بررسی تطبیقی سیمای زن در اشعار نظامی و سعدی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 15، شماره 60، دی 1400، صفحه 221-254   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.1858199.1644

نویسندگان

خدیجه مرتضایی¹؛ احمد حسنی رنجبر^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، تهران مرکزی

²استاد دانشکده ی زبان و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی، شعبه ی تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

چکیده

این مقاله به بررسی و مقایسه سیمای زن در اشعار دو شاعر بزرگ، نظامی و سعدی، از دیدگاه نقد سیمای زن می‌پردازد. این دیدگاه‌ها در مورد مدح و ذم‌ها درباره زن جایگاه بارزی پیدا می‌کند. در جستار حاضر تلاش بر آن است تا با بررسی صفات زن در اشعار این دو شاعر به سیمای حقیقی زن در آن دوران پی ببریم و با اشاره به پاره‌ای از اشعار به دیدگاه حقیقی آن‌ها درباره زن عینیت بخشیم و نشان دهیم که در بسیاری از اوقات تنها تأثیر اوضاع اجتماعی نیست که موجب نگاه مردسالاری در نویسنده یا شاعر می‌شود، بلکه خصلت‌های فردی، خانوادگی، محیط و باورهای سنتی بسیار مؤثر است. در این مقاله ابتدا نکات مثبت سپس جنبه‌های منفی زنان مورد بررسی قرار گرفته است. در نقد شخصیت زنان در آثار نظامی و سعدی می‌توان گفت که شخصیت‌های اصلی زنان شامل مهین بانو، شیرین، مریم، شکر، نوشابه بردعی و ماریه قبطی می‌باشند و در آثار سعدی از زن خاصی نام برده نشده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات عامیانه و نیمه عامیانه؛ کلاسیک؛ غنایی؛ پارسایی؛ زیبایی

مراجع

حسین زاده، آذین. 1383ش، زن آرمانی، زن فتانه، چاپ دوم، تهران: نشر فقرا.

دورانت، ویل. 1378ش، تاریخ تمدن، مترجم: احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.

زرین کوب، عبدالحسین. 1386ش، با کاروان حله، تهران: انتشارات علمی.

ستاری، جلال. 1375ش، سیمای زن در فرهنگ ایران، تهران: نشر مرکز.

سعدی. 1368ش، بوستان، تهران: خوارزمی.

سعدی. 1370ش، گلستان، تهران: اننتشارات صفی علیشاه.

سعدی. 1385ش، کلیات، تهران: چاپ خاشع.

سیرجانی، سعید. 1384ش، سیمای دو زن، چاپ نهم، تهران: نشر پیکان.

عابدینی مطلق، کاظم. 1396ش، کلیات حکیم نظامی گنجوی، چاپ اول، تهران: آدینه سبز.

عابدینی، حسن. 1386ش، صد سال داستان نویسی، جلد اول، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه.

کدیور، جمیله. 2001 م، المرأة رؤیة من وراء الجدر، ترجمه سرمد علمایی، بیروت: دار الفکر المعاصر.

مصطفوی، سیدجواد. 1369ش، حجاب و آزادی، مجموعه سخنرانی و کنفرانس زن، بی جا: سازمان تبلیغات اسلامی.

یوسفی، غلامحسین. 1363ش، چشمه روشن، تهران: علمی و فرهنگی.

 

مقالات

بهداروند و نفیسی. 1380ش، «آسمان یک رنگی، جایگاه و زن در شعر احمد شاملو و نزار قبانی»، مجله ارمغان.

جودی نعمتی، اکرم. 1383ش، «زن در آیینه شعر فارسی»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان.

راسخ، نرگس. 1383ش، «پوشش و حجاب زنان در تمدن‌های ایران باستان»، ماهنامه دانش و مردم، شماره 3 و 4.

سیرجانی، سعید. 1372ش، «سیمای زن در نظر نظامی»، مجله ایرانشناسی، شماره 17.

طباطبایی، سوده السادات. 1387ش، «بررسی اجمالی ارزش و جایگاه زن در اقوام و ملل»، نشریه مشکوة النور.