تحلیل سفرهمای به چین در منظومۀ همای و همایون خواجوی کرمانی بر اساس نظریۀ کهن الگوی «سفرقهرمان» جوزف کمبل

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 13، شماره 48، مهر 1400، صفحه 164-185   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2021.685687

نویسندگان

پروانه فریدونی؛ مرتضی رزاقپور^*

دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

هنر و ادبیّات در اسطوره‌شناسی کمبل جایگاه ویژه‌ای دارند و از مهم‌ترین پیکره‌های مطالعاتی محسوب می‌شوند. تک‌اسطوره از روش‌های اسطوره‌شناختی در حیطۀ ادبیّات و هنر است هم در ساحت خلق هم در ساحت درک. منتقدان برای درک آثاری که از این راه خلق شده‌اند به تک‌اسطوره روی‌می‌آورند. کمبل بیش از هر هنر دیگر با ادبیات درگیر بوده‌است. کهن الگوی سفر قهرمان کمبل بر سه خط کلّی روایتی جدایی، تشرّف و بازگشت همراه با هفده زیر مجموعه تبیین شده‌است که در پایان زمینه‌ساز تکامل روحی- روانی قهرمان است. این پژوهش به صورت تحلیلی – تطبیقی و در جامعۀ آماری منظومۀ همای وهمایون صورت پذیرفته‌است و به تحلیل سفر همای به چین بر اساس نظریۀ «سفرقهرمان» جوزف کمبل پرداخته‌است و برایند پژوهش این است که سفر همای تا حدّ زیادی مطابق بر سفر قهرمان کمبل بوده‌است و قهرمان در پایان سفر به تکامل روحی- روانی و خودشناسی و کسب هویّت رسیده است.

کلیدواژه‌ها

نقد اسطوره‌ای؛ سفر قهرمان؛ جوزف کمبل؛ منظومۀ همای وهمایون؛ خواجوی کرمانی

مراجع

منابع

استوارت، ویتیلا. (1392). اسطوره و سینما. ترجمۀ محمدگذرآبادی، چاپ دوم، تهران: هرمس.

اسنودن، اوث. (1392). مفاهیم کلیدی یونگ. ترجمۀ افسانه شیخ الاسلام. تهران:  نشر عطایی.

امامی، نصرالله و تشکّری، منوچهر. (1394). « بررسی و تحلیل منظومۀ«مانلی» نیما یوشیج بر اساس الگوی سفرقهرمان جوزف کمبل، مجلۀ شعر پژوهی(بوستان ادب) دانشگاه شیراز. ش چهارم.

آقاجانی‌زلتی، سمیه و خزانه‌دارلو، محمدعلی. (1395). «بررسی داستان«عجیب و غریب» در هزار و یکشب براساس سفرقهرمان جوزف کمبل. فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی. ش 17، ص27-40.

ذبیحی، رحمان و پیکانی، پروین. (1395). «تحلیل کهن‌الگوی سفرقهرمان در داراب‌نامۀ طرسوسی بر اساس الگوی جوزف کمبل. فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، ش45.

سارتر، ژان پل. (1947). ادبیّات چیست، مترجم ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی،.اصفهان: نشر زمان.

ستاری، جلال. (1366. رمز و مثل در روانکاوی. تهران: توس.

سیگال، رابرت آلن. (1388). اسطوره. مترجم احمدرضاتقاء. تهران: نشر ماهی.

شدل، آندره. (1388). مقدمه برهزار و یکشب، مجموعه مقاله جهان هزار و یکشب. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.

عبدالله زاده، برزو و ریحانی، راحله. (1398) «نقدکهن الگوی سفر قهرمان در داستان ماهی سیاه کوچولو بر اساس نظریۀ کمبل و پیرسن» مجلۀ مطالعات ادبیات کودک. دانشگاه شیراز. ش1. ص101-122.

فوردهام، فریدا. (1388). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ، ترجمۀ مسعود میربها. تهران: نشرجامی.

فولادی، محمد و رحمانی، مریم. (1397) «بررسی ونقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن‌الگوی سفرقهرمان جوزف کمبل.  فصلنامۀ علوم ادبی، ش12. ص87-107.

قربان‌صباغ، محمودرضا. (1392). «بررسی ساختار هفت‌خوان رستم: نقدی برکهن الگوی سفرقهرمان. جستارهای ادبی. ش 180.

کمبل، جوزف (1385) قهرمان هزارچهره، ترجمۀ شادی خسروپناه، مشهد:  نشر گل آفتاب.

.........، ...........(1398). اسطوره و اسطوره شناسی نزد جوزف کمپبل، ترجمۀ بهمن نامور مطلق و بهروز عوض‌پور. تبریز: نشر موغام.

.........، ...........(1377). قدرت اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.

گورین، ویلفرد ال و همکاران. (1377). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمۀ زهرا میهن‌خواه. تهران: نشراطلاعات.

مارزلف، اولریش. (1371). طبقه‌بندی قصّه‌های ایرانی، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران:  نشر سروش.

مرشدی کرمانی، محمود(خواجوی کرمانی) (1370). خمسۀ خواجوی کرمانی، تصحیح سعید نیاز کرمانی. کرمان: نشر نقش جهان.

نورتروپ، فرای. (1393). اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد نورتروپ فرای از کالبد شناسی نقد تا رمز. ترجمۀ بهمن نامورمطلق. ج اول، تبریز: نقش موغام.

وگلر، کریستو‌فر. (1387). سفر نویسنده. ترجمۀ محمد گذرآبادی. تهران: نشر مینوی خرد.

یونگ، کارل گوستاو. (1377). انسان و سمبول‌هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه. تهران: نشر جامی.

..................، ................. (1386) چهارصورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: نشرآستان قدس رضوی.

..................، ...............(1379). روح وزندگی. ترجمۀ لطیف صدقیانی. تهران: جامی.