نقش تاریخ کاشت و ارقام برنج بر میزان تأثیر علف هرز روی عملکرد دانه و برخی صفات زراعی در روش خشکه‌کاری

دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی

دوره 11، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 35-49   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2./jpps.2021.684937

نویسندگان

حسین ثایت زنگنه^{* 1}؛ عبدالعلی گیلانی²

¹مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

²بخش اصلاح و تهیه نهال و بذر ،مر کز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز،ایران

چکیده

ه‌منظور تعیین اثرات حضور علف هرز بر واکنش عملکردی ارقام برنج درزمان‌های مختلف کاشت مستقیم خشکه‌کاری؛ آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی، با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی تاریخ کاشت در سه سطح (15 خرداد، 25 خرداد و 5 تیرماه) و چهار رقم برنج شامل دو رقم محلی چمپا (Oryza sativa L. cv. champa) و عنبوری قرمز (Oryza sativa L. cv. red anbori) و ارقام پر محصول و اصلاح‌شده دانیال (Oryza sativa L. cv. danial) و شفق (Oryza sativa L. cv. shafagh) به‌عنوان عامل فرعی، کشت گردیدند. سپس هر کرت آزمایش ازلحاظ طولی به دو قسمت تقسیم شد. قسمت بالایی هر کرت وجین نشده و به‌عنوان شاهد آن کرت در نظر گرفته ‏شد و قسمت پایین آن وجین دستی و تمام علف‌های هرز آن حذف گردید. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، اثر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و تعداد خوشه در مترمربع در شرایط کنترل علف هرز در سطح یک درصد معنی‌دار گردید. بیشترین تولید دانه در تاریخ کاشت اول و در رقم پر محصول شفق به میزان 5253 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. همچنین نتایج مشخص نمود میزان کاهش عملکرد دانه ناشی از حضور علف هرز در بین تاریخ‌های کاشت متفاوت بود به‌طوری‌که بیشترین و کمترین میزان کاهش تولید با متوسط 1875 و 1090 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در تاریخ‌های کاشت اول و سوم مشاهده گردید. در میان ارقام برنج نیز کاهش عملکرد دانه به ترتیب به میزان 85/40 و 95/32 درصد در ارقام پر محصول و ارقام محلی دیده شد.

کلیدواژه‌ها

ارقام محلی؛ ارقام پر محصول؛ خوشه؛ کشت مستقیم؛ کاهش عملکرد

مراجع

منابع:
1 - رجبیان، م.، اصغری، ج.، احتشامی، س. م. ر؛ و یعقوبی. ب. 1396 . واکنش ژنوتیپ های بومی و
.79-96 : اصلاحشده برنج به رقابت با علفهای هرز در سیستم کشت مستقیم. مجله دانش علفهای هرز، 13
-2 امیریلاریجانی، ب.، م، نیکنژاد و ت، سوبویی. 1384 . بررسی تأثیر روشهای مختلف کنترل
علفهای هرز بر وزن خشک گونههای غالب علفهای هرز شالیزاری و عملکرد برنج. اولین همایش علوم
علفهای هرز ایران، مؤسسه گیاهپزشکی.
-3 یعقوبی، ب.، علیزاده، ح. م.، رحیمیان، ح.، باغستانی، م. ع.، دواتگر، ن و محمدشریفی، م.
1388 . مروری بر مطالعات انجام شده در علفهای هرز شالیزار )تغییر فلور، زیست سنجی تجزیه علفکش و
کوتولگی برنج(. سومین همایش علوم علفهای هرز ایران، بابلسر، ایران.
4-Anonymous.2013.Standard evaluation system for Rice.IRRI.
5- Awan, T. H., Sta Cruz, P.C. and Chauhan, B.S. 2015. Agronomic indices,
yield- contributing traits, and yield of dry- seeded rice under varying herbicides.
Field Crops Research. 177: 15- 25.
6- Bhagirath Singh Chauhan. 2012. Weed management in direct-seeded rice
systems. Los Baños (Philippines): International Rice Research Institute 20 p.
7- Bhushan, L., Ladha, J. K., Gupta, R. K., Singh, S., Tirol-Padre, A.,
Saharawat, Y. S., Gathala, M. and Pathak, H. 2007 Saving of water and labor in
rice–wheat system with no-tillage and direct seeding technologies. Agronomy
Journal. 99: 1288–1296.
8- Chauhan, B. S., Awan, T. H., Abugho, S. B., Evengelista, G. and Yadav, S.
2015. Effect of crop establishment methods and weed control treatments on weed
management,and rice yield. Field Crops Research 172:72-84.
9- Chauhan, B. S., Singh, V. P., Kumar, A. and Johnson, D. E. 2011. Relations
of rice seeding rates to crop and weed growth in aerobic rice. Field Crops Research
121: 105–115.
10- Dass, A., Shekhawat, K., Choudhary, A. K., Sepat, S., Rathore, S. S.,
Mahajan, G. and Chauhan, B. S. 2016. Weed management in rice using crop
competition. Crop Protection. 95: 45-52.
11- Ekeleme, E., Kamara, A. Y., Oikeh, S. O., Chikoye, D. and Omioigui, L. O.
2007. Effect of weed competition on upland rice production in north- eastern
Nigeria. African Crop Science conference proceedings. 8: 61-65.
12- FAO, 2016. Food Outlook (June 2016). Food and Agriculture Organization of
the United Nations. Pp,139.
13- Farooq, M., Siddique, K. H. M., Rehman, H., Aziz, T., Lee, D. J. and
Wahid, A. 2011. Rice direct seeding: Experiences, challenges and opportunities.
Soil & Tillage Research. 111: 87-98.
14- Gilani, A. A. 2004. Planting - caring - harvesting of new LD rice cultivar in
Khuzestan. Agriculture and Natural Resources Research Center of Khuzestan. 10
p.
15- Jabran, K. and Chauhan, B. S. 2015. Weed management in aerobic rice
systems. Crop Protection. 78: 151-163.

16- Khaliq, A. and Matloob, A. 2011. Weed-crop competition period in three fine
rice cultivars under direct-seeded rice culture. Pakistan Journal of Weed Science
Research. 17(3): 229-243.
17- Kumar, V. and Ladha, J. K. 2011. Direct seeding of rice: recent developments
and future research needs. Advances Agronomy. 111: 299–391.
18- Mahajan, G., Ramesha, M. S. and Chauhan, B. S. 2014. Response of rice
genotypes to weed competition in dry direct- seeded rice in India. Hindawi
Publishing Corporation. The Science World Journal. 8 Pp.
19- Patel, A. R., Patel, M. L., Patel, R. K., Mote, B. M. 2019. Effect of different sowing
date on phenology, growth and yield of rice– a review. Plant Archives Vol. 19 No. 1, 2019
pp. 12-16.
20- Rao, A. N., Johnson, D. E., Sivaprasad, B., Ladha, J. K. and Mortimer, A.
M. 2007. Weed management in directseeded rice. Advance Agronomy. 93: 153–
255.
21- Saito, K., Azoma, K. and Rodenburg, J. 2010. Plant characteristics associated
with weed competitiveness of rice under upland and lowland conditions in West
Africa. Field Crops Research. 116: 308–317.
22- Singh, S., Bhushan, L., Ladha, J. K., Gupta, R. K., Rao, A. N. and
Sivaprasad, B. 2006. Weed management in dryseeded rice (Oryza sativa)
cultivated on furrow irrigated raised bed planting system. Crop Protection. 25: 487–
495.
23- Singh, V., Jat, M. L., Ganie, Z. A., Chauhan, B. S. and Gupta, R. K. 2016.
Herbicide options for effective weed management in dry direct- seeded rice under
scented rice- wheat rotation of Western Indo- Gangetic Plains. Crop Protection. 81:
168-176.
24- Tshewang, S., Sindel, B. M., Ghimiray, M. and Chauhan, B. S. 2016. Weed
management challenges in rice (Oryza sativa L.) for food security in Bhutan. Crop
Protection. 90: 117-124.
25- Wang, D. R., Bunce, J. A., Tomecek., M. B., Gealy, D., McClung, A., McCouch,
S. R., Ziska., L. H. 2016. Evidence for divergence of response in Indica, Japonica, and
wild rice to high CO2 × temperature interaction. Global Change Biology, 22, 2620–2632.
26- Weerakoon, W. M. W., Mutunayake, M. M. P., Bandara, C., Rao, A. N.,
Bhandari, D. C. and Ladha, J. K. 2011. Direct-seeded rice culture in Sri Lanka.
Field Crops Research. 121: 53-63.
27- Xu, J., Henry, and Sreenivasulu, A. 2020. Rice yield formation under high day and
night temperatures—A prerequisite to ensure future food security. Plant Cell Environ.
43:1595–1608.