ارزیابی تغییرات دمای هوا و بارش در منطقه پربارش نیمه غربی ایران تحت شرایط تغییر اقلیم

جغرافیای طبیعی

مقاله 1، دوره 14، شماره 53، آبان 1400، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

سعدی عبدلی¹؛ قاسم عزیزی^{* 2}؛ رضا برنا³

¹دانشجوی دکتری اقلیم شناسی ( تغییر اقلیم)، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد دانشگاه تهران

³دانشیار اقلیم شناسی گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

پدیده تغییر اقلیم یکی از مسائل حیاتی برای بشر امروزی محسوب می­شود. بررسی وضعیت دمای هوا و بارش در دومین منطقه پربارش کشور یعنی نیمه غربی؛ حائز اهمیت است. در تحقیق حاضر از داده­های مشاهداتی 51 ایستگاه هواشناسی منطقه به عنوان داده مبنا استفاده شد. برای دوره آینده تا افق 2061 از برونداد مدلهای شبیه سازی کننده در گزارش پنجم تغییر اقلیم در دو الگوی واداشتی حد بالا و حد وسط، به صورت داده ریزمقیاس شده استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات سری دمای هوا و بارش از آزمون ناپارامتری من –کندال استفاده شد. نتایج نشان داد که در دوره مبنا براساس آمار مشاهداتی، در بیشتر مناطق در سری و الگوی دمای هوای، روند افزایشی معنی­داری وجود دارد. برای بارش نیز روند کاهشی معنی­دار در بیشتر مناطق و شیب منفی در تمامی ایستگاهها مشاهده گردید. ارزیابی برونداد مدلها در مقایسه با دوره مبنا نشان داد که در مناطق غربی و زاگرسی کشور، کمینه و بیشینه­های دمای هوا در دهه­های آتی در الگوی حد بالا و حد وسط به ترتیب، 1/3 و 1/1 درجه سانتیگراد افزایش خواهد داشت. بارش در بعضی از ایستگاهها در ماههای فصل بهار به طور ناچیز افزایش خواهد یافت، اما در الگوی سالانه در بیشتر مناطق وضعیت بارش نسبت به دوره مبنا یا پایه کاهشی خواهد بود. بنابراین منطقه پربارش نیمه غربی در منطقه زاگرس ایران، با افزایش دمای هوا و کاهش بارش همراه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ بارش؛ دمای هوا؛ نیمه غربی؛ زاگرس؛ واداشت تابشی

مراجع

1- احمدی، محمد، عزیزی، قاسم، کردوانی، پرویز. (1398). پیش‌نگری اثرات تغییر اقلیم بر درجه روزهای نیاز سرمایشی و گرمایشی در ایستگاه‌های منتخب استان ایلام، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 51 (2): 300 – 283.

2- بابائیان، ایمان، کوهی، منصوره (1391). ارزیابی شاخص‌های اقلیم کشاورزی تحت سناریوهای تغییر اقلیم در ایستگاه‌های منتخب خراسان رضوی. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 26(4):967-953.

3- تیرگر فاخری، فاطمه. (1396): ارزیابی رواناب ناشی از ذوب برف تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی.

4- جهانبخش اصل، سعید. خورشید دوست، علی‌محمد، عالی نژاد، محمدحسین، پور اصغر، فرناز. (1395): تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل‌ها و سناریوهای اقلیمی (مطالعه موردی: حوضۀ شهر چای ارومیه). هیدروژئومورفولوژی، 7: 122- 107.

5- سلطانی محمدی، عقیل، ملائی نیا، محمود رضا، عجم زاده، علی. (1398): بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش بر اساس گزارش‌های چهارم و پنجم IPCC (مطالعه موردی: استان اصفهان). نشریه علوم و مهندسی آبیاری، 2 (2): 16-1.

6- محمد لو، محمد، حقی زاده، علی، زینی وند، حسین، طهماسبی پور، ناصر. (1395): ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر روند تغییرات دما و بارندگی حوضۀ آبخیز باراندوز چای در استان آذربایجان غربی با استفاده از مدل‌های چرخش عمومی جو. فصل­نامه علمی – پژوهشی فضای جغرافیایی، 16 (56): 168 – 151.

7- مسعودیان، سید ابوالفضل، دارند، محمد، ناظمی، گلاله. (1398): واکاوی فصول دمایی ایران‌زمین و وردایی آن طی دهه‌های اخیر. جغرافیا و توسعه، 55: 62 – 45.

8- میر اکبری، مریم، مصباح زاده، طیبه، محسنی ساروی، محسن، خسروی، حسن، مرتضایی فریزهندی، قاسم. (1397): ارزیابی کارایی مدل سری CMIP5 در شبیه‌سازی و پیش‌بینی پارامترهای اقلیمی بارندگی، دما و سرعت باد (مطالعه موردی: استان یزد). پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 50 (3): 609 – 593.

9- عباسی، فاطمه، بابائیان، ایمان، حبیبی نو خندان، مجید، گلی مختاری، لیلا، ملبوسی، شراره. (1389): ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش ایران در دهه‌های آینده با کمک مدل Magic-scengen. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 72: 110-91.

10- نیکبخت شهبازی، علیرضا. (1395): ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر بارندگی و دما در حوزه آبریز سد کارون 3. مجله محیط‌زیست و مهندسی آب، 3 (2): 143-133.

 

11- Ahmadi, H. Azizzadeh, J. (2020): The Impacts Of Climate Change Based On Regional And Global Climate Models (Rcms And Gcms) Projections (Case Study: Ilam Province). Modeling Earth Systems And Environment, 1-12.

12- Christensen, N.S.A.W. Wood Et Al. (2004): The Effects Of Climate Change On The Hydrology And Water Resources Of The Colorado River Basin, Climatic Change, 62(3): 337-363.

13- Dahal, P. Shrestha, M. L. Panthi, J. & Pradhananga, D. (2020): Modeling The Future Impacts Of Climate Change On Water Availability In The Karnali River Basin Of Nepal Himalaya. Environmental Research: 109-430.

14- Deng, H. Luo, Y. Yao, Y. Liu, C. (2013): Spring And Summer Precipitation Changes From 1880 To 2011 And The Future Projections From CMIP5 Models In The Yangtze River Basin, China. Quaternary International, 304: 95-106.

15- Gebrechorkos, S. H. Bernhofer, C. Hulsmann, S. (2019): Impacts Of Projected Change In Climate On Water Balance In Basins Of East Africa. Science Of The Total Environment, 682: 160-170.

16- Hai, X. C. Ying, X. (2012): The Projection Of Temperature And Precipitation Over China Under RCP Scenarios Using A CMIP5 Multi-Model Ensemble. ATMOSPHERIC AND OCEANIC SCIENCE LETTERS, 5 (6): 527−533.

17- Hong, E. M. Nam. W.H. Choi, J.Y. Pachepsky, Y.A. (2016): Projected Irrigation Requirements For Upland Crops Using Soil Moisturemodel Under Climate Change In South Korea. Agricultural Water Management 165: 163–180.

18- Shrestha, S. Bach, T.V. Pandey, V.P. (2016): Climate Change Impacts On Groundwater Resources In Mekong Delta Under Representative Concentration Pathways (Rcps) Scenarios. Environmental Science & Policy 61: 1–13.

19- Singh, V. Kumar Jain, S. Kumar Singh, P. (2019): Inter-Comparisons And Applicability Of CMIP5 Gcms, Rcms And Statistically Downscaled NEX-GDDP Based Precipitation In India. Science Of The Total Environment 697: 134163.