مسؤولیت مدنی نقض حق برحریم خصوصی در فضای مجازی از منظر موازین فقهی و حقوقی

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 14، شماره 1، خرداد 1400، صفحه 221-240   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.3495/jiil.2021.685824

نویسندگان

مینا نوروزی؛ سیدعلی ربانی موسویان^*

چکیده

امروزه فضای مجازی نه به عنوان یک ابزار بلکه به عنوان یک سیستم فراگیر ارتباط جمعی در تمام کشورها در حال رشد و پیشرفت است. گسترش فضای مجازی به حدی است که حریم خصوصی افراد را مورد تهدید قرار داده و به واسطه برخی زیرساختهای شهری و شهروندی تا حدود زیادی حقوق شهری و شهروندی را تحت تاثیر خود قرار داده است. از سوی دیگر، فضای مجازی با قابلیت توسعه بخش روابط میان اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ، بحث مسؤولیت مدنی ناشی از این روابط را خواه به صورت قراردادی و خواه به صورت خارج از قرارداد، نمایان ساخته است. بررسی قواعد مربوط به مسؤولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی در فضای مجازی نشان می دهد که مبنای مسؤولیت برای شخص خاطی در حقوق ما عمدتاً، ((تقصیر)) و در برخی موارد نظریه خطر است و نقض کننده حق حریم خصوصی شهروندی در فضای مجازی، ملزم به جبران خسارت وارده بوده و قواعد عمومی مسؤولیت مدنی بر فضای مجازی نیز حاکم است. از منظر موازین فقهی نیز، مسؤولیت مدنی نقض حریم خصوصی ثابت و قابل انطباق با مصادیق روز از جمله فضای مجازی است و مبتنی بر برخی قواعد فقهی و احکام تکلیفی دال بر حرمت ورود به حریم خصوصی دیگران و افشا و انتشار اطلاعات و اسرار افراد بدون اذن از جانب آنها می باشد. هم چنین، اختلافات در ارتباط با مبنای مسؤولیت مدنی مربوط به نقض حریم خصوصی در فضای مجازی نشانگر آن است که فقهاء بیش از آنکه به دنبال اصل و ظاهر باشند به دنبال اجرای عدالت و انصاف واقعی هستند. 

کلیدواژه‌ها

مسئولیت مدنی؛ فضای مجازی؛ حریم خصوصی؛ تقصیر؛ تجسس

مراجع