فراترکیب مقالات پژوهشی در مورد عوامل مؤثر بر شکل گیری حاشیه‌نشینی و پیامدهای آن در بازه زمانی( 1398-1388)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 11، شماره 39، شهریور 1400، صفحه 1-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2021.686076

نویسندگان

مهران سهراب زاده¹؛ زهره رضوانی^{* 2}

¹دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه کاشان

²دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه کاشان(نویسنده مسؤول)

چکیده

حاشیه­نشینی عبارت است از فضایی منطقه­ای کالبدی که از ابعاد چندگانه­ای در سطح پایین­تری از متوسط جامعه منطقه­ای شهر قرار دارد. حاشیه­نشینی به دلیل اینکه باعث عدم تعادل فضایی توزیع جمعیت می­شود، مشکلات متعددی را برای کشور به وجود آورده است. با توجه به نقش و اهمیت حاشیه­نشینی و تأثیر آن در سطوح مختلف جامعه، در پژوهش حاضر به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر حاشیه­نشینی هستیم. لذا در تحقیق حاضر در پی پاسخگویی به این سؤالات اساسی هستیم که، چه عوامل بر حاشیه­نشینی اثر می­گذارد؟ و پیامدهای حاصل از حاشیه‌نشینی چیست؟ به منظور پاسخگویی به سئوالات مطرح شده و همچنین به منظور طراحی الگوی عوامل  مؤثر بر حاشیه­نشینی در ایران طی سال­های 1398-1388، از رویکرد فراترکیب استفاده شده که از انواع مختلف روش­های کیفی تحقیق است و در آن از یکپارچه­سازی مطالعات گوناگون برای ایجاد یافته­های جامع استفاده شده است. در تحقیق حاضر به منظور طراحی الگو عوامل مؤثر برحاشیه­نشینی در ایران از روش هفت مرحله­ای باروسو و ساندلوسکی استفاده شده است و  از 100مقاله ارزیابی شده تعداد 20 مقاله برای بررسی  نهایی تایید شده است.  نتایج این تحقیق نشان داده است که  عوامل تأثیرگذار به صورت کلی به دو گروه عوامل ساختاری و عوامل غیرساختاری تقسیم می­شوند، و از پیامدها و آسیب­های آن نیز می­توان به آسیب فرهنگی­اجتماعی، آسیب فیزیکی و کالبدی، آسیب اقتصادی، آسیب بهداشنی و زیست محیطی، آسیب سیاسی و آسیب روانی اشاره کرد.
 
 

کلیدواژه‌ها

حاشیه‌نشینی؛ زاغه‌نشینی؛ آلونک نشینی؛ عوامل مؤثر برحاشیه‌نشینی؛ فراترکیب

مراجع

- اسماعیلی، علی اکبر و بیگدلی راد، وحید(1396)، » بررسی پیامدهای مهاجرت از روستا به شهر بر حاشیه­نشینی شهری در شهرستان تاکستان«، کنفرانس ملی معماری و شهرسازی، 4(1)، 13-1

- الهی شیروان، مسعود(1396)، »بررسی عوامل  تأثیرگذار در گسترش حاشیه­نشینی در شهر، سومین کنفرانس ملی شهرسازی معماری عمران و محیط زیست«، شیروان موسسه پایاشهر، https://www.civilica.com/Paper-pshconf03-011htmi

- احمدی پور، زهرا(1374)، » حاشیه‌نشینی در بخش مرکزی کرج«، رشد جغرافیا، 38  (1)، 1-34

- باقری، نسرین و خانی، محمود(1398)، »تأثیر حاشیه‌نشینی بر احساس امنیت عمومی با رویکرد پیشگیری اجتماعی (مورد مطالعه: شهر خرم آباد) «، دانش انتظامی انتظامی لرستان، 7 (3)، 258-177

- بهمنی ،سجاد،  همتی، رضا، ملتفت، حسین و ایزدی جیران، اصغر(1398)، » فهم فرایند شکل­گیری تجربه حاشیه­نشینی بر اساس نظریه داده بنیاد مورد مطالعه: محله­های ملاشیه و تل برمی خوزستان«، فصلنامه توسعه اجتماعی توسعه انسانی سابق، 14 (2)، 127-158

- بزی، خدارحم، کیانی، اکبر و صفرزائی، عبدالغنی(1395)، »بررسی علل شکل­گیری و راهکار مقابله حاشی­ نشینی شهر زابل با تأ کید بر توان­مندسازی«، مطالعات شهری، 1(21)، 28-17

- پناهی، علی، فرج زاده، میروحید و نظری، مصطفی(1392)، » بررسی عوامل ساختاری و نهادی موثر در پیدایش حاشیه نشینی (مورد نمونه: شهر تبریز)، همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان«، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری1(1)، 12-1

- جفایی, مینا، (1392)، »بررسی عوامل موثر بر شکل­گیری حاشیه­نشینی در شهر بجنورد و پیامدهای آن«، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان، قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی،

 https://www.civilica.com/Paper-UOT01-UOT01_202.html

- حیدری نوشهر، مهری(1390)، » بررسی عوامل موثر بر حاشیه ­شینی و بازتا­ های آن، با تأکید بر کاربری خدمات شهری«، جغرافیایی سرزمین، 8(31)، 49-31

- رضایی، محمدرضا و کمانداری، محسن(1393)، »بررسی و تحلیل علل شکل­گیری حاشیه‌نشینی در شهر کرمان، نمونه مورد مطالعه محلات سیدی و امام حسن، برنامه­ریزی فضایی « جغرافیا، 4(4)، 179-196

- زنگی آبادی، علی و مبارکی، امید(1393)، »بررسی عوامل موثر بر شکل­گیری حاشیه­نشینی شهر تبریز و پیامدهای آن مطالعه موردی (محلات احمدآباد، کوی بهشتی،  خلیل آباد) «جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 23(1)، 80-68

- سرور, هوشنگ، فلاح پور، سجاد و جمالی، ابراهیم (1394)، »بررسی عوامل موثر بر حاشیه‌نشینی در شهر ارومیه«، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، ترکیه، موسسه سرآمدهمایش کارین،

 https://www.civilica.com/Paper-CONFUCIAN02-CONFUCIAN02_175.html

- شاه حسینی، پروانه(1392)، بررسی سیر تحول اسکان غیر رسمی باتأکیید بر ایران، تهران، انتشارات سمت

- علیزاده اقدم، محمدباقر و محمدامینی، حمیده(1391)، »تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل‌گیری مناطق حاشیه­نشینی با نگرش ویژه بر شهر خمین«، مطالعات و تحقیقات اجتماعی،1(2)، 138-121

- غلامی، روح­الله، سفینی کفشگری، محسن و شهبازی، نجفعلی(1392)، »عوامل اقتصادی و اجتماعی حاشیه‌نشینی در ایران«، آفاق امنیت، 5(20)، 186،168

- غفاری غلامرضا؛ امیدی، رضا (1390). » گذار از دستگاه مفهومی فقر به سازه رانده شدگی اجتماعی«، توسعه اجتماعی،2(4)، 66-35

- فکوهی، ناصر(1383)، انسان شناسی شهری. چاپ اول، تهران: نشر نی

- فلیک، اووه (1391)، درآمدی بر تحقیقات کیفی، ترجمه­ی هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

- قادری، رضا،  امیدوارفر، سجاد، صمدی، رضا،  بدلی، سجاد(1397)، » تحلیل تاثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی در فرایند شکل­گیری مناطق حاشیه­نشین و راهکارهای رویارویی با این پدیده با تاکید بر توانمندسازی«، پژوهش در هنر- علوم انسانی، 3(1)، 22-13

- مبارکی، امید و اکبری، صمد(1393). »،بررسی عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه ­شینی در شهر ارومیه«، جمعیت، 1(89)، 52-38

- نظریان، اصغر، سادین، حسین، زال نژاد، کاوه، استقامتی، مهناز و ولیانی، مهدی(1395)، »بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی«، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(3)، 135-110

- نصر اصفهانی، رضا، صفاری، بابک  و غفاریان، سارا(1395)، » بررسی علل اقتصادی حاشیه‌نشینی با استفاده از اثر درمان(مطالعه موردی شهر اصفهان(«، اقتصاد شهری، 1(1)، 16-1

- نقدی، اسدالله(1389)، »مهاجرت و حاشیه‌نشینی در ایران«، علمی ترویجی وزارت علوم، 73-74، 104-85

- Aagaard, H., & Hall, E. O. C. (2008). Mothers' experiences of having a preterm infant in the Neonatal Care Unit: A meta-synthesis. Journal of Pediatric Nursing, 23(3), e26-e36

- Asmame Miheretu, Birhan, (2011). Causes and consequences of rural- urban migration: the case of woldiya Town, north ethiopia. Submitted in accordance with the requirements for the degree of master of art in the subjected Geography, University of South Africa

- Beck j. Mthering multiples(2002) A meta-synthesis of the qualitativereserch.MCN. Teh American Juornal of Maternal/child Nursing,; 93

- Chakravarty, S. R., (2009). Inequality, Polarization and Poverty Advances in Distributional Analysis, Economic Studies in Inequality, Social Exclusion and WellBeing Springer Press

- Clinard, Marshal.B, (1966): Slum and Community Development, The free Press, New york.

- Finfgeld D. L. “Meta synthesis: The state of the art—so far”. Qualitative Health Research, 2003; 13: 893-904.

- Gerdtham, J., U. (2003). “A note on the effect of unemployment of morality”, Journal of Health Economics, 22: 505-518.

- Kasarda, J. D., Lindsay, G., (2011). Aerotropolis: The Way We’ll Live Next. Farrar, Straus and Giroux.

- Lucas, Karen, (2012). Transport and social exclusion: Where are we now? Transport Studies Unit, University of Oxford, South Parks Road, Oxford, OX1 3QY, United Kingdom, 37:2, 162-179,

DOI: 10.1080/14036096.2019.1578996

- Proshansky Markus Holdo & Bo Bengtsson)2019). Marginalization and Riots: A Rationalistic Explanation of Urban Unrest. Theory and Society,, Harold., (1978). the City and Self-Identity, Environ ment and Behavior, 10(2),pp 147-169

- Park, Robert E, 1937, Human migration and marginal man, American Journal of sociology. Vol33.

- Shaw, Clifford R., McKay, Henry D., (2012), The social disorganization theory. Center for Spatially Integrated Social Science, Retrieved from www.csiss.org/classics/content/66.

- Speak.Z, Tipple. G. (2016) Perception, Persecution and Pity: the Limitations of interventions for homelessness in developing countries.International Journal of Urban and Regional Research.Oxford.Blackwell Publishing-172-188

- Wilson, A. G., (2010). The general urban model: Retrospect and prospect. Papers Regional Science Association, 89(1), 27-

42.

- Walsh, D. & Downe, S., 2005. Meta-synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), p. 204–11.

- Zimmer L. "Qualitative meta-synthesis: a question of dialoguing with texts". Journal of Advanced Nursing, 2006; 53: 311–318