جایگاه سهله و سمحه در ازدواج و نقش نظام اسلامی در این مورد

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 13، شماره 49، فروردین 1401، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نرگس آریان نژاد¹؛ علیرضا عسگری^{* 2}؛ سید حسن عابدیان²

¹دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

²استادیار، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی کاربرد قواعد تساهل و تسامح در مسئله ازدواج با تاکید بر وضعیت اجتماعی کنونی آن است. روش تحقیق تحلیلی-توصیفی بوده و نتایج نشان داد که برخی اصول مهم برای ازدواج که در کلام معصومین (ع) مشهود است، تساهل ناپذیرند. اما بسیاری از اختلافات فرهنگی، مالی، علمی و... که گاه بر اساس خودخواهی و گاه به‌واسطه سخت‌گیری و تمایل به یک ازدواج کاملاً موفق پدید آمده است؛ می‌تواند به سمت خارج شدن از سن متعارف برای ازدواج بیانجامد. در این راستا نیاز است تا با کنار گذاردن سخت‌گیری، در راه این امر مقدس تسهیل نمود. با توجه به وظیفه حفاظت از محیط خانواده که بر دوش نظام اسلامی قرار دارد؛ حکومت و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است که با اتخاذ تصمیماتی که مسائل فرهنگی در رأس آن قرار دارد، نسبت به ترویج فرهنگ تساهل در ازدواج اقدام کند تا امکان انجام این امر مقدس برای همه جوانان کشور میسر گردد.  

کلیدواژه‌ها

سهله؛ سمحه؛ تسامح؛ تساهل؛ احکام دینی؛ فقه اسلامی؛ ازدواج؛ خانواده

مراجع

قرآن کریم.

ابن جوزی، سبط (1414ق). تذکره الخواص. تهران: مجمع جهانی اهل بیت، ج1، چاپ سوم. 

احسانی، علی (1381). تساهل و تسامح و حدود آن از دیدگاه عقل و شرع. تهران: مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، ج1، چاپ سوم. 

اسداللهی، طاهره (1382). تعیین حد و مرز قاعده تساهل و تسامح در فقه اسلامی. قم: دانشگاه قم، ج1، چاپ سوم.   

اسداللهی، طاهره (1383). جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی و اجتماعی اسلام. علوم انسانی، 32(1)، ص1-20.

انصاف‌پور، غلامرضا (1346). قدرت و مقام زن در ادوار. تهران: انتشارات میزان.  

باقرپور، سجاد (1381). آثار حقوقی ناشی از برهم زدن نامزدی. حقوق خصوصی، 6(2)، ص 1-50.

بهجت، محمدتقی (1375). توضیح المسائل. قم: دفتر آیت‌الله بهجت، ج1.  

جهان دیده، انسیه (1392). تزاحم حقوق زوجین. تهران: دانشگاه تهران.

جوکار، محبوبه (1390). حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 8(1)، ص 116-79.

جوکار، محبوبه (1392). حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 4(8)، ص10-1.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1414ق). وسائل شیعه. بیروت: بی‌نا، ج1.  

 حسینی زادگان، علی محمد (1395). شاخصه‌های شریعت سمحه و سهله در آیات و روایات. قم: آل البیت.

حسینی سیستانی، سیدعلی (1414ق). منهاج الصالحین. قم: دارالقلم، ج1.  

داماد افندی، محمد بن سلیمان (1079ق). مجمع النهر. قاهره: الازهر، ج1.  

دهخدا، علی اکبر (1348). فرهنگ لغت دهخدا. تهران: نشر اندیشه.

رحمانی، زهرا؛ عبدالله، ناصرعلی (1396). فرهنگ لغت عربی به فارسی معجم. تهران: نشر مجد، ج1.

روحانی، سید محمدصادق (1411ق). المسائل مستحدثه. بیروت: دارالزهرا، چاپ دوم، ج1. 

ضیاء، موحد (1377). فراتر از تسامح. کیان، 45(1)، ص1-32.

طباطبایی ، محمد سعید (1417ق). فقه المغتربین. بیروت: دارالزهرا، ج1.  

طوسی، ابوجعفر (1408ق). المبسوط. قم: دارالقلم، ج1.  

عبده، محمد (1330ق). تفسیر منار. قاهره: الازهر، ج1.  

عدوی، ابوالحسن (1415ق). حاشیه کفایه. دمشق: دارالکتب، ج3، چاپ یازدهم.  

علامه مجلسی، محمد (1414ق). بحار الانوار. قم: دارالکتب، ج43، چاپ سوم.

عمید، حسن (1394). فرهنگ لغت عمید. تهران: نشر اندیشه.

قاری، ملاعلی (1359ق). احکام شرعیه. بیروت: کتب اسلامی، ج1، چاپ نهم.

محمدی ری شهری، محمد (1384). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث، ج9، چاپ سوم.

مرادی، علی اصغر (1396). تساهل در نظرات امام خمینی. علوم انسانی، 22(1)، ص1-20.

معین، محمد (1390). فرهنگ لغت معین. تهران: نشر نو.

مودود، عبدالله (1404ق). وصال موصل. قم: دارالحدیث، ج2، چاپ دوم.

موسوی قزوینی، علی (1424ق). ینابیع. قم: جامعه مدرسین، ج1.

نظری، احمدعلی (1379). تحلیلی پیرامون شریعت سهله و سمحه. قم: دانشگاه قم، ج1.

نوایی، علی‌اکبر (1379). سماحت و سهولت یا تسامح و تساهل اسلامی. پژوهش‌های اجتماعی اسلام، 24(2)، ص25-49.