طراحی الگوی آموزش تفکر انتقادی واثربخشی آن بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی

پژوهش در برنامه ریزی درسی

دوره 18، شماره 70، آذر 1400، صفحه 113-134   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsre.2021.1934529.1941

نویسندگان

هادی ساجدی راد^{* 1}؛ جعفر جهانی²؛ مریم شفیعی سروستانی³؛ مهدی محمدی⁴

¹دانشجوی دکتری مطالعات برنامه ریزی درسی، گروه مدیریت و برنامه ریزی درسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

²دانشیارمدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه شیراز،شیراز- ایران

³استادیارمدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه شیراز،شیراز- ایران

⁴دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی درسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

چکیده
هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی آموزش تفکر انتقادی و اثربخشی آن بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایۀ ششم ابتدایی استان خراسان رضوی بود. روش تحقیق آمیخته ، یعنی کمّی و سپس کیفی است؛ در بخش کمّی، جامعۀ آماری شامل تمام دانش‌آموزان پسر پایۀ ششم ابتدایی استان خراسان رضوی درسال تحصیلی 98-1397 بود که با استفاده از یک طرح نیمه‌آزمایشی (پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل) از بین دانش‌آموزان پایۀ ششم استان خراسان رضوی 75نفر به‌ عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. برای بررسی متغیرهای تحقیق و گردآوری داده‌ها  از مقیاس تفکر انتقادی کالیفرنیا و برای محاسبۀ  ضریب پایایی از  آلفای کرونباخ  استفاده گردید . بر این اساس  برای این  پرسشنامه ضریب روایی81/0 و ضریب پایایی  معادل 84/0 به  دست آمد.  برای تحلیل داده­ها از آمار توصیفی (میانه، میانگین و...)  و استنباطی(T تک‌نمونه ای، تحلیل واریانس) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزار  SPSS21  انجام شد. بخش کیفی مطالعه از نوع پدیدارشناسی بود. جامعه و نمونۀ مورد مطالعه افرادی را شامل می‌شد که به شکل هدفمند در بخش کمی مورد مطالعه قرار گرفتند و حجم نمونه بر اساس اشباع نظری تعیین شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و برای اعتباریابی داده­ها از معیار گوبا و لینکون استفاده شد. تحلیل داده­ها با استفاده از روش کوربین و استراوس انجام  شد که در این روش داده­ها به سه سطح باز، محوری و انتخابی تقسیم می­شوند. در بخش کیفی، نتایج تحقیق منجر به طراحی الگویی شد که شامل هفت بُعد (تحلیل و ارزیابی، روحیۀ نقد، خلاقیت، مهارت‌های زندگی، تفکر انتقادی، عزت‌نفس و یادگیری) بود. نتایج در بخش کمی تحقیق نشان داد که الگوی طراحی‌شده موجب افزایش مهارت­های انتقادی و تفکر انتقادی دانش‌آموزان شده است.
واژگان کلیدی: الگوی آموزش، مطالعات اجتماعی، تفکر انتقادی، مهارت­­های انتقادی.

کلیدواژه‌ها

الگوی آموزشی؛ مطالعات اجتماعی؛ تفکر انتقادی؛ مهارتهای انتقادی

مراجع

Adib-Hajbaghery, M., & Sharifi, N. (2017). Effect of simulation training on the development of nurses and nursing students' critical thinking: A systematic literature review. Nurse education today, 50, 17-24.

Alazzi, K. F. (2008). Teachers' perceptions of critical thinking: A study of Jordanian secondary school social studies teachers. The social studies, (99)6, 243-248.

Ay, F. A., Karakaya, A., & Yilmaz, K. (2015). Relations between self-leadership and critical thinking skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 207, 29-41.

Behar-Horenstein, L. S., & Niu, L. (2011). Teaching critical thinking skills in higher education: A review of the literature. Journal of College Teaching & Learning (TLC),( 8)2.

Bellaera, L., Weinstein-Jones, Y., Ilie, S., & Baker, S. T. (2021). Critical Thinking in Practice: The Priorities and Practices of Instructors Teaching in Higher Education. Thinking Skills and Creativity, 100856.

Bezanilla, M. J., Fernández-Nogueira, D., Poblete, M., & Galindo-Domínguez, H. (2019). Methodologies for teaching-learning critical thinking in higher education: The teacher’s view. Thinking skills and creativity, 33, 100584.

Blouin, D., & Tekian, A. (2018). Accreditation of medical education programs: moving from student outcomes to continuous quality improvement measures. Academic Medicine, (93)3, 377-383.

Changwong, K., Sukkamart, A., & Sisan, B. (2018). Critical thinking skill development: Analysis of a new learning management model for Thai high schools. Journal of International Studies, (11)2.

Cheung, C. K., & Jhaveri, A. D. (2016). Developing students' critical thinking skills through visual literacy in the New Secondary School Curriculum in Hong Kong. Asia Pacific Journal of Education, (36)3, 379-389.

Culver, K. C., Braxton, J., & Pascarella, E. (2019). Does teaching rigorously really enhance undergraduates’ intellectual development? The relationship of academic rigor with critical thinking skills and lifelong learning motivations. Higher Education, (78)4, 611-627.

Danvers, E. (2019). Individualised and instrumentalised? Critical thinking, students and the optics of possibility within neoliberal higher education. Critical Studies in Education, 1-16.

Einfeld, S. L., Beaumont, R., Clark, T., Clarke, K. S., Costley, D., Gray, K. M., ... & Taffe, J. R. (2018). School-based social skills training for young people with autism spectrum disorders. Journal of Intellectual & Developmental Disability, (43)1, 29-39.

Elliott, B., Oty, K., McArthur, J., & Clark, B. (2001). The effect of an interdisciplinary algebra/science course on students' problem solving skills, critical thinking skills and attitudes towards mathematics. International Journal of mathematical education in science and technology, (32)6, 811-816.

Evers, A., Van der Heijden, B.I.J.M., Kreijns, K., & Gerrichhauzen, J. (2011). Organizational factors and teachers’ professional development in Dutch secondary .schools. Journal of European Industrial Training, (35)1, 24-44.

Forbes, C. T., & Davis, E. A. (2010). Beginning elementary teachers' beliefs about the use of anchoring questions in science: A longitudinal study. Science Education, (94)2, 365-387.

Garet, M. S., Porter, A. C., Desimone, L., Birman, B. F., & Yoon, K. S. (2001). What .makes professional development effective? Results from a national sample of teachers .American educational research journal, (38)4, 915-945.

Ghanizadeh, A. (2017). The interplay between reflective thinking, critical thinking, self-monitoring, and academic achievement in higher education. Higher Education,( 74)1, 101-114.

 Ghasemizad, Alireza., Asadollahi, Fatemeh. (2016). Content Analysis of Sixth Grade Social Studies Text Book Based on the Elements of the Fundamental Reform Document of Education (national identity, ethics, customs and life skills). Research in Curriculum Planning,(13)50,79-88.http://jsr-e.khuisf.ac.ir/article_534450.html

Hand, B., Shelley, M. C., Laugerman, M., Fostvedt, L., & Therrien, W. (2018). Improving critical thinking growth for disadvantaged groups within elementary school science: A randomized controlled trial using the Science Writing Heuristic approach. Science Education, (102)4, 693-710.

Hwang, G. J., & Chen, C. H. (2017). Influences of an inquiry‐based ubiquitous gaming design on students’ learning achievements, motivation, behavioral patterns, and tendency towards critical thinking and problem solving. British Journal of Educational Technology, (48)4, 950-971.

Jahani, J. (2001). Critique of Lippmann's philosophy's teaching of critical thinking; Doctoral dissertation, University of Tehran, Iran. [Persian]

Jones, N. N., & Walton, R. (2018). Using narratives to foster critical thinking about diversity and social justice. Key theoretical frameworks: Teaching technical communication in the twenty-first century, 241-267.

Khoshneshin, Z. (2011). Collaborative critical thinking in online environment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1881-1887.

Lipman, M. (1987). Critical thinking: What can it be?. Analytic Teaching,( 8)1.

Lipman, M.(1988). Critical Thinking: What Can It Be? Educational Leadership.(40)1.

Ma, X., Zhang, Y., & Luo, X. (2021). Students’ and teachers’ critical thinking in science education: are they related to each other and with physics achievement?. Research in Science & Technological Education, 1-25.

 Mesri,halime ., islami, edris., kamal afani. (2019). Investigating the place of critical thinking in the fiction literature of elementary school "read" textbooks. Research in Curriculum Planning, (16)63, 108-121. http://jsr-e.khuisf.ac.ir/article_669734.html.doi: 10.30486 / jsre.2019.565849.1156

Momeni Mahmouei., Hossein, Karami., Morteza, Seyed Sharifi Kakhki., Maryam Sadat. (2014). The effect of exploratory model on critical thinking and students' attitudes toward the experimental science textbook in elementary school. Research in Curriculum Planning,(11)40, 93-103. http://jsr-e.khuisf.ac.ir/article_534318.html

Muola, J.M. (2010). A study of the relationship between academic achievement motivation and home environment among standard eight pupils. Educational Research and Reviews, (5 )5, 213-217.

Mushayikwa, E., & Lubben, F. (2009). Self-directed professional development-Hope ,(for teachers working in deprived environments? Teaching and Teacher Education, (25)3, 375-382

Nir, A. E., & Bogler, R. (2008). The antecedents of teacher satisfaction with professional development programs. Teaching and teacher education, (24)2, 377-386.

Nirmala, S. D., Rahman, R., & Musthafa, B. (2018). Comparing Students’ Critical Thinking Elementary School in Different Area with Utilizing FIVES Strategy. Advanced Science Letters, (24)11, 8357-8360.

Nucci, L., Creane, M. W., & Powers, D. W. (2015). Integrating moral and social development within middle school social studies: A social cognitive domain approach. Journal of Moral Education, (44)4, 479-496.

Nygren, T., Haglund, J., Samuelsson, C. R., Af Geijerstam, Å., & Prytz, J. (2019). Critical thinking in national tests across four subjects in Swedish compulsory school. Education Inquiry, (10)1, 56-75.

Oyibe, O. A., Edinyang, S. D., & Effiong, V. N. (2015). Self-directed learning strategy: A tool for promoting critical thinking and problem solving skills among social studies students. IOSR Journal of VLSI and Signal Processing,( 5)3, 52-58.

Paul, R. (2005). The state of critical thinking today. New directions for community colleges, (130), 27-38.

Qing, Z., Ni, S., & Hong, T. (2010). Developing critical thinking disposition by task-based learning in chemistry experiment teaching. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (2)2, 4561-4570.

Samson, P. L. (2016). Critical thinking in social work education: A research synthesis. Journal of Social Work Education, (52)2, 147-156.

Stedman, N. L., & Andenoro, A. C. (2007). Identification of relationships between emotional intelligence skill and critical thinking disposition in undergraduate leadership students. Journal of Leadership Education,( 6)1, 190-208.

Ulger, K. (2018). The effect of problem-based learning on the creative thinking and critical thinking disposition of students in visual arts education. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning,( 12)1, 10.

Vong, S. A., & Kaewurai, W. (2017). Instructional model development to enhance critical thinking and critical thinking teaching ability of trainee students at regional teaching training center in Takeo province, Cambodia. Kasetsart Journal of Social Sciences, (38)1, 88-95.

Wiggs, C. M. (2011). Collaborative testing: Assessing teamwork and critical thinking behaviors in baccalaureate nursing students. Nurse education today, (31)3, 279-282.

Wren, D., & Cashwell, A. (2018). Mission Possible: Measuring Critical Thinking and Problem Solving. Educational Leadership, (75)5, 70-75.