شناسایی عوامل موثر بر الگوی توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ماسال)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

افشین عسکری زادماسوله¹؛ تیمور آمار^{* 2}؛ بهمن رمضانی گورابی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

³استاد، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت، ایران

چکیده

مقدمه: بسیاری از برنامه ریزان توسعه از فعالیت گردشگری روستایی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار یاد می‎کنند و در این راستا می‎کوشند، با شناسایی مزیت‎ها و محدودیت‎های روستایی و امکان‎سنجی فعالیت گردشگری در این نواحی و نیز برنامه ­ریزی اصولی، نقش موثری در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی برعهده گیرند.
هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر توسعه الگوی گردشگری نواحی روستایی شهرستان ماسال می‎باشد.
روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و دارای ماهیت اکتشافی از نوع کیفی-کمّی می‎باشد. جامعه آماری پژوهش شامل دهیاران و کارشناسان شورای اسلامی روستاهای هدف گردشگری شهرستان ماسال می‎باشد که به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای جمع‎آوری داده‎ ها، از مصاحبه‎ های عمیق به صورت سوال‎های باز و سپس ساخت پرسشنامه محقق ساخته، استفاده گردید. در روش تجزیه و تحلیل داده‎ ها نیز از روش کدگذاری، روش آماری توصیفی شامل میانگین، انحراف استاندارد و روش آماری استنباطی شامل آزمون فریدمن و تحلیل مسیر بارهای عاملی با استفاده از نرم افزار SPSS و  AMOS استفاده گردید.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتی در پژوهش حاضر، شهرستان ماسال می‎باشد.
یافته­ ها: یافته ها نشان داد، جاذبه‎ های طبیعی نواحی روستایی شهرستان ماسال با ضریب مسیر 89/0 نسبت به سایر عوامل اثر مستقیم و  بسیار مهمی در الگوی گردشگری روستایی شهرستان ماسال دارد.
 نتایج: نتایج نشان داد که الگوهای اصلی گردشگری در نواحی روستایی شهرستان ماسال شامل اکوتوریسم، گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی می‎باشد. که از جمله عوامل تاثیرگذار در این زمینه موقعیت جغرافیایی و اقلیم روستاها، قابلیت و محدودیت‎های روستا به صورت مستقیم و منافع گردشگری، اثرات مثبت و منفی اقتصادی و اجتماعی و اقدامات مسئولان در جهت توسعه گردشگری به طور غیرمستقیم بر الگوی گردشگری روستایی این نواحی اثرگذار است. 

کلیدواژه‌ها

شناسایی؛ الگو؛ توسعه؛ گردشگری روستایی؛ شهرستان ماسال

مراجع

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1393). توسعه روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران. چاپ اول، تهران: نشر نی.

بهرامی، رحمت­اله. (1389). بررسی قابلیت­ها و تنگناهای توسعه گردشگری در استان کردستان. مجموعه مقالات چهارمین کنگره جغرافیدانان جهان اسلام. دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

بیات، ناصر؛ بدری، سیدعلی و رضوانی، محمدرضا. (1397). تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی به اثرات گردشگری در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای حوضه آبریز رودخانه کلان شهرستان ملایر). فصلنامه پژوهش­های روستایی، 9(3)، 495-479.

جعفریان، محمدحسن؛ اسکندریان، ایرج و سلیمی سبحان، محمدرضا. (1395). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مورد مطالعه روستای لاسجرد شهرستان سمنان). فصلنامه جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 8(30)، 183-160.

چراغی، مهدی؛ محمدی یگانه، بهروز و سعیدی، نسرین. (1397). تحلیلی بر زمینه­های توسعه گردشگری در نواحی روستایی، با تاکید بر سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: دهستان دستجرده، شهرستان طارم). فصلنامه فضای گردشگری، 6(24)، 114-102.

حاجی­نژاد، علی؛ پایدار، ابوذر؛ باقری، فاطمه و عبدی، ناصر. (1393). تدوین برنامه‌ راهبردی توسعه گردشگری روستایی ایران. فصلنامه   سیاست­های راهبردی و کلان، 2(8)، 111-135.

حسینی، سیده پروین و فراهانی، حسین. (1401). تحلیل موانع اقتصادی توسعه کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی با رویکرد ساختاری ونهادی (مطالعه موردی: زوارم شهرستان شیروان). فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(4)، 1048-1037.

رشید کلویر، حجت­الله؛ غفاری هشجین، نعیم؛ باقری، اصغر وحیدری ساربان، وکیل. (1399). بررسی زمینه­های توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری (مطالعه موردی: روستای کزج شهرستان­خلخال). فصلنامه مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(3)، 922-905.

رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود. (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک). فصلنامه مدرس علوم انسانی،10(2)،30-1.

سقائی، محسن و علیزاده، محمد. (1393). بررسی چالش­ها، فرصت­ها و راهکارهای توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بیاضه، گرمه و مصر، از شهرستان خور و بیابانک). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 29(3)، 59-41.  

شفیعی، زهرا و رحمانی، بیژن. (1397). تحلیل آثار زیست محیطی - اقتصادی و فرهنگی گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان (مطالعه موردی روستای فش، شهرستان کنگاور). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 6(33)، 84-69.

شمس­الدینی، علی و امیری فهلیانی، محمدرضا. (1391). تجزیه و تحلیل عوامل مرتبط با توسعه صنعت گردشگری در مناطق روستایی (شهرستان ممسنی با استفاده از مدل تصمیم­گیری SWOT). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 3(12)، 125-107.

عبدالمنافی، طاهره و ازکیا، مصطفی. (1390). عوامل موثر بر صنعت گردشگری در منطقه روستایی کلاردشت. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 4(1)، 113-102.

فرجی­راد، عبدالرضا و آقاجانی، سمیه. (1391). تحلیلی نو پیرامون گردشگری و جدیدترین طبقه بندی آن. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 6(23)، 72-61.

قادری، احمد. (1392). نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی پایدار. رساله دکتری، منتشر نشده، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

کرمی دهکردی، مهدی؛ میرک زاده، علی اصغر و غیاثوند غیاتی، فرشته. (1391). تحلیل عوامل موثر بر توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان استان چهارمحال و بختیاری. فصلنامه جغرافیا و برنامه ­ریزی محیطی، 23(1)، 112-99.

گلدین، یان و وینترز، ال.آلن. (1395). اقتصاد توسعه پایدار. ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی) و عبدالرضا رکن الدین افتخاری، چاپ اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.

محمودی چناری، حبیب؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ قدیری معصوم، مجتبی و یاسوری، مجید. (1399). الگوسازی مولفه­ های موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان ماسال. فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(4)، 1137-1158.

مطیعی لنگرودی، سیدحسن، (1390). نقش گردشگری در اقتصاد روستایی ایران. مجله علوم جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 3(3)،  29-7.

Adger Ashley, C. (2016). The impacts of tourism on rural livelihoods. Namibia’s experience, Overseas Development Institute, London: ODI, 10-20.

Cunha, C., Kastenholz, E., & JoãoCarneiro, M. (2020). Entrepreneurs in rural tourism: Do lifestyle motivations contribute to management practices that enhance sustainable entrepreneurial ecosystem.? Journal of Hospitality and Tourism Management, 44(1), 215-226. 

Greffe, X. (2017). Rural Tourism a Lever for Economic and Social Development. Journal of Sustainable TourismClevedon, 2(1-2), 22-40.

Lorio, M., & Corsale, A. (2010). Rural tourism and livelihood strategies in Romania. Journal Rural Stud, 26(5), 152-162.

Mandl, I., Thomas, O., & celine, D. (2012). Vienna social and job creation in rural Europ. Austrain Institute for SME Research.

Muñoz, L., Hausner, V., & Brown, G. (2019). Identifying spatial overlap in the values oflocals, domestic and international tourists to protected areas. Tourism Management, 71, 259-271.

Ramakumar, A., & Rajashree, Sh. (2010). Product Development and Manegment in Rural Tourism. conference on Tourism in India – challenges Ahesd, Rita. P. Tourism in the European Union, International Journal, 40.

Sharpley, R. (2010). Rural Tourism: An Introduction. I. T. P., London, 44, 215-226.

Slee, B. (2006). The Economic impact of Alternative Types of Rural Tourism. Journal of Agricultural Economics, 48(2), 180-181.