بررسی نقش متغیرهای دخیل در تصمیم گیری سیاست خارجی پهلوی دوم از 1332 تا 1357 بر اساس مدل جیمز روزنا

مجله پژوهش های سیاسی و بین المللی

مقاله 17، دوره 12، شماره 48، آذر 1400، صفحه 327-350   

نویسندگان

سیدحمید موسوی¹؛ مالک ذوالقدر^{* 2}؛ اصغر پرتوی³

¹دانشجوی دکتری تخصصی علوم سیاسی(مسائل ایران)، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

²استادیار گروه روابط بین الملل، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران: نویسنده مسئول

³استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

نویسنده به منظور تبیین عوامل موثر بر تصمیم ­گیری سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی دوم به بررسی چرایی اتخاذ برخی تصمیمات در این دوره می­ پردازد. این پژوهش براساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این مدل یعنی فردی، نقشی، دولتی، اجتماعی و بین­المللی در زمان پهلوی دوم را مورد تفکیک و بررسی قرار می­دهد. در این راستا، چهار تصمیم مهم و تاثیرگذار این دوره یعنی تنش زدایی با شوروی، بحران بحرین و واگذاری آن، رفتارهای ایران در بحران نفتی 1967 و 1973 و اقدام نظامی ایران در عمان به­ صورت شاخص، انتخاب، بررسی و میزان تاثیر هریک از متغیرهای پنجگانه فوق مورد کنکاش قرار می ­گیرد. به اعتقاد نویسنده در این دوره، تصمیمات سیاست خارجی متاثر از عناصر شناختی و عموما توسط شخص شاه اخذ می­ شد. نظام شناختی عمدتا متاثر از شخصیت و خلقیات شخص شاه بوده است و برای دستیابی به طرح ویژه فکری مورد نظر شخص، در بین متغیر­های دخیل، متغیر فرد و پس از آن متغیر نظام بین­ الملل بیشترین تاثیر را در اخذ تصمیات سیاست خارجی داشته ­اند.

کلیدواژه‌ها

سیاست خارجی ایران؛ پهلوی دوم؛ تصمیم گیری سیاست خارجی

مراجع