نقش اثباتی ادله نوین بانگرشی به نظریه منطقه الفراغ شهیدصدر

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 14، شماره 1، خرداد 1400، صفحه 241-260   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.3495/jiil.2021.685825

نویسندگان

محمد جواد هاشم زاده؛ مرتضی فتحی^*

چکیده

در فقه و حقوق موضوعه ادله اثبات جرم محدود به ادله سنتی شامل اقرار، بینه، قسامه(در صورت تحقق لوث برای اثبات قتل و جرح) و علم قاضی می باشد. لکن با پیشرفت و گسترش علوم تجربی در زمینه های مختلف، روش های علمی و تجربی جدیدی مانند پزشکی قانونی، انگشت نگاری، تشخیص هویت ژنیتیکی، که همه در کشف حقیقت و حصول اقناع و وجدان قاضی و اتخاذ تصمیم عادلانه وی موثرند و می توانند به عنوان ادله جدیدی برای اثبات دعاوی کیفری قرار بگیرند ولی از سوی دیگر التزام به شرع و قانون مقتضی تحصیل جواز استفاده از اینگونه دلایل برای اثبات جرم می باشد. از آنجایی که بسیاری از این ادله در اعصار پیشین وجود نداشته اند بنابراین سببی برای بحث از تجویز یا عدم تجویز تمسک به اینگونه دلایل و نقش آن ها در اثبات جرایم مستوجب حد و تعزیر وجود نداشته است. اما در عصر حاضر با پیدایش شیوه های جدید کشف حقیقت(ادله نوین) بحث از جایگاه آن ها در اثبات جرایم مستوجب حد و تعزیر ضرورت پیدا کرده است. که به نظر می رسد  در بخش جرایم مستوجب حد به جهت تعبدی بودن دستورات شارع مقدس، ادله اثبات  منحصربه موارد مذکور در شرع بوده و از دلایل نوین در راستای ایجاد علم برای قاضی  استفاده نموده لکن  در بخش تعزیرات غیر منصوص شرعی  می‌توان با داخل نمودن آن در منطقه فراغ استنباط نمود که  شارع  نسبت به ادله نوین حکم الزام آوری وضع نموده و با توجه به مقتضیات زمان قائل به تعمیم  ادله اثبات دعوا شد.

مراجع