بررسی فقهی - حقوقی اجهاض حمل ناشی از تجاوز به عنف با تکیه بر دیدگاه فریقین

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 13، شماره 50، مرداد 1401، صفحه 15-25   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فریبا حکمت¹؛ محمود قیوم زاده^{* 2}؛ عباسعلی حیدری³

¹دانشجوی دکتری، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

²استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

³استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی اجهاض حمل ناشی از تجاوز به عنف، با تکیه بر دیدگاه فریقین است. روش پژوهش تحلیلی- توصیفی بوده و نتایج نشان داد میان زن باردار از تجاوز به عنف با زنان دیگری که با آزادی کامل باردار شده‌اند، فرق بسیار است و از سوی فقهای فریقین و قوانین کشورهای اسلامی ممنوعیتی برای اجهاض ناشی از تجاوز وجود ندارد و می‌توان قائل به جواز آن به ویژه قبل از ولوج روح شد؛ زیرا براساس قواعد فقهی، نفی عسر و حرج و سمحه و سهله بودن شریعت، زن باید اجازه داشته باشد که به وسیله اجهاض چنین حملی، حرج و آلام شدید ناشی از تجاوز و بار ننگ جنین حاصل از آن را که هیچ‌گونه اختیاری در آن نداشته است از خود بزداید.

کلیدواژه‌ها

اجهاض حمل؛ تجاوز به عنف؛ عسر و حرج؛ نفی حرج؛ بارداری

مراجع

قرآن کریم.

ابن عابدین، محمدامین (1394ق). ردّ المحتار علی الدّر المختار. مصر: المطبعه الامیریه، ج5.

ابن فارس، احمد بن زکریا (1422ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم (بی­تا). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7، 2-3.

ابن‌نجیم، زین‌الدین (بی­تا). البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق. بیروت: المطبعه العلمیه، ج8-9.

اردبیلی، محمدعلی (1389). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات میزان.

بجنوردی، محمدحسن (1403ق). القواعد الفقهیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج1.

بشارتی، رضا؛ لشکردوست، حسین؛ حامدی، اندیشه؛ محرابی، محمدامین، غلامی، سپیده (1399). بررسی شیوع عفونت کلامیدیا تراکوماتیس با روش الایزا و عوامل مرتبط با آن در زنان دارای سابقه سقط جنین مراجعه‌کننده به بیمارستان بنت‌الهدی بجنورد. زنان، مامایی و نازایی ایران، 23(8)، ص30-36.

پاد، ابراهیم (بی­تا). حقوق کیفری اختصاصی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حبنکه، عبدالرحمن بن حسن (1411ق). الاجهاض آثاره و احکامه. مجله البحوث الفقهیه المعاصره، 2(7).

حرّ عاملی، محمدحسن (1424ق). وسائل الشیعه. بیروت: مؤسسه آل البیت، ج28.

حکیمی‌ها، سعید (1371). مسئولیت کیفری پزشکان در حقوق ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

حلّی، حسن بن یوسف (1433ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت، ج1.

خامنه‌ای، سید علی (1380). رسالة اجوبة الاستفتائات. تهران: انتشارات بین‌المللی هدی، ج2.

رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ سنجری، الهام (1396). عوامل مؤثر بر اقدام زنان به سقط جنین عمدی: تجربۀ زیستۀ زنان از سقط جنین در تهران. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 15(2)، ص105-136.

راغب اصفهانی، حسین ‌بن محمد (1383). مفردات الفاظ القرآن. قم: نشر ذوی القربی.

سعداوی، نوال (2000م). المراة و الدین و الاخلاق. بیروت: دارالفکر المعاصر.

طوسی، محمد بن حسن (1417ق). الخلاف. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج5.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1410ق). بی‌جا: مصر: مطبعه عیسی البابی و شرکا، ج2.

فیومی، احمد بن محمد (2005م). المصباح المنیر. مصر: دارالمعاهد.

قرشی، سید علی اکبر (1384). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج3.

قیروانی، ابن ابی زید (1383ق). کفایه الطالب الربانی. مصر: مطبعه محمدعلی صبیح و اولاده، ج4.

مکی­زاده، فاطمه؛ رشیدی بشرآبادی، راضیه (1399). بررسی تولیدات علمی حوزه موضوعی سقط جنین در بین کشورهای سازمان همکاری اسلامی طی سال‌های 2018-1973 . زنان، مامایی و نازایی ایران، 23(7)، ص 8-21.

موقعه، سعید بن منصور (2005م). الموسوعه الفقهیه اللاجنه و الاستنساخ البشری من الناحیه الطبیه و الشرعیه و القانونیه. اسکندریه: دارالقیّمه، ج2.

نجفی، محمدحسن (1412ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج43.

هلالی، سعد مسعد (1421ق). اجهاض جنین الاغتصاب فی ضوء احکام الشریعه الاسلامیه. کویت: جامعه الکویت.