شناسایی ابعاد و مولفه های مدارس یادگیرنده- یاددهنده؛ پژوهشی ترکیبی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 58، اسفند 1400، صفحه 189-215   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی (آمیخته)

نویسندگان

تهمینه شهسواری¹؛ محبوبه سلیمان پورعمران^{* 2}؛ مریم حافظیان³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

²استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

³استادیار گروه مدیریت آموزشی ، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه­های مدارس یاد گیرنده -یاد دهنده در آموزش و پرورش انجام شد. روش پژوهش از نوع آمیخته و در بخش کیفی، 12 نفر از خبرگان تعلیم و تربیت با روش نمونه­گیری هدفمند و در بخش کمّی از مجموع 460 نفر از مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش خراسان شمالی، طبق فرمول کوکران 210 نفر به عنوان نمونه با روش تصادفی  طبقه ای انتخاب شدند. اطلاعات در بخش کیفی به روش داده بنیاد و از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی به روش میدانی و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته جمع­آوری گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی از فرآیند کدگذاری و برای داده های کمّی از روش های آمار توصیفی و استنباطی و تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از نرم افزارهای21SPSS و 20 AMOS و Expert   Choice استفاده شد. نتایج حاکی از شناسایی و مورد تایید بودن پنج بعد توانمند سازی، ساختار، فرهنگ، فناوری اطلاعات و اجتماع ­یادگیرنده در مدارس یاد گیرنده و چهار بعد رهبری، مدیریت دانش، نگرشها و ارزش­ها و نوآوری در مدارس یاد دهنده می‌باشند. در مدارس یادگیرنده ابعاد توانمند سازی با میانگین(52/4)، ساختار با میانگین (30/4) و فرهنگ با میانگین (24/4)  و در مدارس یاددهنده ابعاد نوآوری با میانگین (46/4)، مدیریت دانش با میانگین (25/4) و رهبری با میانگین (12/4) در اولویت یک تا سه قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

مدارس یاد گیرنده؛ مدارس یاد‌ دهنده؛ آموزش و پرورش

مراجع

احسانی قدس، حمید. سید عباس زاده، میر محمد. (1391). رابطه ی مولفه های سازمان یادگیرنده با خلاقیت و نوآوری دبیران دبیرستانها و مراکز پیش دانشگاهی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 12(4): 20-1.

اسکندری، اصغر. (1392). بررسی میزان برخورداری از ویژگیهای سازمان یادگیرنده و سبک رهبری تحولی و رابطه آنها با اثربخشی  سازمانی مدارس ابتدایی هیات امنایی و عادی استان همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا همدان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

افتخارجو، سهیلا. (1395). امکان سنجی بکارگیری مولفه های سازمان یادگیرنده در مدارس ابتدایی دخترانه شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی.

باقری کراچی، امین. عباس پور، امین. آقازاده، احمد. رحیمیان، حمید. مهرگان، محمدرضا. (1393). میزان کاربست مولفه‌های چابکی سازمانی در دانشگاه‌ها، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 7(1): 31-25.

 پورشادلو، هاشم.  (1389).  بررسی  رابطه  مولفه  های  سازمان  یاددهنده  با  میزان  خلاقیت  از  نظر دبیران شهرستان نقده، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تبریز.

توکلی، علیرضا. صالح درجانی، سکینه. فرجی، وجیهه. فلاح، آیناز. (1396). تبدیل مدرسه به سازمان یادگیرنده، چهارمین اجلاس بین المللی روا نشناسی علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، گرجستان، شهر تفلیس، آکادمی بین المللی علوم گرجستان.

حاتمیان، جمال. (1398).  طراحی و آزمون الگوی پیشایندها و پسایندهای جامعه یادگیرنده حرفه ای: پژوهشی آمیخته در سطح   مدارس ابتدایی شهرستان های استان تهران، رساله دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه خوارزمی.

حسنی، محمد. (1385).  الگویی برای اشاعه نوآوری در نظام آموزشی ایران، فصلنامه  نوآوری های آموزشی، 5(1): 176-151.

دانش‌فرد، کرم‌اله. ذاکری، محمد. (1394).  مدیریت دانش: مبانی، فرایندها و کارکردها، تهران:

صفار. دهقان منشادی، منصور. (1397). رابطه بین درگیری شغلی با یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی مدیران مدارس، مدیریت مدرسه، 6(2): 186-203.

رسته مقدم، آرش. (1386). مطالعه ویژگیهای سازمان یادگیرنده در یک سازمان یاد دهنده، مجله دانش مدیریت، شماره 69 : 69-82.

رسته مقدم، آرش. عباس پور، عباس. (1390). طراحی مدل مفهومی یکپارچه ی سازمان یادگیرنده، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(8): 21-54.

سعادت، وجیهه. (1396). یادگیری سازمانی به عنوان نقش اصلی موفقیت سازمانی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی،دانشگاه امام حسین تهران.

سید عباس زاده ، میر محمد. (1387). خودمدیریتی، ارومیه، انتشارات جهاد دانشگاهی، واحد آذربایجان غربی.

قدمگاهی، سید محمد. آهنچیان، محمدرضا. (1384). بررسی وضعیت مدارس شهر مشهد بر اساس ویژگی های سازمان یادگیرنده           (دیدگاه پیتر سنگه)، فصلنامه نوآوری های آموزشی، 14 (4): 132-148.

قنبری، سیروس. اسکندری، اصغر. (1393). رابطه بین سبکهای رهبری و سازمان یادگیری در مدارس ابتدایی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 5 (4): 65-94.

Allen, D. Brown, A. Karanasios, S. & Norman, A. (2013). How should technology– mediated organizational change be explained? A comparison of the contributions of critical realism and activity theory, Mis Quarterly, 37(3): 835 –854.

Antunes, HD. J. G. & Pinheiro, P.G. (2020). Linking knowledge management, organizational learning and memory, Journal of Innovation & Knowledge, 5(2):140-149    

Bae, S. Song, J. & Kim, H. (2012). Teachers’ Creativity in Career Technical Education: The Mediating Effect of Knowledge Creation Practices in the Learning Organization, The Korean Social Science Journal, 39 (1): 59-81.       

 Benoliel, P. (2017). Promoting the school learning processes: principals as learning boundary spanners, Masters, The School of Education, Faculty of Social Sciences, Bar-Ilan University.

Carter, M. Armenakis, A. Field, H & Mossholder, K. w. (2013). Transformational leadership, relationship quality and employee performance during continuous incremental organizational change, Journal of Organizational Behavior, 34(7): 942 – 958.

Chan, KH. (2009). Impact of intellectual capital on organizational performance. An empirical study of companies in the Hand Seng index. The Learning Organization, Journal of Knowledge and Organizational Learning Management, 16: 4-21.

Chooppawa, R. Sirisuthi, C. Ampai, A. & Sripathar, S. (2012). The Development of Learning Organization Model for Private Vocational School, European Journal of Social Sciences, 30 (4): 586-596.         

De Pietro, O. De Rose, M. & Valenti, A. (2017). Methodologies and Technologies to Support Didactics for Competencies, Realization of an Active and Participatory Teaching Activity in a University Context, Journal of E-Learning and Knowledge Society, 13(1): 127-133.

Ekman, A .(2004). Learning organization in theory and practice, UMI Parquets Digital Dissertation full citation & Abstract, ISBN:554-5911-0.

Gregory, N. (2007). Characteristics of the Learning Organization and Organizational Performance  Indicators in Operational, Financial, and Knowledge Dimensions in Large Companies with State Ownership, Doctorate dissertation, university of America.  

Holba, A.M. Bahr, P.T. Birx, D.L. & Fischler, M.J. (2019). Integral Learning and Working: Becoming a Learning Organization, New Directions for Higher Education,185: 85-99                                                     

Hoskins, B. &Fredriksson, U. (2013). Learning to Learn: What Is It and Can- It BeMeasured, Joint Research Centre Technical Report JRC.

Karsten, S. &Voncken, E. &Voorthuis, M. (2000). Dutch primary schools and the concept of the learning Organization, The Learning Organization, 7(3): 145 – 156.

Kerfoot, k. (2003).  Learning organizations need teachers: The teacher'schallenge, Nursing Economics,21(3):148-162. 

Khalilm, M. (2008). Relationship between the culture of learning organization, job dissertation, university of America.

Leithwood, K. Leonard, L.& Sharratt, L. (1998). Conditions Fostering Organizational learning in Schools. Educ. Adm. Q, 34(2): 243-276.

Marks, H.M. & Louis, S.K. (1999). Teacher empowerment and the capacity for organizational learning. Educational Administration Quarterly, 35(5):         707-750.  

Moloi, K. C. (2010). How can schools build learning organizations in difficult education contexts? South African Journal of Education, 30: 621-633. 

Patricia, J. (2008). Knowledge management for a learning organization, Doctorate dissertation, university of America.

Pilat, M. (2016). How Organizational Culture Influences Building a Learning Organization, Forum Scientiae Oeconomia, 4(1): 83- 92.

Raintry, J. (2008). Organizational learning in public administration, Doctorate dissertation, universityof America.

Rowley, J. & Gibbs, P. (2008). From learning organization to practically wise organization, The Learning Organization, 15 (5):356-372.

Santos, L. Pinto,J. (2011). Is assessment for learning possible in early school years? Social and behavioral sciences, 12: 283-289                                                                                                                                    

Schechter, ch. (2013). From illusion to reality: schools as learning organizations, Doctorate dissertation, School of Education, Bar-Ilan University.

Senge, P. M. (1990). The leaders new work: building learning organizations, Sloan Management Review.   

Silins, H. Mulford, B. Zarins, S. & Bishop, P. (2004). Leadership and organizational learning in Australian secondary schools, in Mulford, W., Silins, H. and Leithwood, K. (Eds), Educational Leadership for Organizational Learning and Improved Student Outcomes, Kluwer Academic Publishers, Boston, MA.      

Strauss,A. & Corbin,J. (1990). Basics of qualitative research: techniques and procedures for developing grounded theory,Thousand Oaks: Sage Publ.

Teresa, D. (2007).  An assessment of the relationship between the learning organization and the transfer of educational outcomes in the organization, Doctorate dissertation, university of America.

Thomas, M. Madden, M. & Qazi, W. (2016). Learning Organization Orientation in Gender-Based Categories of Schools, Journal of Research and Reflections in Education, 10(1): 51-68                                                      

Tichy, N. M. & Cardwell, N. (2002). The cycle of leadership, Harper Collins Publisher, Newyork, Inc, 464. Tichy, N. M. & Cohen, E. (1998). The teaching organization, Training and Development, 52(7):66.-82.

Watkins, K. E & Marsick, V. J. (2004). The construct of the learning organization: dimensions, measurement, and validation, Journal of Human Resource Development quarterly, 24(4): 33-45

Weldy, T. G. & Gillis, W. E. (2010). The learning organization: Variations at different organizational levels, The Learning Organization, 17 (5):455-470.