معرفی سد هخامنشی تنگ آسیاب ارسنجان

باستان شناسی ایران

دوره 11، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 93-104   

نوع مقاله: علمی

شناسه دیجیتال (DOI): AOI-2107-1111

نویسنده

حمیدرضا کرمی^*

دانشجوی دکترای باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا - پایگاه میراث جهانی پاسارگاد

چکیده

دولت هخامنشی در توسعه و آبادانی قلمرو خود، اقدام به ایجاد زیرساخت­های گسترده در زمینه­های گوناگون نمود که یکی از مهمترین آنها در ارتباط با مدیریت منابع آب بوده است. ایجاد مجموعه­ای از سدها، بندها، آب­راه­ها و شبکه­های آبرسانی در بخش­های مختلف شاهنشاهی نتیجه رویکرد دولت هخامنشی در این موضوع بوده است. در مراکزی مهمی همچون پاسارگاد و پارسه توجه زیادی به فراهم کردن آب و مدیریت آن شده است و سدها و شبکه­های آب­رسانی گسترده­ای ایجاد شده است. یکی از سدهایی که در حوزه میان پاسارگاد و پارسه ساخته شده، سد تنگ آسیاب ارسنجان است. این سد برخلاف دیگر سدهای هخامنشی این ناحیه، بار نقشه کمانی شکل اجرا شده است. سد نتنگ آسیاب روی یک رودخانه فصلی در ابتدای تنگه کوهستانی با نام تنگ آسیاب قرار گرفته است. هسته سد همانند دیگر سدهای هخامنشی این منطقه رسی است و دو سوی هسته را دیواره ستبری از لاشه سنگ­های طبیعی پوشانده است. سد تنگ آسیاب از گونه سدهای مخزنی بوده و پلان آن که به صورت کمان ایجاد شده یکی از شاهکارهای مهندسی هخامنشی به شمار می­آید. 

کلیدواژه‌ها

سدهای هخامنشی؛ مدیریت آب دوران هخامنشی؛ آبیاری تاریخی؛ مهندسی هخامنشی؛ کشاورزی