بررسی فرایند تضعیف در گویش سیرجانی: واج‌شناسی خودواحد

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1400  

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2022.1921575.1415

نویسندگان

سید فرید خلیفه لو ¹؛ طاهره عزت آبادی پور²

¹عضو هیئت علمی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

²دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

در واجشناسی خودواحد، گلداسمیت (1976) بازنمایی واجی را از حالت خطی به‌صورت غیرخطی در زبانهای نواختی بسط داد. به دلیل غیرخطی بودن و وجود ساختار لایهای در این دیدگاه، پژوهش حاضر با روش نوصیفی- تحلیلی به توصیف و تحلیل برخی از فرایندهای واجی تضعیف براساس تقسیم‌بندی (کول، 2007) در مورد این فرایند، نظیر سایشی‌شدگی، همگونی و حذف و همچنین بررسی این فرایندها بر طبق اصول واج‌شناسی خود‌واحد یعنی گسترش و قطع (مک کارتی، 1988) در گونۀ سیرجانی میپردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی است. به این منظور، 40 گویشور با جنسیت، سنین، تحصیلات، شغل‌های مختلف و از مناطق متعدد شهرستان سیرجان انتخاب شدند و با استفاده از ضبط گفتار آزاد و مصاحبه با آنها داده‌های زبانی جمعآوری گردید. سپس داده‌های جمع‌آوری‌شده، با استفاده از الفبای «IPA» آوانویسی و فرایندهای واجی موجود در آنها استخراج و طبقه‌بندی شدند. سرانجام قواعد واجی بکار رفته در پیکره زبانی براساس واجشناسی خودواحد توصیف و تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان میدهد اعمال فرایند گسترش در گویش سیرجانی به‌ صورت فرایندهای سایشیشدگی همخوانهای انسدادی، همگون‌سازی جایگاه تولید و واک‌داری رخ میدهد. همچنین، فرایند قطع فقط در قالب حذف همخوان تحقق می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

واجشناسی خودواحد؛ فرایندهای تضعیف؛ گسترش؛ قطع؛ گویش سیرجانی