بررسی وجوه اشتراک و افتراق وحی رسالی و الهام بر اساس معناشناسی وحی در نگاه ابن‌عربی

اندیشه های فلسفی و کلامی

دوره 1، شماره 1، مرداد 1400، صفحه 125-154   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اصغر آقایی^{* 1}؛ حسین اترک²

¹مدرس حوزه و دانشگاه

²عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه زنجان

چکیده

مقاله حاضر پس از بیان اجمالی وحی در لغت و اصطلاح و اشاره به مفهوم تجلی در نگاه ابن­عربی، به ماهیت وحی در نگاه وی می­پردازد. وحی در نگاه او هرچند در مرحله­ای خالی از هرگونه لفظی است، لکن وحی رسالی در مراتب تنزیل، ابتدا در قالب تجرد مثالی در قلب نبی با افهامی فرازمانی قرار می­گیرد، و سپس در قالب الفاظ مادی توسط آن نبی در می آید تا بتواند به انذار خلق بپردازد. در نگاه وی از نشانه­های واضح وحی، همراه نبودن با مقدماتی چون تفکر است. این نزول وحی همراه با تبیین اقسام وحی توسط ابن­عربی، نشان از تفاوتی اساسی میان وحی رسالی و الهام در آن است که اوّلاً وحی رسالی همراه با رویت فرشته وحی است و مامور به تبلیغ عینِ آنچه دریافت می­کند، برخلاف الهام؛ ثانیاً هرچند برخی از اقسام وحی مانند وحی مبشرات در رویا نیز اتفاق می­افتد، لکن وحی رسالی ماهیتی غیر رویائی دارد؛ ثالثاً وحی رسالی چون مختص انبیا است، پس از ختم نبوت، منقطع شده است بر خلاف الهام؛ لذا هیچ یک از اولیاء نمی­توانند بر خلاف شرع نبیّ خاتم، عمل نماید.
                                                                                                                        

کلیدواژه‌ها

وحی؛ وحی رسالی و غیر رسالی؛ الهام؛ ابن‌عربی؛ اقسام وحی