نقش دفاترخدمات ارتباطی و اطلاعاتی (فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی) در توسعه اقتصادی استان قزوین

آمایش محیط

دوره 14، شماره 54، آذر 1400، صفحه 47-74   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سعید تقی پور¹؛ علیرضا استعلاجی^{* 2}

¹(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‎ریزی روستایی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

²(استاد گروه جغرافیا، واحد یادگارامام خمینی(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، تهران، ایران)

چکیده

 
 هدف این تحقیق بررسی نقش دفاتر خدمات ارتباطی و اطلاعاتی (فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی) در توسعه اقتصادی در بین کاربران استان قزوین می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و کمی است که برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کمک گرفته ‌شده است. نمونه آماری شامل 400 نفر از کاربران دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی (استان قزوین) بوده که با روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب‌ شده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که روستاییان معتقدند که دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی می‌تواند در ابعاد گوناگون اقتصادی آثار مثبتی برجای گذارد. همچنین یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که بین توسعه اقتصادی و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی استان قزوین(46/0r =) همبستگی وجود دارد. در استان قزوین هم،‎ بین توسعه اقتصادی و متغیرهای آگاهی کاربران از عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (421/0=r)، میزان استفاده افراد نمونه از خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (359/0=r)، میزان دسترسی این افراد به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (58/0r =) همبستگی وجود دارد. به عبارتی با افزایش میزان آگاهی، دسترسی، استفاده از خدمات دفاتر و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات آن میزان توسعه اقتصادی افزایش می‌یابد.
 

کلیدواژه‌ها

فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ توسعه اقتصادی؛ دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی؛ میزان دسترسی به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ استان قزوین

مراجع

 

• ازکیا،مصطفی.(1377). بررسی اقشارات آسیب پذیر جامعه روستایی منطقه گرمسار، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، ص 180.
• ایمانی،رضا. (1387). جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران، انتشارات اطلاعات،‎تهران،‎چاپ هشتم، 214.
• اهرنجانی، فاطمه. ( 1381).جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران،‎تهران،انتشارات اطلاعات، 154.
• ادیبی سده، مهدی و خالدی سر دشتی،عزیز .(1386).بررسی رابطه بین عوامل فردی و اجتماعی کاربران فناوری اطلاعات و ارتباطات با میزان پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان جهاد کشاورزی استان چهار محال و بختیاری، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال سوم، پیش شماره هفتم، صص118-87.
• امانوئل سی، لالانا(2006). عصر اطلاعات،ترجمه ؛ مسعود شفیعی. (1385). تهران، انتشارات گلگشت، ص233.
• بورن، اد،(2000).بُعد فرهنگی ارتباطات برای توسعه، ترجمه: مهرسیما فلسفی (1379)، مرکز تحقیقات،مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما، 145.
• تافلر،الوین. (1987). موج سوم،ترجمه ؛ شهیندخت خوارزمی. (1366)، تهران، انتشارات نی، ص245.
• تودارو،مایکل.(1991).برنامه‎ریزی توسعه،‎مدل‎ها و روش‎ها،ترجمه عباس عرب مازار.(1370)،تهران،سازمان برنامه و بودجه،ص 270.
• پاپلی یزدی،‎ محمد حسین و امیر ابراهیمی محمد. (1381).نظریه‎های توسعه روستایی،تهران،انتشارات سمت.راجرز،اورت ام وشومیکر اف.فلوید.(1990).رسانش نو‏آوری‏ها ـ رهیافتی میان فرهنگی.ترجمه عزت اله کرمی و ابوطالب فنایی (1369). شیراز: انتشارات دانشگاه شیرازص 330.
• رضوانی،محمدرضا.(1376).کاربرد مطالعات جغرافیایی در برنامه­ریزی توسعۀ روستایی در ایران،تهران،انتشارات قومس،ص125.
• ریاحی رفا، عباس و هدایتی محمدرضا. (1385).رتبه بندی و الویت دهی روستاهای استان تهران جهت تبدیل دفاتر پستی روستایی به دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف توسعه روستایی و با استفاده از روش تاکسونومی عددی،فصلنامه روستا و توسعه،سال 9،شماره 4 :صص 1-36 .
• زارعیان، داوود.(1391).جزوه درسی ارتباطات و توسعه،دانشگاه علامه طباطبایی .
• جلالی، علی اکبر و عباسی محسن.(1382)."فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای کره جنوبی " از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،‎مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، صص 114-99 .
• جهانگرد، نصراله .(1384).بررسی نقش سرمایه فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی در صنایع کارخانه‎ای ایران،فصلنامه پژوهش اقتصادی ایران،سال هفتم،شماره 27، صص 65-52.
• حبیبی، آرزو.(1388).بررسی عوامل مؤثر‎‎ بر پذیرش و بکارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( فناوری اطلاعات و ارتباطات )در روستاها (مطالعه موردی روستاهای استان فارس)،از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، صص136-122.
• خسروی،علی.(1385). فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه کشاورزی و روستایی، از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا تهران،مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، 158-145 .
• خوانساری، نسرین. (1384).تبیین نقش و جایگاه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه روستایی با تأکید بر سرمایه اجتماعی بر روستاهای بخش مرکزی شهرستان کرج، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه توسعه روستایی، ص 142.
• پورخصالیان، عباس.(1388).فاواژه­ها (گزیده­ی واژه­های فناوری اطلاعات و ارتباطات )، تهران، اداره انتشارات، ص 85.
• صرامی، حسین.(1382).مراکز پیرامون و ربطه شهر و روستا،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 77،دانشگاه اصفهان، صص 45-33.
• صیدایی و همکارش.(1391). ارزیابی نقش دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ارائه خدمات نواحی روستایی، مجله جغرافیا و برنامه‎ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 45،شماره 1،صص146-129
• عمادی، محمد حسین.(1384).نقش فناوری اطلاعات ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در تسریع فرایند توسعه کشاورزی،جهاد،سال بیست وپنجم،شماره64، صص269-56.
• فتحی، سروش و مطلق معصومه.(1389).رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات)،فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیایی انسانی،سال دوم،شماره دوم،صص66-47.
• کمیجانی، اکبر و محمود زاده محمود.(1386).اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی در ایران،رهیافت حسابداری رشد،پژوهشنامه اقتصادی، شماره29، سال هشتم، 35-21.
• گیدنز، آنتونی. (2008). جامعه شناسی،ترجمه؛ مریم صبوری(1387)، منوچهر، تهران، انتشارات نی، 575.
• گروه آشنا. (1384). معماری کلان پروژه‎های پیشتاز کلیدی کشور، دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی.
• مطلق، معصومه.(1371). تأثیر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات بر توسعه شهری، پایان نامه دکترای جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ص315.
• مطیعی لنگرودی، سید حسن،رضوانی،محمد رضا،فرجی سبکبار،حسنعلی و نعمتی،مرتضی.(1388). تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرکان). مجله جغرافیا، سال هشتم،شماره 26،صص 59-33.
• مشیری، سعید و جهانگرد، اسفندیار.(1383).فن آوری اطلاعات و ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات) و رشد اقتصادی ایران، پژوهش­های اقتصادی ایران، سال ششم، شماره78،صص55-19.
• ملکی، سعید.(1390).بررسی وضعیت و مطالعه تطبیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران (نمونه موردی: روستاهای استان خوزستان)، مسکن و محیط روستا، شماره 70، صص133-49.
• مولانا، حمید. (1371). فن‏آوری و ایدیولوژی،روزنامه کیهان،شماره 17843، پنج‏شنبه 4 دی،83، ص10.
• مولانا، حمید. (1371).گذر از نوگرایی و دگرگونی جامعه، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران، ص 180.
• وبستر،فرانک. (2003).نظریه‎های جامعه اطلاعاتی،ترجمه؛ اسماعیل قدیمی. (1382 )، تهران: انتشارات قصیده سرا، ص 210.
• نعمتی، مرتضی. (1389).تحلیل اثرات اقتصادی- اجتماعی فناوری اطلاعات وارتباطات روستایی،دانشگاه تهران،دانشکده مدیریت،گروه جغرافیا وبرنامه‎ریزی شهر،ص 112.
• ملپاس، سایمن و لیوتار ژان فرانسوا (2010).ترجمه؛ قمرالدین بادیردست. (1389)، تهران،انتشارات نی، ص86.
• ملکی، سعید (1390). بررسی وضعیت و مطالعه تطبیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران (نمونه موردی: روستاهای استان خوزستان)، فصلنامه مسکن و محیط روستا،شماره 133، صص 49-70 .
• محمدقلی نیا، جواد و سالاری طبس، عصمت. (1388).عوامل مؤثر بر استفاده روستاییان از خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در استان خراسان جنوبی، از مجموعه مقالات اولین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا، تهران، صص 89-72.
• محمد قلی نیا، جواد و یعقوبی فرانی احمد.(1388).تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای (SWOT) توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی و دفاتر خدمات رسانی در ایران، ص 211.
• نوری، مرضیه. (1389).تجربه ایران و کره جنوبی را در کاهش شکاف دیجیتال روستایی،از مجموعه مقالات دومین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،تهران، صص63-76.
• همدانلو، مسعود .(1388).موانع و چالش­های توسعه­ی دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران،ازمجموعه مقالات اولین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،تهران، صص 89-76.
• Holfeld , T.N, Ritzhaupt,A.D & Kemker ,K.(2008) “Examining The digital divided in k-12 public school: four – year trends for supporting ictliteracy in florida” Computer & Education 51: 1663-1648.
• Rothenberg, Jessica& Joyojeet Pal.Rural Telecenter Impact Assessments and the Political Economy of ictfor Development ict4D,http://escholarship.org/uc /item/18q2282h