فرهنگ راهبردی ایرانیان و محدودیت ‏های دیپلماسی قهری واشنگتن علیه تهران

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 4، دوره 13، شماره 48، آذر 1400، صفحه 55-70   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2021.686948

نویسندگان

مجید غلامپور¹؛ غفار زارعی^{* 2}؛ علی محمد حقیقی³

¹دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی،واحد لامرد،دانشگاه ازاد اسلامی،لامرد ،ایران

²استادیارگروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد لامرد،دانشگاه آزاد اسلامی،لامرد ،ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر، «ارزیابی تأثیر مؤلفه‏ های فرهنگ راهبردی ایرانیان بر واکنش تهران در برابر دیپلماسی قهرآمیز واشنگتن» است و این پرسش مطرح شده است که «فرهنگ راهبردی ایرانیان چه تأثیری بر پاسخ تهران در برابر خواسته ‏های واشنگتن مبنی بر کوتاه‏‏ آمدن از آرمان‏های انقلاب اسلامی داشته است؟» یافته‏ های پژوهش که با روش‏ شناسی استنتاجی بدست آمده و با تکیه بر قوه فهم فردی تجزیه و تحلیل شده‏ اند، نشان می‏دهند که 9 مؤلفه اصلی فرهنگ راهبردی ایرانیان در حوزه دیپلماسی و دفاعی شامل «شهادت طلبی»، «مقاومت»، «تأکید بر بازدارندگی»، «انعطاف ‏‏پذیری تاکتیکی»، «ابهام راهبردی»، «صبر راهبردی»، «خوداتکایی»، «تنهایی راهبردی و احساس آسیب‏‏ پذیری» و «رسالت رهبری اسلام و منطقه» و 5 ویژگی نهفته در آنها شامل «دست‏ یافتن به حقیقت توکل»، «شجاعت»، «زیرکی و خردگرایی»، «رهبری هوشندانه و مدبرانه» و «ماهیت ترکیبی و چندبعدی» باعث شده است تا ایرانیان با درک ماهیت زیاده خواه و خودتقویت کننده دیپلماسی اجبار و پی ‏بردن به اهمیت مقاومت در برابر فشارهای ایالات متحده مانع از شروع دومینوی باج ‏خواهی‏ های واشنگتن شوند. به همین دلیل، برهم‏کنش‎های چهار دهه گذشته میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده همواره یا برپایه اصل «امتیاز در برابر امتیاز» یا «عمل ‏متقابل» بوده است.

کلیدواژه‌ها

انعطاف‏پذیری تاکتیکی؛ خردگرایی؛ دیپلماسی اجبار؛ فرهنگ راهبردی ایرانیان؛ مقاومت

مراجع

 آنا (1399)، "تعداد دانشجویان شهید مدافع حرم دانشگاه آزاد اسلامی 65 نفر است"، 25 آبان، قابل دسترس: https://www.ana.press/news/540721 2.

ابوالفتحی، محمد و سعید پیرمحمدی (تابستان 1393)، "تأثیر مؤلفه‎های قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران بر گسترش بیداری اسلامی خاورمیانه"، مجله سیاست دفاعی، سال 22، شماره 86. 

اسدی، ناصر (بهار و تابستان 1393)، "تحلیل گفتمانی سیاست ‌خارجی آیت‌الله ‌خامنه‌ای (گفتمان تعامل‌گرایی ضد نظام سلطه)"، فصلنامه سیاست اسلامی، سال 2، شماره 5. 

اسدی، ناصر (پاییز 1388)، "دیپلماسی اجبار: بررسی سیاست ایالات متحده آمریکا در قبال عراق (2003 -1990)"، فصلنامه روابط خارجی، سال 1، شماره 3

. امام خمینی(رحمة‏الله‏علیه) (1368)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة‏الله‏علیه). 

امینیان، بهادر و علی صانعیان (تابستان 1396)، "دیپلماسی اجبارآمیز و حقوق بین‌الملل: با تأکید بر نقش شورای امنیت"، فصلنامه سیاست خارجی، سال 31، شماره 2. 

ایسنا (1399)، "تعداد شهدای ایران چقدر است؟"، کد خبر: 99122116190، 22 اسفند، قابل دسترس: https://www.isna.ir/news/99122116190 8.

ایمانی‏فر، حمیدرضا؛ مصطفایی، علی و محمودی، سیروس (1399)، "تدوین مدل شهادت‌طلبی براساس ویژگی‌های شخصیتی با نقش واسطه‌ای نگرش مذهبی و عمل به باورهای مذهبی در دختران بسیجی"، فصلنامه روانشناسی نظامی، دوره 11، شماره 43.

ترابی، قاسم و علیرضا رضایی (زمستان 1390)، "فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران: زمینه‏های ایجابی، شاخص‏های اساسی"، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 14، شماره 54. 

خامنه‏ای، سیدعلی (1393)، «بیانات در دیدار مردم قم»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‏الله العظمی خامنه‏ای، قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/newspart-print?id=28598&nt=2&year=1393&tid=1226 .

خامنه‏ای، سیدعلی (1396)، «دیدار کارگران با رهبر انقلاب»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‏الله العظمی خامنه‏ای، قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=36353 12.

سبزواری، اصغر (شهریور 1395)، "فرهنگ شهادت‏طلبی به‏عنوان سرمایه اجتماعی"، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، قابل دسترس در: http://old.iaush.ac.ir/defence/portal/main/r/?lan=18&nid=42 13.

شاملو، رضا و بهروز تسلیمی‌کار (پاییز 1398)، "تبیین نقش پدافند هوایی در ارتقای توان دفاعی ج.ا.ایران"، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال 17، شماره 67. 14.

شیرخانی، محمدعلی و ستاره طاهرخانی (زمستان 1395)، "آزمون استراتژی‏های قهری قدرت های بزرگ در منازعات نامتقارن با بهره‏گیری از نظریه هان"، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره 4. 

طارمی، کامران (زمستان 1395)، "تأثیر دیدگاه‌های امام خمینی بر فرهنگ استراتژیک جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره 4. 

عالیشاهی، عبدالرضا؛ مسعودنیا، حسین و فروزان، یونس (1398)، "جریان صدر و ظهور واپسگرایی هویتی در جبهه مقاومت در دو بعد کلان سخت و نرم"، فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین‏المللی، دوره 11، شماره 38. 

عسگری، محمود (بهار 1397)، "فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران؛ عوامل و ویژگی‌ها"، فصلنامه راهبرد دفاعی، دوره 16، شماره 1

. عین الهی معصوم، بهرام (بهار 1398)، "نقش و کارکرد گروه‌های پادسامانه‌ای (ضد سیستمی) در سامانۀ بازدارندگی غرب آسیا (کاربست دیدگاه غربی-آمریکایی در تکوین نظم بومی منطقه‌ای)"، مجله سیاست دفاعی، دوره 27، شماره 106. 

قاسمی، بهزاد (1397)، "ارزیابی تاثیر فرهنگ شهادت‏ طلبی انقلاب اسلامی ایران در جهان اسلام و عرصه بین ‏‏‏الملل"، مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره 7، سال 4. 

کاظمی، احسان (پاییز 1398)، "راهبردهای سیاسی تقویت اقتدار ملی ج.ا.ایران با تأکید بر اولو‌یت‌بندی مؤلفه‌های بعد سیاسی قدرت ملی"، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال 17، شماره 67. 

متقی، ابراهیم (پاییز 1389)، "شاخص‏ها و کارکرد سیاست خارجی تعامل ضد نظام سلطه"، فصلنامه راهبرد دفاعی، دوره 8، شماره 30. 22. محمدی مصیری، علی (1399)، "شهادت سپهبد قاسم سلیمانی بازتولید امنیت هستی‌شناختی انقلاب اسلامی ایران"، فصلنامه آفاق امنیت، دوره 13، شماره 49.

. مسعودنیا، حسین و علی حسینی و نجات محمدی‏فر (تابستان 1393)، "نقش فرهنگ سیاسی شیعه در میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران"، مطالعات راهبردی بسیج، سال 17، شماره 63

. ولی‏زاده، اکبر و غلامرضا فیروزیان حاجی و مرتضی شجاع (تابستان 1394)، "درآمدی بر فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران"، پژوهش‏های انقلاب اسلامی، دوره 4، شماره 13. ب. منابع انگلیسی 1.

Art, R. and Cronin, P. (2003), The United States and Coercive Diplomacy, Washington, DC., United States Institute of Peace Press.

. CNBC (8 Jan 2020), “Expert: Iran’s Direct Attack on US Military Bases Was “Not at All” Surprising”, available at: https://www.cnbc.com/video/2020/01/08/expert-irans-direct-attack-on-us-military-bases-was-not-at-all-surprising.html [accessed 24 July 2020]. 

de Witte, B. (2015), “Network Games, Information Spread and Endogenous Security, Master Thesis Applied Mathematics Faculty of Electrical Engineering”, Mathematics and Computer Science (EEMCS), University of Twente, Available at: https://www.utwente.nl/en/eemcs/sacs/teaching/Thesis/witte.pdf [accessed 2 September 2020]. 

Eisenstadt, M. (2015), “The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran: Religion, Expediency, and Soft Power in an Era of Disruptive Change”, Middle East Studies at Marine Corps University (MES), MES Monographs, No. 7, available at: https://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/MESM_7_Eisenstadt.pdf [accessed 24 July 2020]. 

Ellsberg, D. (July 1968), “The Theory and Practice of Blackmail”, The RAND Corporation, available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/papers/2005/P3883.pdf [accessed 29 March 2020]

George, A. L. (2009), Forceful Persuasion: Coercive Diplomacy as an Alternative to War, Washington, DC., United States Institute of Peace Press.

George, A. L., Hall, D. K. and Simons, W. E. (1971), The Limits of Coercive Diplomacy; Laos, Cuba, Vietnam, Boston, Little.

Gerami, N. (2018), “Iran’s Strategic Culture: Implications for Nuclear Policy”, In J. L. Johnson, K. M. Kartchner and M. J. Maines (Eds.), Crossing Nuclear Thresholds, Gewerbestrasse, Palgrave Macmillan.

Gray, C. S. (Fall 1981), “National Styles in Strategy: The American Example”, International Security, Vol. 6, No. 2, doi: 10.2307/2538645.

Halm, H. (2007), The Shi’ites: a Short History, Princeton, Markus Wiener Publishers. 

Jakobsen, P. (1998), Western Use of Coercive Diplomacy after the Cold War; A Challenge for Theory and Practice, London, Macmillan. 

Jakobsen, P. (1998), Western Use of Coercive Diplomacy after the Cold War; A Challenge for Theory and Practice, London, Macmillan. 

Mesbahi, M. (Spring 2011), “Free and Confined: Iran and the International System”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 5, No. 2. 

Mohseni-Cheraghlou, E. (2015), When Coercion Backfires: The Limits of Coercive Diplomacy in Iran, Dissertation submitted for the Degree of Doctor of Philosophy, Faculty of the Graduate School, University of Maryland, available at: https://pdfs.semanticscholar.org/f5d0/1c7d71d1df0a9112eaf3dd3ac66b43490c1c.pdf [accessed 20 July 2020]. 

Pollack, K. (2004), The Persian Puzzle: The Conflict Between Iran and America, New York: Random House.

Sauer, T. (2007), “Coercive Diplomacy by the EU: The Case of Iran”, In D. Kelly (Ed.), Discussion Papers in Diplomacy, Hague, Netherlands Institute of International Relations Clingendael.

Schelling, T. C. (1960), The Strategy of Conflict, Cambridge, Harvard University Press.

Schelling, T. C. (1966), Arms and Influence, New Haven, Yale University Press. 19. Shimizu, K. (2020), “Beyond West and East: IR Intellectual Traditions?”, In T. Inoguchi (Ed.), The Sage Handbook of Asian Foreign Policy (pp. 139-158), London, SAGE Publications Ltd, doi: 10.4135/9781526436078.n8.

Spuler, B. (2015), Iran in the Early Islamic Period: Politics, Culture, Administration and Public Life Between the Arab and the Seljuk Conquests, 633–1055, Leiden, Brill, doi: 10.1163/9789004282094. 

Stanley, W. (2009), “Iranian Strategic Culture and Its Persian Origins”, In J. L. Johnson, K. M. Kartchner and J. A. Larsen (Eds.), Strategic Culture and Weapons of Mass Destruction: Initiatives in Strategic Studies: Issues and Policies (pp. 137-156), Palgrave Macmillan, New York, doi: 10.1057/9780230618305_9. 

Tabatabai, A. (January 2019), “Back to Crisis Mode: Iran’s Quest to Manage Internal Crises and External Pressures”, IAI Papers, Vol. 19, No. 2, available at: https://www.cnbc.com/video/2020/01/08/expert-irans-direct-attack-on-us-military-bases-was-not-at-all-surprising.html [accessed 28 July 2020] 23. Taremi, K. (March 2014), “Iranian Strategic Culture: The Impact of Ayatollah Khomeini's Interpretation of Shiite Islam”, Contemporary Security Policy, Vol. 35, No. 1, doi: 10.1080/13523260.2014.884341. 

Thaler, D., Nader, A., Chubin, S., Green, J., Lynch, C., and Wehrey, F. (2010), “Assertiveness and Caution in Iranian Strategic Culture”, In D. Thaler, A. Nader, S. Chubin, J. Green, C. Lynch, and F. Wehrey (Eds.), Mullahs, Guards, and Bonyads: An Exploration of Iranian Leadership Dynamics (pp. 5-20), Santa Monica, RAND Corporation, available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monographs/2009/RAND_MG878.pdf [accessed 23 July 2020].

. Wehrey, F., Thaler, D., Bensahel, N., Cragin, K., Green, J., Kaye, D. D., Oweidat, N. and Li, J. (2009), Dangerous But Not Omnipotent: Exploring the Reach and Limitations of Iranian Power in the Middle East, Santa Monica, RAND Corporation, available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monographs/2009/RAND_MG781.pdf [accessed 23 July 2020].