اولویت‌بندی سیاست‌های بازآفرینی شهری پایدار در بافت‌ کهن شهر شیراز با لزوم توجه به مناسباتِ نهادی

برنامه ریزی و توسعه محیط شهری

دوره 1، شماره 2، مرداد 1400، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام امان زادگان¹؛ منوچهر طبیبیان^{* 2}؛ محمد امان زادگان³؛ حسین امان زادگان⁴؛ مریم امان زادگان⁵

¹دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

²استاد تمام گروه شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

⁴ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد سپیدان، دانشگاه آزاد اسلامی، سپیدان، ایران

⁵ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

ب
بافت‌های‌تاریخی به واسطه وجود بناها و مجموعه فضاهای ارزشمند و روایت و قرائت واقعیت زندگی و فعالیت انسانهای ساکن در آن در گذار تاریخ، واجد منابع غنی فرهنگی، اجتماعی و میراثی است. نیاز به مداخله در بافت‌های‌تاریخی به دلیل رفع نیازهای شهرنشینی امروز و فرآیند فرسودگی طبیعی و دگردیسی کالبدی در طول زمان، امری غیرقابل انکار به نظر می‌رسد. رهیافت «بازآفرینی شهری پایدار» به جهت ملاحظات توأمان، جامع و یکپارچه ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، مدیریتی، حقوقی، قانونی بیش از سایر سیاست‌ها به حفظ سرمایه میراثی-هویتی و به معنای دقیق کلمه توسعه و حفاظت پایدار تمرکز دارد. مقاله حاضر در نظر دارد به اولویت‌بندی سیاست‌های بازآفرینی شهری پایدار در‌ محلات چهارگانه بافت‌تاریخی شیراز بپردازد تا با ایجاد پیوند میان دو مفهوم پایداری و بازآفرینی‌شهری در محلات بافت‌تاریخی شیراز، تغییراتی در نحوه مدیریت آن ایجاد و همزمان به بازآفرینی اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، زیست‌محیطی کمک کند و در نهایت منجر به سرزندگی، پویایی و ارتقاء منزلت و حیات مدنی در بافت تاریخی گردد. داده‌های موردنیاز تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، اسنادی، میدانی، گزارش‌های سازمانهای دخیل در امر مدیریت شهری و تکمیل پرسشنامه به روش دلفی و مصاحبه از کارشناسان و خبرگان بافت تاریخی به روش اکتشافی گردآوری شده است. جامعه آماری، شامل شهروندان چهار محله از منطقه تاریخی- فرهنگی شیراز معادل 24871 نفر است. حجم نمونه با استناد به فرمول کوکران انتخاب و پرسشنامه به روش تصادفی توزیع و تکمیل شد. بر اساس سیاست بازآفرینی شهری پایدار، سیاستهای طرح و برنامه‌‌های بافت تاریخی شیراز توسط روش‌های آماری چون تاپسیس فازی و آزمون تی تک نمونه ای مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون‌های آماری در راستای اولویت‌بندی سیاست‌ها حاکی از این است که مؤلفه‌های بازآفرینی و پایداری در محلات بافت تاریخی شیراز پایین‌تر از حد مطلوب‌اند و سیاست کالبدی با میانگین 933/2 به عنوان بالاترین شاخص، سیاست اجتماعی-جمعیتی، زیست‌محیطی، مشارکتی، فرهنگی- گردشگری، مدیریتی، حقوقی و قانونی و اقتصادی به ترتیب با میانگین 932/2، 920/2، 809/2، 778/2، 739/2 و 628/2 در رده‌های بعدی قرار دارند. با توجه به لزوم توجه به سیاست‌های مدیریتی و حقوقی در بافت‌های با ارزش تاریخی و نظریات هابرماس و فوکو در این باب، نیاز به ارائه رویکرد جدید و توجه به مناسبت‌های قدرتی و نهادهای دخیل در بافت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

اولویت‌بندی سیاست‌ها؛ بازآفرینی شهری پایدار؛ بافت تاریخی شیراز؛ مناسبات نهادی

مراجع

1. Amanzadegan, E., Tabibian, M. (2021). Application of FMEA Technique and Fuzzy TOPSIS in Ranking the Historical Contexts of Shiraz with the Aim of Measuring the Feasibility of Sustainable Urban. Urban Planning Knowledge, 5(1), 149-169. doi: 10.22124/upk.2020.15612.1392. (In Persian)
2. Aminzadeh, Behnaz, Rezabeighi Sani, Raziyeh, (2012). Evaluation of Public Participation in Urban Landscape Plans In order to provide an appropriate process of regeneration of damaged tissues, Journal of Fine Arts, Architecture and Urban Development, 17 (3), pp. 29-40. (In Persian)
3. Approved and executive plans for the reconstruction of the historical area of Shiraz, 2019-2020
4. Ariana, Andisheh, Mohammadi, Mahmood, Kazemian, Gholamreza (2019). A Model for Stakeholders’ Conflict Management in Urban Regeneration Based On Collaborative Governance, Journal of Architecture and Urban Development, Volume 11, Issue 21, pp 123-143. (In Persian)
5. Azimi Amoli, J., Jamdar, A. (2017). Regeneration of worn-out urban textures with Urban Good Governance Approach (Case Study: Deh-e- Vanak District). Geography (Regional Planning), 7(1), 85-99. (In Persian)
6. Chiu, Yin-Hao. Lee, Mei-Shin. Wang, Jung-Wei (2019). Culture-led urban regeneration strategy: An evaluation of the management strategies and performance of urban regeneration stations in Taipei City. Habitat International, Volume 86, Pp 1-9.
7. Earth Sciences Database, 2016
8. Ebrahimzadeh, Issa, Istgaldi, Mostafa, Hajizadeh, Fazel, (2019). Analysis and Prioritization of Indicators of Urban Development Strategy In the neighborhoods of the eight district of Shiraz, Journal of geography and sustainable environment, Volume 9, Issue 30, pp1-17. (In Persian)
9. Fanni, Z., Shirzadi, F. (2018). Analysis of Effective Factors on Regeneration of Historic Urban Spaces (Case Study: Mashgh Square, Tehran). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 13(1), 179-197. (In Persian)
10. Firozi, M., amanpour, S., Zarei, J. (2019). Analysis of inter-institutional relationships in managing sustainable urban regeneration of blight areas (Case study: the city of Ahvaz). Journal of Urban Studies, 8(29), 19-30. (In Persian)
11. Franco, B. and Chatterji, I. (2013). Planning for Mining Regions: Building Local Government’s Capacity in a Multi-stakeholder Collaboration Scenario. Collaboration scenario. In: Proceedings of the 49th ISOCARP Congress, Brisbane, Australia, (1-10).
12. Habibi, Seyyed Mohsen, Maliheh, Maghsoudi (2017). Urban Restoration: Definitions, Theories, Experiences, World Charter and Resolutions, Urban Methods and Actions, Tehran, University of Tehran Publications. (In Persian)
13. Heidari Sarban, Vakil (2016). Measuring and Ranking the Level of Social Development in Rural Areas of Meshgin shahr, Journal of Geographical Space Quarterly, No. 23, pp. 123-134. (In Persian)
14. Horseshnas, Razieh (2011). Regeneration of the Shiraz Dry River Landscape to Become a Social Life Approach (SELD), MSc Thesis, Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Supervior Dr. Mohammad Reza Bamiyan. (In Persian)
15. Izadi, Pegah, Hadiani, Zohreh, Hajinejad, Ali, Ghaderi, Jafar (2016). An Investigation of the Realizable Fields of the Culture-Based Urban Recreation Approach (Historical-Cultural pattern of Shiraz), Journal of Geography, No. 51, pp. 461-482. (In Persian)
16. Izadi, Pegah, Hadiani, Zohreh, Hajinejad, Ali, Ghaderi, Jafar (2017). Urban Regeneration by Emphasizing on Identification and Analysis of Cultural Creative Clusters (Case Study: Shiraz Historical-Cultural Fabric). Journal of Urban Economics and Management. 5 (18), pp.21-40. (In Persian)
17. Karimi Azeri, A., tourandaz, B. (2018). Reconstruction of Urban Plazas with an Emphasis on Social Interaction Based on the Principles of New Urbanism (Case Study: Imam Square of Bandar Anzali). Urban Planning Knowledge, 2(3), 85-97. doi: 10.22124/upk.2018.10349.1089. (In Persian)
18. Karimzadeh, A., Shahriari, S., Ardeshiri, M. (2019). Identifying impact of urban tourism on historical context regeneration from viewpoint of local residents’ by using analysis method (Case Study: Shiraz City). Journal of Regional Planning, 8(32), 127-140. (In Persian)
19. Lang, T. (2005). Insights in the British Debate about Urban Decline and Urban Regeneration.
    Working paper (http: www. irs-net.de).
20. Lotfi, S. (2011). Culture-led Regeneration: A Reflection upon Cultural Fundaments and the Act of Regeneration. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 3(45), 49-62. (In Persian)
21. Lotfi, S., Sholeh, M., Aliakbari, F. (2018). Compiling the Conceptual Framework of Culture-led Urban Regeneration Principles Application in Historic Urban Fabrics (Case Study: Shiraz, Iran). Iranian Association of Architecture & Urbanism, 8(13), 229-245. doi: 10.30475/isau.2018.62059. (In Persian)
22. Lotfi, Sahand (2011). Genealogy of Urban Recreation, from Reconstruction to Renaissance, First Edition, Tehran, Azarakhsh Publications. (In Persian)
23. Mee Kam, Ng. (2005). Quality of life perceptions and directions for urban In
    Hong Kong. Social Indicators Research, 71, 441-465.
24. Meshkini, A., Movahed, A., Ahmadifard, N. (2016). Evaluating Policy of Regeneration in Urban Distressed Texture Using SWOT and QSPM Matrices (Case Study: Region 12 of Tehran Metropolis). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 4(4), 549-568. doi: 10.22059/jurbangeo.2016.62194. (In Persian)
25. Moldoveanua, M., Valeriu- Ioan Franca, V. 2014. Urban regeneration and more opportunities for artistic expression and cultural consumption. Elsevier. Science Direct. Procedia Economics and Finance. Pp. 490 – 496.
26. Najdaghi, N., Nejad Ebrahini, A. (2019). Community-led Urban Regeneration Through Training Based on Islamic Thought in Tabriz`s Sorkhab Historical Zone. Journal of Research and Urban Planning, 9(35), 139-150. (In Persian)
27. Nedučin, Dejana. Krklješ, Milen Gajićb, Zlatomir (2019). Post-socialist context of culture-led urban regeneration-Case study of a street in Novi Sad, Serbia, Cities, Volume 85, 72-82.
28. Nejad Ebrahimi, Ahad, Pour Jafar, Mohammad Reza, Ansari, Mojtaba, Hanachi, Pirouz (2013). Value and its Relation to Intervention Approach in Cultural-Historical Works, Journal of Iranian Restoration and Architecture, Volume 3, Number 6, pp. 79- 98. (In Persian)
29. Noring, Luise (2019). Public Asset Corporation: A new vehicle for urban regeneration and infrastructure finance, Cities, Volume 88, 125-135.
30. Omar, Siti Syamimi. Sakip, Siti Rasidah Md. Akhir, Norizan Mt (2016). Bringing the New to the Old: Urban Regeneration through Public Arts, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 234, 515-524.
31. Pardaraz Consulting Engineers (2016): Detailed Plan of Shiraz cultural and historical pattern. (In Persian)
32. Pazhoohan, Musa, Moradpoor, Nabi, Qashqaee, Reza, Ashoori Shadehi, Mahboobe, (2018). Analysis of Decision Areas in Cultural-Led Urban Regeneration with Tourism Approach in Historical Neighborhoods (Case Study: Zahir Abad), journal of Geographical Urban Planning Research (GUPR), Volume 6, Number 3, pp. 511-530. (In Persian)
33. Pourahmad, Ahmad, Ahmadifard, Narges (2018). Investigating the Role of Creative Tourism in Regeneration of Historical Texture. (Case Study: District 12 of Tehran City), journal of Geographical Urban Planning Research (GUPR), Volume 6, Number 1, pp. 75-90. (In Persian)
34. Pourjafar, Mohammad Reza (2009). Principles of Reconstruction and Renovation of urban Old patterns, Tehran, Payam Publications. (In Persian)
35. Pourjafar, Mohammad Reza, Nejdaghi, Nastaran (2015). The Echo of Modernity in the Historical Context of Iranian-Islamic Cities Case Study: Shiraz, International Annual Conference on Civil, Architecture and Urban Planning, Kharazmi Institute of Higher Science and Technology, Shiraz. (In Persian)
36. Rezaei M R, Hajforoush S. (2018). Evaluating the Amount of Satisfaction from Historical Context Recreating Projects of Cities with the Approach of Local Communities Case Study: Kavir Hamsayegi Complex in the Yazd City. Journal of Geographical Research Quarterly, 33 (2):40-55. (In Persian)
37. Roberts, P.W & Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: A Hand Book, translated by Izedi, saeied, Hanachi, Piroz, Tehran, University of Tehran Publications. (In Persian)
38. Roustaei, S., naseri, R., pashaie, S. (2017). Prioritizing the Revival Strategies of the Historical Context of Maragheh City with an Emphasis on the Culture-Based Recreation Approach. Urban tourism, 4(3), 77-94. doi: 10.22059/jut.2018.200781.176. (In Persian)
39. Statistical Yearbook of Shiraz Municipality, 2020. (In Persian)
40. Tallon, Andrew (2010). Urban Regeneration in the UK. London and New York: Tylor & Francis e-Library.
41. Tarafdar, Zohreh (2014). Recognizing the Role of urban development’s Stimulus Projects in Urban Rgeneration of Historically Valuable Textures (Case Study: Shiraz Region 8), Master's Degree in Urban Planning, International University of Shiraz, supervisor: Dr. Sahand Lotfi. (In Persian)
42. Tavakoli, Najmeh, Moayedfar, saiedeh, Zakeryan, Maliheh, (2018). The Role of Non-Governmental Organizations and Grassroots in Recreating the Old Urban Context (Case Study: Mahdieh Neighborhood Located in West of Shahrekord), Journal of Studies of Human Settlements Planning, 12 (4), 895-914. (In Persian)
43. Tavakolinia, Jamileh, Yadolahnia, Hossein, (2019). Analysis of Good Governance Indicators in Urban Recreation from the Viewpoint of Residents of the Neighborhood (Case Study: Tajrish Neighborhood), journal of Geography (Regional Planning), Volume 9, Issue 1, pp. 265-280. (In Persian)
44. Vanista Lazarevic, E., Koruznjak, A.B. 2016. Culture Design- Led regeneration as a tool used to regenerate deprived areas. Belgrad- The savamala Quarter reflection on an unplanned cultural zone. Energy and buildings. Elsevier.
45. Varesi, H., Taghvaei, M., Rezaei, N. (2012). Investigating the Role of Intra-firm Characteristics in Improving Networking Interactions and their Innovation Capabilities in Tabriz Metropolitan Region. Journal of Spatial Planning, 2(2), 129-156. (In Persian)
46. Yazdani, M., hazeri, S., dadazade silabi, P. (2017). Recreating the old urban texture with substantial and tourism approach by integration of strategic planning and network analysis) ANP-SWOT (Case study: Khoy city old texture. Journal of Urban Tourism, 4(1), 41-56. doi: 10.22059/jut.2017.6199. (In Persian)