سناریوهای نظم منطقه‌ای در صورت خروج نیروهای آمریکایی از منطقه از منظر مدل آینده پژوهی تایدا

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 7، دوره 13، شماره 48، آذر 1400، صفحه 110-124   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2021.686819

نویسندگان

ابراهیم معراجی^{* 1}؛ حسین دهشیار²؛ محمد رضا دهشیری³

¹گروه روابط بین الملل، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

²عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

³عضو هیات علمی دانشکده روابط بین الملل

چکیده

برنامه‌ریزی صحیح و مبتنی بر روندهای آتی برای پیشبرد اهداف امنیت ملی و تأمین منافع ملی، از مهمترین وظایف استراتژیست‌ها در هر کشور است. نظر به اهمیت برنامه‌ریزی سناریویی در مطالعات استراتژیک، در مقاله حاضر نویسنده سعی داشته با روش تحقیق آینده‌ پژوهی و با استفاده از مدل تایدا که با تاکید بر پنج رویکرد " تعقیب، تحلیل، تصور، تصمیم، و اقدام" درصدد است چارچوبه‌ای مفهومی جهت سناریوهای آینده به دست آورد، سناریوهای محتمل و پیش رو پیرامون نظم منطقه‌ای در صورت خروج نیروهای آمریکایی از منطقه را مورد بررسی قرار دهد. با این بیان سوال اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: سناریوهای محتمل پیرامون نظم منطقه ای در صورت خروج نیروهای آمریکایی از منطقه چگونه خواهد بود؟ سناریوها عبارتند از:
- خلاء قدرت و توسعه فعالیت نیروهای غیر دولتی همانند داعش و بی نظمی حاصل از آن.
- احتمال قدرت گیری برخی کشورهای منطقه و شکل گیری نظم آن بر مدار منافع آنها.
- شکل گیری همگرایی منطقه ای جهت تامین امنیت توسط کشورهای منطقه به صورت مشترک.
در نهایت نویسنده سعی خواهد داشت سناریوی مطلوب از نقطه نظر جمهوری اسلامی ایران را بیان دارد.

کلیدواژه‌ها

آمریکا؛ ایران؛ سناریوسازی؛ نظم منطقه‌ای؛ مدل تایدا

مراجع

ایسنا، (1398). حضور آمریکا در منطقه؛ زمینه‌ها و تأثیرات. خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا». سه شنبه 24 دی ماه 1398. کد خبر: 98102418354. بازیابی شده در: https://www.isna.ir/news/98102418354.

براتی، منصور. بیابان پیما، مارال. (1392). اسلام گرایی سوریه و امنیت ملی اسراییل، فصلنامه مطالعات منطقه ای، شماره 5. پاییز، صص 51-68.

بصیری، محمدعلی. آقامحمدی، زهرا. (1396). آینده پژوهی خاورمیانه طی سه دهه آتی، تحلیل روندهای مقابله با تروریسم در سطح بین الملل، فصلنامه تحقبقات سیاسی بین المللی، شماره 31، تابستان، صص 87-116.

بل، وندل. (1392). مبانی آینده پژوهی، ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران: انتشارات مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.

تیشه یار، ماندانا. (1390). آینده پژوهی در مطالعات استراتژیک، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

ذاکری، مهدخت. (1395). بربریت مدرن: تاملی بر اکنون و آینده داعش، تهران: پژوهشکده مطالعات کاربردی قلم. زرین نرگس، یحیی. (1394). مثلث قدرت در خاورمیانه، ماهنامه اقتصادی، اجتماعی وقایع، دوره جدید، شماره اول.

سریع القلم، محمود. (1386). روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین الملل، تهران: نشر پژوهش فرزان روز.

سهرابی، محمد. (1396). تهاجم نظامی آمریکا به عراق و ﺗﺄثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل. دوره 10، شماره 38تابستان 1396صفحه 27-55.

سیف زاده، سید حسین. (1384). مبانی و مدل های تصمیم گیری در سیاست خارجی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

علی بابایی، غلامرضا. (1387). فرهنگ روابط بین الملل، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، مرکز جاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

کریمی, پریسا, غلامی, طهمورث. (1396). سیاست کُردی آمریکا و روسیه؛ منافع و امنیت ملی ایران. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک, 13(46), 174-201.

معراجی، ابراهیم. (1397). سناریوهای نظم منطقه ای در جهان پسا داعش. همایش سالانه بین المللی. انجمن ایرانی مطالعات جهان. دانشگاه تهران. اسفند ماه 1397. صص 371-391.

ملک محمدی، حمیدرضا. داودی، مهدی. (1391). تاثیر ایران هراسی بر سیاست های نظامی امنیتی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس. فصلنامه سیاست. دوره 42، شماره 2تابستان 1391. صص 227-246.

هالستی، کی. جی.(1385). مبانی تحلیل سیاست بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

وثوقی، سعید. صفری، عسگر. (1395). نقش ایالات متحده امریکا در افراط‌گری‌های منطقه خاورمیانه با تأکید بر عراق و سوریه. فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 17 ،تابستان 1395. صص 101-117.

یزدان فام، محمود. (1389). چشم انداز مناسبات نظامی-امنیتی عراق و آمریکا، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 13، بهار، شماره 47، صص 151-176.

Alexander,Yonah. (2008). Contemporary Terrorism: From National to Regional and Global Threats, Defense Against Terrorism Review, Vol.1, No 2, pp 41-46.

Bacevich, Andrew J. (2016). Let`s End America`s Hopeless war for the Middle East. Politico Magazine. Available at: https://politico.com/magazine/story/2016/04/middle-east-foreign-policy-afghani-stan-unwinnable-213778.

Collins,J.C.CJ.I.Porras. (1996). Building Your Company Vision, Harvard Business, Review, (September, October), pp 65-77.

Casert, Raf. Hinnant, Lori. (2015). Over 1,200 Europeans who joined Islamic extremists have returned to Europe. Business Insider. Available at: https://www.businessin-sider.com/ap.over-1200-european-jihadis-have-returned-in-past-2-years-2015-11.

FP and Fund for peace. (2005). Fragile States Index, available on: www.fundforpeace.org.

Fund for Peace. (2015). Fragile states Index, www.fundforpeace.org.

Newman, E. (2006). Exploring the ,root causes of terrorism, Studies in Conflict and Terrorism, Vol.29, pp 749-772.

Painter. S. David. (2012). Oil and the American Century. Journal of American History. 99(1).

O`Rourke, Ronald. (1988). The tanker War. Naval Institute. Available at: https://www.usni.org/magazines/proceed-ings/1988-05/tanker-war.

Smith, Grant. (2016). IEA sees Record Middle East oil Supply at u.s. output slumps. Available at: https://www.bloomberg.com/news/articles/2016/-07-13/iea-sees-record-middle-east-oil-supply-while-u-s-output-slumps.

The Heritage Foundation. (2017). 2017 Index of U.S. Military Strength: Middle East. Available at: https://index.heritage.org/military/2017/assessments/operating-environment/middle-east/.