شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های مدل توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 57، آذر 1400، صفحه 165-198   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی (کیفی)

نویسندگان

مریم اکبرپور¹؛ نادر شهامت^{* 2}؛ عبادالله احمدی²؛ رضا زارعی²

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

²استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه­ های مدل توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی بود. این پژوهش، کیفی و به روش تحلیل مضمون انجام شد. مشارکت‌کنندگان این پژوهش، در بخش کتابخانه ­ای، اسناد بالادستی و اسناد کلیدی آموزش عالی و در بخش میدانی، اعضای هیئت‌علمی، مدیران و مسئولین دانشگاه­ آزاد اسلامی بودند. انتخاب افراد به روش نمونه‌گیری هدفمند با ملاک حداقل پانزده سال سابقه تدریس و پژوهش و مدیریت در دوره­ های مختلف تحصیلی انجام گردید. نمونه‌گیری با مشارکت 22 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان صورت گرفت. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، شامل دو بخش، بررسی و کنکاش اسناد بالادستی و اسناد آموزش عالی در بخش کتابخانه ­ای و مصاحبه نیمه­ ساختاریافته در بخش میدانی بود. مصاحبه نیمه ساختاریافته با مشارکت­ کنندگان تا مرحله­ اشباع نظری ادامه یافت. تجزیه‌وتحلیل داده ­ها بر اساس تحلیل مضمون انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که مدل توسعه حرفه ­ای اعضای هیئت‌علمی شامل 29 مؤلفه و 6 بعد (آموزشی، پژوهشی، اجرایی، فرهنگی، اخلاقی و خدماتی) می­ باشد. ضمنا مشارکت­ کنندگان بیشتر به ابعاد آموزشی، اخلاقی اشاره کردند، اما در اسنادبالادستی به ابعاد پژوهشی، خدماتی و فرهنگی بیشتر پرداخته شده بود. البته مؤلفه­ های ارائه خدمات تخصصی، نوآوری و ارزش­های فرهنگی و اخلاقی،­ هم در اسنادبالادستی و هم از نظر مشارکت­ کنندگان مورد تاکید بودند.

کلیدواژه‌ها

توسعه حرفه‌ای؛ اعضای هیئت‌علمی؛ آموزش عالی

مراجع

آفانی، کمال. (1394). ارائه مدلی برای ارتقای بالندگی رهبران تکاملی در دانشگاه آزاد اسلامی، رساله دکتری در رشته مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

آهنچیان، محمدرضا. سلیمانی، الهام. (1396). ادراک اعضای هیئت‌علمی از حرفه‌ای بودن در نظام آموزشی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی ایران، 2(23):23-1.

بندعلی، بهار. ابوالقاسمی، محمود. پرداختچی، محمدحسن. رضایی زاده، مرتضی. (۱۳۹۷). آسیب­ شناسی برنامه‌های بالندگی هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، ۵ (۱۸): 53-25.

بندعلی، بهار.ابوالقاسمی، محمود. پرداختچی، محمدحسن. رضایی زاده، مرتضی. (1399). برنامه­ های بالندگی هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی؛ نقاط قوت ناکافی، دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبردهای پژوهش در علوم پزشکی،13(6):607-597.

پورکریمی، جواد. رمضان پور، انسیه. (1398). الگوی توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت‌علمی آموزش الکترونیکی کشور: پژوهشی کیفی، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 6(21): 146-125.

جباران، محمدرضا.(1399).اخلاق پژوهش در مرحله دست‌یابی به نتیجه، نشریه اخلاق پژوهی، ۳(7):66-47.

جوانک لیاولی،ماندانا. ابیلی،خدایار. پورکریمی،جواد. سلطانی عربشاهی، سید کامران. (1396). ارائه الگوی توسعه حرفه­ای مدیران گروه­های آموزش بالینی: مورد دانشگاه­های علوم پزشکی دولتی شهر تهران، دوماهنامه علمی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی،10(3):218-202.

جودکی، اکبر. محمد­خانی، کامران. محمد داودی، امیرحسین. (1398). واکاوی ابعاد و مؤلفه‌های مدل بالندگی حرفه‌ای مدیران مدارس متوسطه با تأکید بر سیاست‌های آموزشی، مجله پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی،10(41 ): 30-1.

حیدری، آرمان. بهشتی، سید صمد. شهریاری، مرضیه. نواح، عبدالرضا. (1398). مقایسه میزان فلات زدگی شغلی و عوامل مرتبط با آن در بین اعضاء هیئت‌علمی گروه علوم پایه و علوم انسانی دانشگاه‌های ایران، مطالعات برنامه ­ریزی آموزشی،7(15): 175-148.

رضاپور­شاه­کلائی، فروزان. سلیمی، نوشین.عزتی رستگار، خدیجه. قیسوندی، الهام. پارسا، پریسا.دوگونچی، میترا.(1399). دیدگاه دانشجویان در خصوص چگونگی راهنمایی و مشاوره تحصیلی در دانشگاه: یک مطالعه کیفی با استفاده از تحلیل محتوا، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، ۱۵ (۳):۱8۱-۱7۱.

زارع صفت، صادق. دهقانی، مرضیه.حکیم­زاده، رضوان.کرمی، مرتضی. صالحی، کیوان. (1397). برنامه­ های درسی مغفول توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه­های ایران:دانشگاه فردوسی مشهد، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 9 (17):216-183.

زیرک، رضا. زاهد بابلان، عادل. رضایی شریف، علی.معینی کیا، مهدی. (1398). در پژوهشی تحت عنوان عوامل و مؤلفه­ های مؤثر بر توسعه حرفه ­ای دبیران مدارس اردبیل (تحقیق کیفی با تأکید بر روش گروه‌های کانونی)، روانشناسی مدرسه، 8(1 ): 125-108.

شورای عالی انقلاب فرهنگی. ( 1389 ). سند نقشه جامع علمی کشور.

شورای عالی انقلاب فرهنگی.(1392).سند اسلامی ­شدن دانشگاه­ها.

صدیقی، محمود. چرابین، مسلم. معقول، علی. زنده‌دل، احمد. (1400). اولویت‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه حرفه‌ای مدیران آموزش پزشکی دردانشگاه­های نسل سوم بر اساس مدل تحلیل سلسله مراتبی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، ۱۶ (۱):35-20.

قائدعلی،حمیدرضا. عاشوری،مهدی. کرمی،رضاعلی. (1399). هدف‌گذاری فرهنگی و مدل مطلوب فعالیت فرهنگی در دانشگاه، فصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی،5(11): 280-261.

قرونه، داود. ثنائی پور، فاطمه. (1399). الگوی مفهومی توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی به‌منظور ارتقای کیفیت در آموزش مهندسی، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 22(87):136-113.

قرونه، داود. میرکمالی، سید محمد. بازرگان، عباس. خرازی، سیدکمال. (1395). الگویی برای بالندگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه تهران، فصلنامه پژوهش و برنامه ­ریزی در آموزش عالی،3(22):17-1.

قنبری، سیروس. محمدی،بهرام. (1395). ارائه الگوی توسعه حرفه­ای مدیران مدارس متوسطه: یک تحقیق کیفی، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه،2(4):143-123.

گال‌، مردیت. بورک، والتر. گال، جویس. (1400). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، مترجمان(جمعی از مولفان زیر نظر دکتر احمدرضا نصر اصفهانی)، تهران، انتشارت سمت. چاپ یازدهم.

محب زادگان، یوسف. پرداختچی، محمدحسن. قهرمانی، محمد. فراست­خواه، مقصود. (1395). اعتبارسنجی الگوی بالندگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های شهر تهران، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی،3(10): 94-73.

محب زادگان، یوسف. پرداختچی، محمدحسن. قهرمانی، محمد. فراست­خواه، مقصود. (1392). تدوین الگویی برای بالندگی اعضای هیئت‌علمی با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد، فصلنامه پژوهش و برنامه ­ریزی در آموزش عالی،70: 25-1.

محبت، هدیه. فتحی واجارگاه، کورش. جعفری، پریوش. (1397). شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت‌علمی و راهبردها و پیامدهای آن: یک مدل برآمده از نظریه مبنایی، فصلنامه راهبردهای نوین مدیریت آموزشی،1(2): 58-39.

مدرسی­سریزدی، سیده جمیله. عباس پور، عباس. سخدری، کمال. غیاثی ندوشن، سعید. (1399). شناسایی عوامل سازمانی مؤثر بر دانشگاه کارآفرین (با رویکرد فراترکیب) (کاربردی)، نشریه مدیریت فرهنگ‌سازمانی، 18(3): 456-425.

معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی. منشور اخلاق پژوهش.

میرکمالی، سید محمد. پورکریمی، جواد. حجری، اکرم. (1394). بررسی رابطه توسعه حرفه­ای با نوآوری آموزشی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،1(5):22-1.

نورالدینی، احمد. ثناگو، اکرم. طالبی، زهرا. مجیدنیا، مصطفی. شاهرودی، محدثه. (۱۳۹۹). مقایسه اثربخشی روش آموزش حل مسئله و آموزش مشارکتی با روش آموزش معمول بر مهارت بالینی، اضطراب و رضایتمندی دانشجویان پرستاری در بخش مراقبت‌های ویژه، مجله آموزش پرستاری، ۹(۱):  39-29.

هماینی دمیرچی، امین. محجوب عشرت‌آبادی، حسن. مهری، داریوش. وثوقی نیری، عبدالله. (۱۳۹۵). ارزیابی وضعیت بالندگی اعضای هیئت‌علمی و ارائه راهکارهای مطلوب برای ارتقای آن (مورد مطالعه: یک دانشگاه نظامی)، فصلنامه مدیریت نظامی، ۱۶ (۶۱): 65-35.

وزارت علوم تحقیقات و فناوری. (1395). آئین‌نامه ارتقای مرتبـه اعضای هیئت‌علمی مؤسسه‌های آموزش عالى، پژوهشى و فناورى دولتى و غیردولتی.

Burton, E. (2020). Factors leading educators to pursue a doctorate degree to meet professional development needs, International Journal of Doctoral Studies, 15: 75-87. 

Copur-Gencturk, Y. Thacker, I. (2021). A comparison of perceived and observed learning from professional development: Relationships Among Self-Reports, Direct Assessments, and Teacher Characteristics, Journal of Teacher Education,72(2):138-151.

Dee, J. Daly, Ch. (2009). Innovative models for organizing faculty development programs. Human Architecture ,Journal of the Sociology of Self-knowledge, 13 (2): 154-163.

Domingues, P. Sampaio, P. Arezes, P. M. (2016). Integrated management systems assessment: a maturity model proposal. Journal of Cleaner Production, 124: 164-174.

Hilty, D. M. Liu, H. Y. Stubbe, D. (2019). Defining Professional Development in Medicine, Psychiatry, and Allied Fields, Psychiatric Clinics.

Howell, Emily. Perez, Sara. Abraham, W. Todd. (2020). Toward a Professional Development Model for Writing as a Digital, Participatory Proces, Reading Research Quarterly, 0(0): 1–23.

Kabilan, Mu hammad Kamarul. (2019). Malaysian English language teachers’ satisfaction level of their professional development, Eltar- Journal,1(1): 49-59.

Koonce, M. Pijanowski, J, C. Bengtson, Ed. Lasater, K. (2019). Principal Engagement in the Professional Development Process. Nassp Bulletin, 1-24.

Parsons, S.A. Hutchison, A.C. Hall, L.A. Parsons, A.W. Ives, S.T. Leggett, A.B. (2019). U.S. teachers’ perceptions of online professional development, Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 82(1), 33-42.

Pérez-Foguet, A. Lazzarini, B. (2019). Continuing professional education in engineering faculties: Transversal integration of sustainable human development in basic engineering sciences courses, Journal of Cleaner Production, 218: 772-781.

Ryan, C.L. McAllister, M.M. (2019). Professional development in clinical teaching: An action research study, Nurse Education Today,4 (19)307-312.

Sprott, R. A. (2019). Factors that foster and deter advanced teachers’ professional development, Teaching and Teacher Education, 77: 321-331.

Torraco, R. J. (2016). Early history of the fields of practice of training and development and organization development, Advances in Developing Human Resources, 18(4): 439-453.

VO, P. (2017). Organization development project management in the system of synergetic knowledge. Metallurgical & Mining Industry, 1 (1): 13-19.

Wang, Q. (2020, March). The Strategy of Cultivating Graduate Students’ Innovation in Interdisciplinary Perspective. In 4th International Conference on Culture, Education and Economic Development of Modern Society Atlantis Press: 1218-1221.