بررسی تأثیرپذیری مکتب عرفانی بانو امین از عارفان بزرگ

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 15، شماره 60، دی 1400، صفحه 179-200   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.1902748.1912

نویسندگان

سکینه کریم پور بارکوسرایی¹؛ محمد تقی فعالی^{* 2}؛ هادی وکیلی²

¹دانشجوی دکترای عرفان اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه عرفان اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

عرفان معرفتی است مبتنی بر حالتی روحانی و توصیف ناپذیر که در آن حالت، برای انسان این احساس پیش می­آید که ارتباطی مستقیم و بی­واسطه با وجود حق تعالی یافته است؛ این احساسات البته حالتی است روحانی، ورای وصف و حد که در طی آن عارف ذات مطلق را نه به برهان، بلکه به ذوق و وجدان درک می­کند. سیّده نصرت بیگم امین مشهور به بانو امین(1265-1362ش) از جمله عارفان زن شیعه ایرانی می‌باشد که از همان اوان جوانی با قرآن و حکمت و عرفان آشنا بود و سرانجام به مقام اجتهاد رسید و نزد اساتید زمان بر آموزه‌های خود افزود؛ بانو امین در رویکرد عرفانی خود از عارفان نامی همچون ملاصدرا، ابن عربی، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی مفاهیم بنیادین اسفار اربعه، مراتب یقین و استعاذه، طریقت سالک و سلوک الی الله، و معرفت نفس را الهام گرفت. در این جستار ادبی، نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی میزان تأثیرپذیری بانو امین از ملاصدرا، ابن عربی، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی خواهند پرداخت.

کلیدواژه‌ها

بانو امین؛ ملاصدرا؛ خواجه عبدالله انصاری؛ فیض کاشانی؛ ابن عربی

مراجع

قرآن کریم.

ابن عربی، محی الدین محمد بن علی. 1422ق، تفسیر ابن عربی «تأویلات عبدالرزاق»، تصحیح: سمیر مصطفی رباب، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن عربی، محی الدین محمد بن علی. 1946م، فصوص الحکم، تفسیر: ابوالعلاء عفیفی، چاپ اول، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.

ابن عربی، محی الدین محمد بن علی. 2004م، رسائل(کتاب المعرفة)، جلد 4، تحقیق: سعید عبدالفتاح، بیروت: مؤسسة الانتشار العربی.

ابن عربی، محی الدین محمد بن علی. بی تا، الفتوحات المکیة، چاپ اول، بیروت: دار صادر.

امین، سیده نصرت بیگم. 1361ش، مخزن العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان.

امین، سیده نصرت بیگم. 1369ش، سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء، اصفهان: نشاط.

امین، سیده نصرت بیگم. بی تا، اخلاق و راه سعادت، اقتباس و ترجمه از طهارة الاعراق ابن مسکویه، اصفهان: بی نا.

انصاری هروی، خواجه عبدالله. 1387ش، منازل السائرین، به کوشش: محمد عمار مفید، چاپ دوم، تهران: مولی.

ریاحی، محمدحسین. 1376ش، مشاهیر زنان اصفهان، اصفهان: اداره فرهنگ ارشاد اسلامی.

زرین کوب، عبدالحسین. 1361ش، نقد ادبی(جست‌وجو در اصول و روش‌ها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان)، جلد اول، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

زرین کوب، عبدالحسین. 1378ش، صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.

طیبی، ناهید. 1383ش، زندگانی بانو امین، اصفهان: گلبهار.

فیض کاشانی، ملا محسن. 1370ش، ره‌توشه رهروان: شرح رساله زاد السالک، ترجمه: میرجلال محدث، تهران: تحقیقات و انتشارات بدر.

فیض کاشانی، ملا محسن. 1383ش، المحجة البیضاء، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

ملاصدرا. 1380ش، اسفار اربعه، ترجمه محمد خواجوی، چاپ دوم، تهران: مولی.

 

مقالات

دهقان، علی. 1390ش، «بررسی تطبیقی عرفان سنایی و جان دان»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره 20، صص 63-82.