تورش‌های خوش‌بینی و بدبینی سود و انحراف در گزارشگری مالی: شواهدی از ذهن‌گرایی و رفتار غیراخلاقی فرصت‌طلبانه مدیران

مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، آذر 1400، صفحه 57-97   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد حسنی^{* 1}؛ امیرحسین حاجی امیری²

¹استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین تورش‌های خوش‌بینی و بدبینی مدیران در پیش‌بینی سود و انحراف در گزارشگری مالی با تمرکز بر مدیریت سودهای گزارش شده می‌باشد. مسأله اصلی مورد بررسی این است که کدام یک از رویکردهای پیام‌رسانی و رفتار فرصت‌طلبانه با توجه به نوع رابطه بین تورش‌های پیش‌بینی سود و انحراف در گزارشگری مالی طبق شرایط حاکم بر شرکت‌های بورسی در ایران حاکم است. در این راستا، تورش‌های پیش‌بینی سود مدیران طبق الگوی چنگ و فیرث (۲۰۰۰) و انگیزه مدیران برای انحراف در گزارشگری مالی با بکارگیری رویه‌های اختیاری حسابداری جهت مدیریت سود طبق مدل دیچو و همکاران (۱۹۹۵) ارزیابی شدند. طبق روش حذف سیستماتیک، تعداد ۱۹۸ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی ۷ ساله (۱۳۹۰-۱۳۹۶) به عنوان جامعه آماری غربال گردیدند. شواهد حاصل از برازش مدل‌های رگرسیون چندمتغیره پژوهش بر مبنای داده‌های ترکیبی نشان دادند بین تورش در پیش‌بینی سود و انحراف در گزارشگری مالی به واسطه بکارگیری رویه‌ مدیریت سود از طریق اقلام تعهدی، رابطه معنا‌دار مثبتی وجود دارد. این امر حاکی از تضاد منافع و وقوع رفتار فرصت‌طلبانه غیراخلاقی ناشی از ذهن‌گرایی بالای مدیران است. همچنین نوع تورش خوش‌بینانه و بد‌بینانه در پیش‌بینی سود، رابطه معنی‌داری با مدیریت سود از طریق اقلام تعهدی دارند. به این ترتیب که انگیزه مدیران جهت ایجاد انحراف در گزارش سود در شرایط وقوع تورش خوش‌بینی، بیشتر از تورش بدبینی است. به علاوه، نتایج آزمون مقایسه میانگین‌ها نشان داد اختلاف معنی‌داری بین میانگین مدیریت سود از طریق اقلام تعهدی در وضعیت‌های خوش‌بینی و بدبینی در پیش‌بینی سود توسط مدیران وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

تورش‌های پیش‌بینی سود؛ گزارشگری مالی؛ اخلاق مدیریت؛ تورش خوش‌بینانه؛ تورش بد‌بینانه

مراجع

آشتاب، علی؛ پیری، پرویز (1399). تأثیر ویژگی‌های افشای پیش‌بینی سود بر ریسک شرکت با توجه به مدیریت سود واقعی. حسابداری مالی، 12 (45)، ص 91-63.

احمدی، یاسر؛ بنی‌مهد، بهمن؛ طالب‌نیا، قدرت‌اله؛ پورزمانی، زهرا (1399). تأثیر مدیریت سود بر رابطه میان خطای پیش‌بینی سود و محافظه‌کاری حسابداری. حسابداری مدیریت، 13 (45)، ص 217-201.

اکبرلو، الناز؛ زینالی، مهدی؛ علی‌نژاد ساروکلایی، مهدی؛ برادران حسن‌زاده، رسول (1400). بررسی رابطه بین خودشیفتگی مدیران و لحن خوش‌بینانه گزارشگری مالی: نقش تعدیلی مدیریت سود. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 18 (72).

براری نوکاشتی، صغری؛ بنی‌مهد، بهمن؛ یعقوب‌نژاد، احمد (1397). انعطاف‌پذیری حسابداری وخوش‌‌بینی مدیران: آزمون تئوری اختیارات مدیریتی. حسابداری مدیریت، 11 (37)، ص 14-1.

حاجیها، زهره؛ چناری بوکت، حسن (1395). رابطه مدیریت سود و خطای پیش‌بینی سود (با تأکید بر صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای و پایان دوره‌ای. مدیریت دارایی و تأمین مالی، 4 (2)، ص 48-29.

حسنی، محمد؛ مرادی، ساناز (1399). نقش میانجی اطلاعات نامتقارن در بازار رقابت ناقص بر رابطه بین تورش پیش‌بینی سود و ریسک ویژه ناشی از مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای. پیشرفت‌های مالی و سرمایه‌گذاری، 1 (1)،
ص 100-81.

خدامی‌‌پور، احمد؛ حسینی نسب، حجت؛ حیاتی، حسین (1394). بررسی تأثیر خطای پیش‌‌بینی سود دوره قبل بر واکنش بازار به پیش‌‌بینی سود مدیریت و انواع مختلف مدیریت سود. دانش حسابداری، 6 (21)، ص 108-83.

خلیفه‌‌سلطانی، سید احمد؛ برزگر، غزاله (1395). رابطه مخاطرات اخلاقی و مدیریت سود. دانش حسابداری، 7 (24)، ص90-67.

خلیفه‌‌سلطانی، سید احمد؛ ملانظری، مهناز؛ دل‌‌پاک، سجاد (1389). ارتباط خطای پیش‌‌بینی سود مدیریت و اقلام تعهدی. دانش حسابداری، 1 (3)، ص76-59.

فروغی، داریوش؛ صفدریان، لیلا (1391). رابطه بین مدیریت سود، خطای پیش‌‌بینی سود و کسب بازده غیرعادی در شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 10 (33)، ص18-1.

کردستانی، غلامرضا؛ لطفی، احمد (1390). بررسی ارتباط بین خطای پیش‌بینی سود و اقلام تعهدی. پژوهش‌‌های حسابداری مالی، 3 (2)، ص 78-63.

مرادزاده‌‌فرد، مهدی؛ علیپور درویش، زهرا؛ نظری، هماد (1392). بررسی خطای پیش‌‌بینی سود مدیریت و محتوای اطلاعاتی اقلام تعهدی در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2 (7)،
ص 28-15.

مهام، کیهان؛ ذوالقدر، مصطفی (1392). رابطه سود پیش‌‌بینی شده مدیریت و مدیریت سود. دانش حسابداری مالی، 2 (4)، ص 87-65.

مهدوی، غلامحسین؛ زارع حسین‌‌آبادی، علی (1390). بررسی ارتباط خطای سود پیش‌‌بینی شده و اقلام تعهدی کل شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، 4 (16)، ص 78-57.

وکیلی‌‌فرد، حمیدرضا؛ عربی، مهدی؛ حسن‌‌پور، شیوا (1393). نقش رفتارهای فرصت‌‌طلبانه مدیران در انحراف سودهای پیش‌‌بینی شده. بررسی‌‌های حسابداری، 1 (4)، ص 95-81.

یحیی‌‌زاده‌‌فر، محمود؛ شمس، شهاب‌‌الدین؛ نادری، مریم (1396). بررسی رابطه خوش‌بینی مدیریتی و هموارسازی سود در شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت دارایی و تأمین مالی، 5 (3)، ص88-77.

Almeida, J. & Dalmácio, F. (2015). The Effects of Corporate Governance and Product Market Competition on Analysts’ Forecasts, Evidence from the Brazilian Capital Market. The International Journal of Accounting, 50(3), P.316-339.

Baginski, S.P., Campbel, J.L., Ryu, P.W. & Warren, J.D. (2019). Do Managers Bias their Forecasts of Future Earnings in Response to their Firm’s Current Earnings Announcement Surprises?. School of Accounting & Finance, The Hong Kong Polytechnic University.

Baik, B. & Jiang, G. (2006). The use of management forecast to dampen analysts’ expectations. Journal of Accounting and Public Policy, 25(5), P.531-553.

Beyer, A. (2005). Capital Market Prices, Management Forecasts and Earnings Management. Job Market Paper, Northwestern University.

Boonlert-U-Thai, K., Meek, G. & Nabar, S. (2006). Earnings Attributes and Investor Protection: International Evidence. The International Journal of Accounting, 41(4), P.327-357.

Buchner, A., Mohamed, A. & Saadouni, B. (2017). The association between earnings forecast in IPO prospectuses and earnings management: An empirical analysis. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 51, P.92-105.

Cheng, Y. & Firth, M. (2000). An empirical analysis of the bias and rationality of profit forecasts published in new issue prospectuses. Journal of Business Finance & Accounting, 27(3-4), P.423-446.

Collingwood, H. (2001). The Earnings Game: Everyone Plays, Nobody Wins. Harvard Business Review, 79(6), P.65-74.

Cormier, D. & Martinez, I. (2006). The Association between Management Earning Forecasts, Earning Management & Stock Market Valuation: Evidence from French IPO's. The International Journal of Accounting, 41(2), P.209-236.

Cormier, D., Pascale, L.A. & McConomy, B.J. (2014). Forecasts in IPO prospectuses: The effect of corporate governance on earnings management. Journal of Business Finance and Accounting, 41(1-1), P.100-127.

Dai, Y., Zhu, J. & Bao, T. (2021). Earnings Management in IPOs: Moral Hazard or Signaling?. Available at: https://ssrn.com/abstract=3595030.

Das, S., Kim, K. & Patro, S. (2011). An Analysis of Managerial Use and Market Consequences of Earnings Management & Expectation Management. The Accounting Review, 86(6), P.1935-1967.

Dechow, P.M., Sloan, R.G. & Sweeney, A.P. (1995). Detecting Earnings Management. Accounting Review, 70(2), P.193-225.

Doyle, J.T., Jennings, J.N. & Soliman, M.T. (2013). Do Managers Define Non GAAP Earnings to Meet or Beet Analyst Forecasts?. Journal of Accounting and Economics, 56(1), P.40-56.

Dutta, S. & Gigler, F. (2002). The effect of earnings forecasts on earnings management. Journal of Accounting Research, 40(3), P.631-655.

Eiler, L.A., Filzen, J.J., Jackson, M. & Tama-Sweet, I. (2021). Real earnings management and the properties of analysts' forecasts. Advances in Accounting, 55(Dec), P.100566.

Elgers, P.T., Lo, M.H. & Pfeiffer, R.J. (2003). Analysts vs. investors’ weighting of accruals in forecasting annual earnings. Journal of Accounting and Public Policy, 22(3), P.255-280.

Elias, R.Z. (2004). The effect of corporate ethical values on perceptions of earnings management. Managerial Auditing Journal, 19(1), P.84-98.

Eliwa, Y., Haslam, J. & Abraham, S. (2021). Earnings quality & analysts’ information environment: Evidence from the EU market. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 42 (C), P.100373.

Elshafie, E., Yen, A.R. & Yu, M. (2010). The association between pro forma earnings and earnings management. Review of Accounting and Finance, 9(2), P.139-155.

Embong, Z. & Hossein, L. (2018). Analyst Forecast Accuracy and Earnings Management. Asian Journal of Accounting and Governance, 10, P.97-108.

Fields, T.D., Lys, T.Z. & Vincent, L. (2001). Empirical research on accounting choice. Journal of Accounting and Economics, 31(1-3), P.255-301.

Fridson, M. & Alvarez, F. (2002). Financial Statement Analysis: A Practitioner’s Guide. 3rd Ed. University Edition, New York, John Wiley & Sons.

Gastón, S.C. & Jarne Jarne, J.I. (2021). An international comparison of incentives for earnings management in order to meet analysts’ forecasts. Spanish Accounting Review, 24 (1), P.75-89.

Gong, G., Yue Li, L. & Xie, H. (2009). The Association between Management Earning Forecast Errors and Accruals. Accounting Review, 84(2), P.497-530.

Gramlich, J.D. & Sorensen, O. (2004). Voluntary management earnings forecasts & discretionary accruals: evidence from Danish. European Accounting Review, 13(2), P.235-259.

Gounopoulos, D., Kraft, A.G. & Skinner, F.S. (2020). Voluntary vs. Mandatory Management Earnings Forecasts in IPOs. DOI: 10.2139/ssrn.2595991

Gunny, K. (2010). The relation between earnings management using real activities manipulation and future performance: evidence from meeting earnings benchmarks. Contemporary Accounting Research, 27(3), P.855-888.

Hambrick, D. & Finkelstein, S. (1987). Managerial discretion: a bridge between polar views of organizational outcomes. Research in Organizational Behavior, 9, P.369-406.

Healy, P.M. & Wahlen, J.M. (1999). A review of the earnings management literature and its implications for standard setting. Accounting Horizons, 13(4), P.365-383.

Hewitt, M., Tarca, A. & Yohn, T.L. (2015). The effect of measurement subjectivity classifications on analysts’ use of persistence classifications when forecasting earnings items. Contemporary Accounting Research, 32(3), P.1000-1023.

Hirts, E., Koonce, L. & Vankataraman, S. (2008). Management earnings forecasts: a review and framework. Accounting Horizons, 22(3), P.315-338.

Ho, L.J., Liu C.S. & Ouyang, B. (2012). Bloated balance sheet, earnings management, and forecast guidance. Review of Accounting and Finance, 11(2), P.120-140.

Hunt, A., Moyer, S.E. & Shevlin, T. (1997). Earnings Volatility, Earnings Management, and Equity Value. Department of Accounting, University of Washington.

Jones, J. (1991). Earnings management during import relief investigations. Journal of Accounting Research, 29(2), P.193-229.

Kaplan, S.E. (2001). Ethically related judgments by observers of earnings management. Journal of Business Ethics, 32(4), P.285-98.

Kasznik, R. (1999). On the association between voluntary disclosure and earnings management. Journal of Accounting Research, 37(1), P.57-81.

Kato, K., Skinner, D.J. & Kunimura, M. (2009). Management Forecasts in Japan: An Empirical Study of Forecasts that Are Effectively Mandated. The Accounting Review, 84(5), P.1575-1606.

Keskek, S., Myers, L.A. & Omer, T.C. (2017). Exploring Managers' Accrual-Related Forecast Bias. Available at: https://ssrn.com/abstract=2977600

Kim, J. (2021). Earnings Attributes that Contribute to Analyst Forecasting Errors: Empirical Evidence from Korea. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(8), P.647-0658.

Kim, J.B. (2016). Accounting flexibility and managers’ forecast behavior prior to seasoned equity offerings. Review of Accounting Studies, 21(4), P.1361-1400.

Kim, S. & Na, H. (2020). Earnings information, arbitrage constraints, and the forecast dispersion anomaly. Finance Research Letters, 35, P.101311.

King, R., Pownall, G. & Waymire, G. (1990). Expectations adjustment via timely earnings forecast disclosure: Review, synthesis and suggestions for future research. Journal of Accounting Literature, 9, P.113-144.

Kirschenheiter, M. & Melumad, N. (2002). Can earnings bath and smoothing co-exist as equilibrium financial reporting strategies?. Journal of Accounting Research, 40(3), P.761-796.

Kraft, A., Soo Lee, B. & Lopatta, K. (2014). Management Earnings Forecasts, insider Trading and Information Asymmetry. Journal of Corporate Finance, 26(1), P.96-123.

Lee, J. (2009). Moral hazard, firms’ internal governance and management earnings forecasts. DOI:10.2139/ssrn.1650289

Li, F. & Abeysekera, I. & Ma, S. (2011). Earnings Management and the Effect of Earnings Quality in Relation to Stress Level and Bankruptcy Level of Chinese Listed Firms. Corporate Ownership and Control, 9(1), P.366-391.

Li, T. & Zaiats, N. (2017). Information Environment and Earnings Management of Dual Class Firms around the World. Journal of Banking and Finance, 74(1), P.1-23.

Lobo, G.J. & Zhou, J. (2001). Disclosure quality and earnings management. Syracuse University

McInnis, J. & Collins, D.W. (2011). The effect of cash flow forecasts on accrual quality and benchmark beating. Journal of Accounting and Economics, 51(3), P.219-239.

Mintz, S.M. & Morris, R.E. (2008). Ethical Obligations and Decision Making in Accounting. New York, NY: McGRAWHILL.

Mulford, C.W. & Comiskey, E.E. (2011). The financial numbers game: Detecting creative accounting practices. New York: John Wiley & Sons.

Nelson, M.W., Elliott, J.A. & Tarpley, R.L. (2003). How are earnings managed? Examples from auditors. Accounting Horizons, 17(1), P.17-36.

Nurwati, A. A-Z. & Wan-Hussin, W.N. (2010). Corporate governance and earnings forecasts accuracy. Asian Review of Accounting, 18(1), P.50-67.

Papanastasopoulos, G. & Thomakos, D. (2017). Managerial discretion, net operating assets and the cross-section of stock returns: Evidence from European countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 47, P.188-210.

Park, S.H., Han, I., Lee, J. & Kim, B. (2018). Information asymmetry and the accrual anomaly. Asia-Pacific Journal of Financial Studies, 47(4), P.571-597.

Peterson, K. (2012). Accounting complexity, misreporting & the consequences of misreporting. Review of Accounting Studies, 17(1), P.72-95.

Rooijen, J.G. (2002). Flexibility in Financial Accounting Income Strategies and Earnings Management in the Netherlands. PhD Thesis. Faculty of Economics and Business, Amsterdam Business School Research Institute.

Roychowdhury, S. (2006). Earnings management through real activities manipulation. Journal of Accounting and Economics, 42(3), P.335-370.

Siregar, V.S. & Utama, S. (2008). Type of Earnings Management and the Effect of Ownership Structure, Firm Size & Corporate governance practice: evidence from Indonesia. The International Journal of Accounting, 43(1), P.1-27.

Shen, W. & Cho, T. (2005). Exploring involuntary executive turnover through a managerial discretion framework. Academy of Management Review, 30(4), P.843-854.

Soffer, L.C., Thigarajan, S.R. & Walther, B. (2000). Earnings preannouncement strategies. Review of Accounting Studies, 5(1), P.5-26.

Wang, X. (2016). Earnings management to meet analysts’ forecasts. MasteR Thesis. University of Oulu, Business School, Department of Accounting.

Williamson, O.E. (1963). Managerial discretion and business behavior. The American Economic Review, 53(5), P.1032-1057.

Xu, W. (2010). Do management earnings forecasts incorporate information in accruals?. Journal of Accounting and Economics, 49(3), P.227-246.

Yang, J.W. (2013). Management Earnings Forecast and Earnings Management: Does Prior-Period Forecast Accuracy Play a Role?. Journal of Business & Economics Research, 11(3), P.147-158.