نگاهی تطبیقی به آراء ژان- ژاک روسو و جان استوارت میل در خصوص مفهوم آزادی

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

دوره 17، شماره 55، شهریور 1400، صفحه 157-137   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/psq.2021.1871396.1607

نویسندگان

خشایار بوربوری^{* 1}؛ حسینعلی نوذری²؛ رضا شیرزادی³

¹دانشجوی دکتری تخصصی علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

²دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

³عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

آزادی یکی از ارزشمندترین کلماتی است که تا به امروز در اذهان بشر نقش بسته است. آزادی مهم ترین شاخص کرامت انسانی و جایگاه والای انسانی است. بسیاری از متفکران سیاسی بر این باورند که بهره مندی از ارزش و هویتی به نام آزادی بزرگترین شاخص کرامت و هویت انسان و عدم دسترسی به آزادی جانمایه اصلی هویت حیوانی انسان است. از همین روست که روسو اندیشمند فرانسوی بردگی و استعمار را مخالف طبع انسان دانسته و ترک آزادی را مساوی با ترک انسانیت دانسته است. نام روسو اغلب به آرمان گریِ خردگریز از طبیعتِ خالص، وحشی و انسان طبیعی ابتدایی ارتباط دارد. اما فراتر از همه اینها او فیلسوف سیاسی پیچیده ای است که شکل معینی از دولت را مطرح می کند که پیش شرط آزادی انسان در چارچوب یک جامعه مدرن است. وی تاکید دارد که انسان در صورتی انسان است که آزاد باشد و این آزادی است که زمینه کمال وی را فراهم می سازد. جان استوارت میل از دیگر اندیشمندان غربی اذعان می دارد که عدم آزادی به مثابه نبود عقل است و از این لحاظ میان آزادی و عقلانیت رابطه تنگاتنگی ترسیم می نماید و غیبت آزادی را به مثابه رهایی از عقل می داند.

کلیدواژه‌ها

روسو؛ میل؛ آزادی؛ مفهوم آزادی؛ وضع طبیعی؛ قرارداد اجتماعی

مراجع