهیات و معارف اسلامی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران

چکیده

یکی از فرق اسلامی که در حیات هزار و سیصد ساله خود اهتمامی ویژه به حدیث داشته فرقه اباضیه است؛ اباضیه فرقه ای منشعب شده از پیکره خوارج است که تاکنون به حیات سیاسی – عقیدتی خود ادامه داده و پیروان متعددی دارد.

در میان آثار حدیثی اباضی جایگاه برجسته ربیع بن حبیب اباضی بر محققان و پژوهشگران آشکار است. روایاتی که از ربیع در کتاب المسند نقل شده طی قرون متمادی به عنوان یکی از منابع اصلی و مورد وثوق در فقه اباضی مطرح بوده است. در این مقاله علاوه بر آشنایی با این فرقه، به اعتبار سنجی "المسند ربیع" در نزد متقدمین و متاخرین و وثاقت مولف و منهج روایی ایشان می پردازیم.

نداشتن جامعیت مطالب فقهی، به هم ریختگی هایی نظیر آوردن مطالب کلامی ذیل ابواب و همچنین درج روایات غیر مرتبط به موضوع هر باب و مرسل و منقطع بودن روایات و همچنین تقطیع آنان برای کتابی که به "المسند " شناخته شده، ضعف بزرگی شمرده می شود؛ اثبات جعلی بودن مسند بسیار دشوار است و همچنین به احتمال زیاد، ربیع مدون المسند نبوده بلکه این کار توسط یکی از شاگردان او انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

حدیث؛ اباضیه؛ ربیع بن حبیب اباضی؛ المسند؛ الجامع الصحیح

مراجع