ارتباط ادراک از سبک رهبری تبدیلی مدیران بخش‌های تربیت بدنی دانشگاه های آزاد اسلامی استان خوزستان با رفتارهای شهروندی سازمانی اعضاء هیات علمی

روانشناسی اجتماعی

مقاله 3، دوره 9، شماره 61، آذر 1400، صفحه 25-41   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

آتوسا قاسمی نژاددهکردی^*

استادیار تربیت بدنی، گروه تربیت بدنی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه ادارک از سبک رهبری تبدیلی مدیران بخش های تربیت بدنی استان خوزستان با رفتارهای شهروندی سازمانی اعضاء هیات علمی بود. این پژوهش از نوع همبستگی بود. 105 نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه های آزاد استان خوزستان با روش نمونه گیری تصادفی مرحله‌ای در پژوهش شرکت کردند و به پرسشنامه‌‌های رفتارهای شهروندی سازمانی (پودساکف، مکنزی، مورمن و فتر، 1990) و پرسشنامه سبک رهبری چندعاملی (باس و آوولیو، 1999) پاسخ دادند. برای تحلیل نتایج از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی، مطابق با فرضیه های تدوین شده، نشان دادند که ادارک از سبک رهبری تبدیلی مدیران بخش های تربیت بدنی با رفتارهای شهروندی سازمانی و سه مورد از مولفه های آن (وظیفه شناسی، نوعدوستی و ادب و مهربانی) همبستگی مثبت معناداری دارند. بین سبک رهبری تبدیلی با خوشخویی و جوانمردی رابطه ای به دست نیامد. علاوه بر این، مولفه های رهبری تبدیلی (نفوذ آرمانی، تحریک عقلانی، انگیزش الهامی و ملاحظه فردی) با برخی از مولفه های رفتارهای شهروندی سازمانی به ویژه وظیفه شناسی، ادب و مهربانی و نوع دوستی رابطه داشتند. تحلیل‌های رگرسیون چندگانه نشان دادند که از بین مولفه های سبک رهبری تبدیلی، دو مولفه نفوذ آرمانی و انگیزش الهامی بیش از مولفه های دیگر در تبیین واریانس رفتارهای شهروندی سازمانی و ابعاد آن نقش دارند. با توجه به یافته های تحقیق می توان چنین نتیجه گیری کرد که مدیران برای ترغیب کارکنان به انجام رفتارهای شهروندی سازمانی، لازم هست دو ویژگی نفوذ آرمانی و انگیزش الهامی را در خود تقویت کنند و در برخورد با کارکنان از آنها استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

سبک رهبری تبدیلی# رفتارهای شهروندی سازمانی# دانشگاه

مراجع

ابیلی، خدایار؛ شاطری، کریم؛ یوزباشی، علیرضا؛ فرجی ده سرخی، حاتم (1387). رفتار شهروندی سازمانی: ویژگی ها، ابعاد، متغیرهای پیش شرط و پیامدها. اولین کنفرانس ملی مدیریت رفتار شهروندی سازمانی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.##

احسانی، محمد؛ حاج هاشمی، مینا (1384) رابطه سبک رهبری با رضایت شغلی معلمان ورزش زن، پژوهش درعلوم ورزشی علوم ورزشی پاییز، 3(8)، 119-129. ##

استیری، مهرداد؛ حسامی، سمیه؛ فیاضی، بی بی مرجان؛ رضاعلی، فرزاد؛ (1399)، بررسی نقش متغیرهای تاثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان در سازمان‌ های عمومی ارائه‌ کننده خدمات شهری، پژوهش های جغرافیای انسانی » زمستان 1399، دوره پنجاه و دوم - شماره 4 علمی-پژوهشی/ISC (‎18 صفحه - از 1475 تا 1492). ##

بیابانگرد، اسماعیل (1389). روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی. نشر دوران##

ثامنی کیوانی، فرشاد؛ گیلانی نیا، بهنام؛ فتوحی فشتمی، حسن؛ (1399)،  تاثیرپذیری رفتار شهروندی سازمانی از جو حاکم بر سازمان (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان)، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری » زمستان 1399 - شماره 47 (جلد دوم) (‎19 صفحه - از 142 تا 160 ). ##

زارع، محمدرضا؛ احمدی، سعید؛ (1399)، بررسی نقش سبک رهبری مدیران(تحولی/ تبادلی) در ارتقاء هویت سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی کارکنان، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی » مرداد و شهریور 1399 - شماره 43 علمی-پژوهشی/ISC (‎20 صفحه - از 49 تا 68 ). ##

زارعی متین، حسن؛ الوانی، سید مهدی؛ جندقی، غلامرضا؛ احمدی، فریدون (1389). ارایه مدل جامع عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی مطالعه ی  مطالعه موردی: کارکنان شرکت ملی نفت ایران، مدیریت دولتی، دوره2، شماره 5، صص 56 – 39. ##

زین آبادی، حسن؛ بهرنگی، محمد رضا؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم؛ فرزاد، ولی اله (1387). رفتار شهروندی سازمانی معلمان تحلیلی بر ماهیت،روش شناسی پژوهش، پیشایندها و پسایندها، فصلنامۀ نوآوری های آموزشی، شمارۀ 28 ، سال هفتم، صص110- 75. ##

ستاری، فاطمه (1386). بررسی رابطه ساده و چندگانه ابعاد بزرگ شخصیتی با سبک­های رهبری تبدیلی و تبادلی در مدیران وزارت صنایع و معادن. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز. ##

سید نقوی، میرعلی؛ رفعتی آلاشتی، کبری؛ و میری، محبوبه (1387). رهبری تحول آفرین و رابطه آن با رفتار شهروندی سازمانی. اولین کنفرانس ملی مدیریت رفتار شهروندی سازمانی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ##

صادق، سهراب؛ علی پور درویش، زهرا؛ محمدی مقدم، یوسف؛ صادقی صدقیانی، جمشید؛ مطلبی ورکانی، ابوطالب؛ (1399)، بهره وری سرمایه های انسانی در سازمان های راهبردی و طراحی الگوی کاربردی با بهره گیری ازمدل معادلات ساختاری و ماتریس کوواریانس(مطالعه موردی : نیروی دریایی راهبردی ارتش)، مدیریت بهره وری » زمستان 1399- شماره 54 علمی-پژوهشی/ISC (‎25 صفحه - از 24 تا 48 ). ##

طبرسا، غلامعلی؛ هادیزاده، اکرم؛ کشته­گر، عبدالعلی (1389). ارائه مدلی برای تبیین عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی، چشم انداز مدیریت دولتی ،شماره 1، صص114-101. ##

کرم الهی، نعمت الله و کرم الهی، ابوذر (1390). بررسی سبک رهبری و روش های جلب اطاعت پیروان در قیام های شیعی دوران حکومت امویان، فصلنامه تخصصی، شماره40، صص 20-10. ##

مرادی چالشتری، محمدرضا؛ حمیدی، مهرزاد؛ سجادی، سید نصرالله؛ کاظم نژاد، انوشیروان؛ جعفری، اکرم؛ مرادی چالشتری، جواد (1388). رابطه سبک های رهبری تحول آفرین _ تبادلی با عدالت سازمانی و ارایه مدل در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران. مدیریت ورزشی، شماره2، صص96 – 73 . ##

مرادی، محمد رضا؛ حمیدی، مهرزاد؛ سجادی، سید نصرالله؛ جعفری، اکرم؛ مرادی چالشتری، جواد (1390). رابطة سبکهای رهبری تحول آفرین - تبادلی و رفتار شهروندی سازمانی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران. مدیریت ورزشی، شماره 8، صص150 – 125 . ##

مصباح، زهرا؛ بهرنگی، محمد رضا؛ (1398)، تأثیر کاربست الگوی مدیریت آموزش به سبک رهبری تحولی دبیران زیست شناسی بر مسئولیت‌پذیری و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس زیست شناسی، پژوهش در آموزش زیست شناسی » تابستان 1398 - شماره 2 (‎22 صفحه - از 35 تا 56 ). ##

معاون نوق، محسن؛ نویسنده : رجائی، زهرا؛ رجبی، علی؛ (1399)، رابطه سبک رهبری تحولگرا و هوش هیجانی مدیران با بهره‌وری نیروی انسانی در محیط آموزشگاه،  همایش رویکردهای نوین مدیریت در مطالعات میان رشته ای » دوره 1؛ 1399/07/02 - 1399/07/02 (‎15 صفحه - از 1806 تا 1820 ). ##

نجات، سید امیر رضا؛ کوثرنشان، محمدرضا؛ میرزاده، اکبر (1388). تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر کیفیت خدمات(مطالعه موردی : آژانس های مسافرتی شهرتهران)، بررسی های بازرگانی، شماره ۳۵، صص84-72 . ##

نعامی، عبدالزهرا (1381). شناسایی عوامل پیش بین خشنودی شغلی و بررسی روابط آنها با خشنودی شغلی و رابطه متغیر اخیر با عملکرد شغلی و رفتار مدنی کارکنان کارخانه های اهواز. پایان نامه دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز. ##

نورشاهی، نسرین (1388). بررسی رابطۀ پیامدهای رهبری و ابعاد سبک رهبری تحول گرا در میان رؤسای دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی شهر تهران. مطالعات تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. دوره دهم، شماره 3، سال  13، صص 176-163. ##

 

Bamble, A. J., Shamsudin, F. M., & Subramaniam, C. (2011). Stimulating organizational citizenship behavior (OCB) research for theory development: Exploration of leadership paradigms. International Journal of Academic Research in Business and Social Science, Vol. 1, Special Issue, pp 48-69. ##

Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York, NY: The Free Press.

Bass, B. M. (1999). Two decades of research and development on transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8, 9-32. ##

Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership development: Manual for Multifactor Leadership Questionnaire Palo Alto, CA: Consulting Psychology Press. ##

Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1995). The Multifactor Leadership Questionnaire. Palo Alto, CA; Mind Garden. ##

Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management Journal, 26, 587-595. ##

Burns, T. & Carpenter, J. (2008). Organizational Citizenship and Student Achievement, Journal of Cross-Disciplinary Perspective in Education, 1(1): 51-58. ##

Doherty, A. J., & Danylchuk, K. E. (1996). Transformational and transactional leadership in interuniversity athletics management. Journal of Sport Management, 10 (3), 292-309. ##

Hardin, R. L., Waller, S. N., & Dzikus, L. (2019). NCAA Athletic Directors Perceptions of Sport Chaplains. Journal of Contemporary Athletics, 13(4), 281-296. ##

Kadar Khan, S. & Abdul Rashid, M. Z. (2012). The mediating effect of organizational commitment in the organizational culture, leadership and organizational justice relationship with organizational citizenship behavior: A study of academicians in private higher learning institutions in Malaysia. International Journal of Business and Social Science, Vol. 3, No. 8, pp 83-91. ##

Kent, A., & Chelladurai, P. (2003). Multiple sources of leadership and employee reactions in a state parks and recreation department. Journal of Park and Recreation Administration, 21(1), 38-60. ##

Manning, G. and Curtis, M. K. (2003). The art of leadership, New York :Mcgraw – Hill higher education

Nazmul,M, IslamFumitaka, FuruokaAida Idris (2020). Mapping the relationship between transformational leadership, trust in leadership and employee championing behavior during organizational change, Asia Pacific Management ReviewAvailable online 15 December 2020In press, corrected proof. ##

Podsakoff, P. M. , MacKenzie, S. B. , Paine, J. B. , & Bachrach, D. G. (2000).“Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical andempirical literature and suggestions for future research”. Journal of Management,6(3), 513-563. ##

Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers‟ trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1, 107-142. ##

Somech, A., & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: the impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 5,1-29. ##

Wallace, M., & Weese, W. J. (1995). Leadership, organizational culture, and job satisfaction in Canadian YMCA organizations. Journal of Sport Management, 9, 182-193. ##

Yang Liu. Hefu Liu. Zhao Cai (2020). The impact of psychological contract under- and over-fulfillment on client citizenship behaviors in Enterprise systems projects: From the client’s perspective. Information & Management5 September 2020Volume 57, Issue 7 (Cover date: November 2020)Article 103366. ##