ارزیابی تخریب اراضی با استفاده از داده‌های سنجش‌از‌دور ماهواره لندست در بازه زمانی 1400-1390(مطالعه موردی: شهرستان اصفهان)

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هادی اسکندری دامنه¹؛ حامد اسکندری دامنه²؛ حسن خسروی ³؛ میثم چراغی⁴؛ محسن عادلی ساردوئی⁵

¹دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، ایران.

²دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

³دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴دانشجوی دکتری علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران. ایران

⁵استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، ایران

چکیده

تخریب اراضی یکی از پدیده‌های مخرب است که ثبات و امنیت اکوسیستم‌ها را در همه مناطق به‌ویژه در مناطق خشک تهدید می‌کند. پایش تخریب اراضی در مناطق خشک امکان مدیریت صحیح و مبارزه با این پدیده را تسهیل می‌کند. بدین منظور در تحقیق حاضر از شاخص‌های پوشش گیاهی (NDVI)، شوری خاک (SI)، رطوبت خاک ((LSM و شاخص اقلیمی آلبیدو (Albedo) برای بررسی دقیق تخریب اراضی استفاده شد؛ همچنین با استفاده آنالیز مولفه‌های اولیه رابطه بین این شاخص‌ها با همدیگر مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت با استفاده از آنالیز همبستگی اولیه (PCA)، مدل تخریب اراضی ‌(LD) برای شهرستان اصفهان برآورد گردید. این شاخص‌ها و نقشه تغییرات کاربری اراضی از تصاویر لندست 5 و 8 برای سال‌های 1390، 1395 و 1400 برآورد گردید. اراضی کشاورزی و مراتع در بازه زمانی 1400-1390 به‌ترتیب کاهش 45/6 و 32/6 درصدی و کاربری‌های اراضی بایر و شوره‌زار و مناطق مسکونی و انسان ساخت به‌ترتیب افزایش 96/11 و 8/0 درصدی داشته‌اند. همبستگی بین شاخص NDVI با شاخص‌های SI و Albedo در سال 1400 به‌ترتیب منفی و معنی‌دار بوده، در حالی‌که با LSM همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد؛ همچنین بین LSM و SI با 86/0 همبستگی منفی با ضریب تبیین بالای 8/0 مشاهده شد. بین Albedo و SI و LSM به‌ترتیب با 90/0 و 95/0 همبستگی مثبت و منفی برقرار بود. بررسی تغییرات کلاس‌های مختلف در بازه زمانی 1400-1390 نشان داد که کلاس‌های خیلی کم و کم تخریب اراضی به‌ترتیب 34/14 و 96/17 درصد کاهش داشتند، در حالی‌که کلاس‌های متوسط، زیاد و خیلی زیاد به‌ترتیب حدود 15/4، 29/9 و 86/18 درصد افزایش یافته‌اند. با استفاده از نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان روند تغییرات طولانی مدت تخریب اراضی را در واحد پیکسل با دقت و سرعت بالا برای نقاط مختلف پایش کرد و برنامه‌ها و سیاست‌های لازم برای مقابله با این پدیده را اعمال نمود.

کلیدواژه‌ها

بیابان‌زایی؛ شوری خاک؛ تغییرات اقلیمی؛ روند تخریب