تطور تاریخی دیدگاه مفسران در تفسیر واژۀ کوثر

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 12، دوره 27، شماره 69، شهریور 1400، صفحه 244-256   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حمزه شریفی دوست^*

دانش آموخته دکترای مدیریت و قرآن دانشگاه بین المللی المصطفی (ص)

چکیده

در این نوشتار سیر مواجهه مفسرانِ فریقین درباره تفسیر واژه «کوثر» بررسی شده و تطور تاریخی گرایش مفسران به اقوال مربوط به «کثرت نسل» انعکاس یافته است. توسعۀ معنایی و مصداقیِ واژه «کوثر» که به تدریج در قالب نظریه به کتب تفسیری راه یافته، حاکی از این است که مفسران به مصادیق روایی کوثر که همان نهر بهشتی است، اکتقاء نکرده و با کاوش در معنای لغوی و قرائن موجود در سوره و بخصوص سیاق سوره کوثر، مصادیق وسیعتری از جمله کثرت نسل را برای تفسیر واژه کوثر پذیرا شده-اند. لذا هرچه به قرون اخیر نزدیکتر میشویم، توجه مفسران به مصادیق عینی تر از جمله خیر نسلی» بیشتر شده و به تدریج بر تعداد این دسته از مفسران افزوده شده است. کثرت نسل پیامبر بعنوان یکی از مصادیق خیر کثیر» از این حیث که ملازم با توجه به دختر گرامی پیامبر بوده، در قرون اخیر مفسران را به تأمل بیشتر در فقرات سوره و بهره گیری از شواهد تاریخی واداشته و در نتیجه فاطمه نه تنها بعنوان واسطه و مجرای این خیر، بلکه فاطمه زهرا بعنوان مصداق اتم کوثر به صورت نظریه ای مطرح به منابع تفسیری راه یافته است. تکثیرِ کمی و کیفی نسل پیامبر و انتساب آن به حضرت فاطمه از این نظر که مستند به قرائن لغوی، معنایی و تاریخی میباشد نشان دهنده منزلتِ قرآنی حضرت زهرا نیز تلقی میشود.

کلیدواژه‌ها

تطور تاریخی"؛ تفسیر فریقین"؛ کوثر"؛ کثرت نسل"؛ خیر کثیر"؛ "؛ حضرت فاطمه (س)"

مراجع