بررسی عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر در ایران با تاکید بر عوامل کمی درون و برون سازمانی Investigating of Factors Affecting on Life Insurance Demand in Iran with Emphasis on Organizational Internal and External Quantitative Factors

اقتصاد مالی

دوره 15، شماره 56، آبان 1400، صفحه 371-397   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/fed.2021.687883

نویسندگان

سید محمد مهدی احمدی^{* 1}؛ الهام غلامی²؛ احسان تفاخر³

¹گروه اقتصاد، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران،

²گروه اقتصاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران.

³گروه مدیریت دولتی، واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه‌ای  در ایران است. در این راستا هشت عامل شامل چهار عامل کمی درون سازمانی (تعداد شعب و نمایندگان، توانگری مالی، متوسط نرخ حق بیمه و خسارت پرداختی) و چهار عامل کمی برون سازمانی (تولید ناخالص داخلی، متوسط نرخ بهره، نرخ تورم، و بازده بازار سهام) شناسایی و تاثیر آنها بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای با استفاده از مدل رگرسیون چندمتغیره بررسی شده است. این مدل رگرسیونی با استفاده از اطلاعات 20 شرکت بیمه طی سال‌های 1389 الی 1395 به روش داده‌های تابلویی با اثرات ثابت برآورد شد. نتایج برآورد مدل بیانگر آن است که از بین عوامل کمی درون سازمانی تمامی عوامل به جزء تعداد شعب و نمایندگان تاثیر معنی‌دار بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارد، بدین ترتیب که خسارت پرداختی و توانگری مالی تاثیر مثبت و متوسط نرخ حق بیمه اثری منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارند. علاوه‌ بر این، تمامی عوامل کمی برون سازمانی تاثیر معنی‌داری بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌ها داشته‌اند، بدین ترتیب که تولید ناخالص داخلی تاثیر مثبت و متغیرهای نرخ بهره، نرخ تورم و نرخ بازده بازار سهام اثر منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارند.
Investigating of Factors Affecting on Life Insurance Demand in Iran with Emphasis on Organizational Internal and External Quantitative Factors
    
S. Mohammad Mehdi Ahmadi
Elham Gholami
Ehsan Tafakhor

The main purpose of this paper is to investigate factors affecting the life insurance demand of insurance companies in Iran. In this regard, eight factors include four intra-organizational quantitative factors (number of branches and agents, financial enrichment, average premium rate and payback loss), and four external factors (GDP, average interest rate, inflation rate, and stock market returns) Has been identified and investigated their effect on the insurance demand of insurance companies using multivariate regression model. This regression model was estimated using the data of 20 insurance companies during the year’s 2010 to 2016 using panel data with constant effects. The results of the model estimation indicate that among of internal organization factors, all factors, except the number of branches and agents, have a significant effect on the life insurance demands of insurance companies, so that the payback loss and financial empowerment have a positive and average premium rate has a negative effect on life insurance demand of insurance companies. In addition, all of the external organization quantitative factors have a significant effect on the life insurance demand of companies, so that GDP has a positive effect and interest rate, inflation rate and stock return rate have a negative effect on the life insurance demand of insurance companies.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: تقاضا؛ بیمه عمر؛ عوامل درون سازمانی؛ عوامل برون سازمانی؛ داده‌های تابلویی. طبقه بندی JEL : G22؛ C23

اصل مقاله

بررسی عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر در ایران با تاکید بر

عوامل کمی درون و برون سازمانی

 

تاریخ دریافت: 14/04/1400            تاریخ پذیرش: 16/06/1400

سید مهدی احمدی^[1]

الهام غلامی^[2]

احسان تفاخر^[3]

 

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه‌ای  در ایران است. در این راستا هشت عامل شامل چهار عامل کمی درون سازمانی (تعداد شعب و نمایندگان، توانگری مالی، متوسط نرخ حق بیمه و خسارت پرداختی) و چهار عامل کمی برون سازمانی (تولید ناخالص داخلی، متوسط نرخ بهره، نرخ تورم، و بازده بازار سهام) شناسایی و تاثیر آنها بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای با استفاده از مدل رگرسیون چندمتغیره بررسی شده است. این مدل رگرسیونی با استفاده از اطلاعات 20 شرکت بیمه طی سال‌های 1389 الی 1395 به روش داده‌های تابلویی با اثرات ثابت برآورد شد. نتایج برآورد مدل بیانگر آن است که از بین عوامل کمی درون سازمانی تمامی عوامل به جزء تعداد شعب و نمایندگان تاثیر معنی‌دار بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارد، بدین ترتیب که خسارت پرداختی و توانگری مالی تاثیر مثبت و متوسط نرخ حق بیمه اثری منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارند. علاوه‌ بر این، تمامی عوامل کمی برون سازمانی تاثیر معنی‌داری بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌ها داشته‌اند، بدین ترتیب که تولید ناخالص داخلی تاثیر مثبت و متغیرهای نرخ بهره، نرخ تورم و نرخ بازده بازار سهام اثر منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه­ای دارند.

 

واژه‌های کلیدی: تقاضا، بیمه عمر، عوامل درون سازمانی، عوامل برون سازمانی، داده‌های تابلویی.

طبقه بندی JEL : G22,C23

1- مقدمه

بیمه­های عمر آرامش اجتماعی را برای جامعه و امنیت اقتصادی و رونق بازارهای مالی را برای اقتصاد یک کشور به همراه دارند. بیمه عمر به افراد اطمینان خاطر می بخشد تا در آینده بتوانند از زندگی بهتری برخوردار باشند؛ بنابراین هم از جنبه رفاه مادی و هم آسایش فکری و روحی بسیار مؤثر است. همچنین می تواند به صورت یک وسیله پس انداز برای افراد عمل نماید. مردم از بیمه عمر به عنوان ابزاری برای سرمایه­گذاری، غلبه بر مشکلات ناشی از مرگ سرپرست خانواده، پیری و کهولت سود می برند. لذا سهمی قابل توجه از درآمد خود را به آن اختصاص می دهند. گسترش بیمه عمر از شکاف طبقاتی و فقر جلوگیری می کند؛ زیرا، مانع سقوط مالی یک خانواده می شود. همچنین، گسترش این نوع بیمه­های اختیاری از وظایف دولت در بخش بیمه­های اجباری و تأمین اجتماعی می کاهد و قسمتی از هزینه­های مربوط به مستمری، ازکارافتادگی و غیره را تأمین می کند، پس به دولت اجازه می دهد تا منابع مالی و انسانی خود را برای گسترش بخش­های دیگر به کارگیرد (عزیز زاده نیاری، 1378).

درباره عامل تقاضای خرید می توان گفت بیمه­ی عمر کالایی است که باید تقاضای بالفعل خرید درباره­ی آن وجود داشته باشد، به طوریکه در شرایط وجود تقاضای کافی می‌توان خدمات مناسب بیمه‌ای نیز عرضه کرد. عرضه بیمه عمر شامل سه رکن اساسی شرکت­های بیمه، نظام فروش و بازاریابی و بیمه­های صادره است که وجود همه آنها ضروری است. تشکیل و فعالیت یک شرکت بیمه نیازمند سرمایه­ی کافی و نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص است تا بتواند تولیدات خود را با نیازهای جامعه هماهنگ کند (مظلومی، 1368).

صنعت بیمه عمر، نقش مهمی در ارائه­ی خدمات اجتماعی و فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال­ توسعه ایفا می کند. توسعه بیمه­ی عمر در این جوامع، از یک طرف با هدایت سرمایه­های کوچک خانوارها به سمت ایجاد ظرفیت­های اقتصادی مناسب و از طرف دیگر با گسترش زمینه­های سرمایه­گذاری، اثرات مثبت و هدفمند در رشد بازار سرمایه و تامین مالی بنگاه­های اقتصادی برجای می­گذارد. در این جوامع، ذخایر ریاضی تجمیع شده در شرکت­های بیمه عمر به فعالیت­های اقتصادی سودآور هدایت می شوند و به دلیل آنکه در نظام فعالیتی بیمه­ی عمر، فاصله­ی زمانی منطقی بین دریافت حق بیمه از سوی شرکت­های بیمه­ی عمر و پرداخت خسارت وجود دارد، بنابراین شرکت­های بیمه­ای با استفاده­ی بهینه از تشکیل ذخایر قابل ملاحظه طی هر قرارداد بازار سرمایه را فعال کرده و موجبات افزایش اشتغال و رشد اقتصادی را فراهم می آورند (کلیشمی و ماجد،1390). از طرف دیگر، توسعه­ی بیمه­ی عمر به عنوان یک بیمه­ی اختیاری، با کاهش بخشی از مسئولیت­های اجباری دولت و انتقال سهم قابل توجهی از هزینه­های مستمری و از کارافتادگی به خود افراد ذینفع امکان انجام سرمایه­گذاری موثر در سایر بخش­های اقتصادی کشور را به وجود می­آورد. در این رابطه بسیاری عقیده دارند که دولت با هدایت سرمایه­های ناشی از بیمه­ی عمر به سوی سرمایه­گذاری­های مورد نیاز کشور از بیمه­ی عمر به عنوان ابزاری در جهت رشد و توسعه­ی اقتصادی استفاده می­کند (جعفری صمیمی و کاردگر، 1385).

بنابراین، با توجه به اهمیت بیمه عمر در این مقاله، بررسی تأثیر عوامل کمی درون سازمانی و برون سازمانی بر تقاضای بیمه عمر در ایران مدنظر است. از اینرو، ساماندهی مقاله حاضر بدین صورت است که بعد از بیان مقدمه، در بخش دوم مبانی نظری و در بخش سوم پیشنه تحقیق ارائه شده است. در بخش چهارم نیز مدل تحقیق و معرفی متغیرهای آن و در بخش پنجم نتایج حاصل از برآورد مدل و آزمون فرضیه ها و در آخر پیشنهادات بیان شده است.

 

2- مبانی نظری

2-1- تعریف بیمه، انواع بیمه و بیمه‌های عمر

بیمه عقدی است که طی آن خطر قریب‌الوقوعی که ممکن است برای دارائی، فعالیت یا جان فردی پیش آید را به شرکت بیمه منتقل می‌کند تا طی آن زیان مادی ناشی از خطر را جبران نماید. (کریمی،1392). با توجه به انواع ریسک، قراردادهای بیمه نیز انواع متعددی دارد. ماهیت حقوقی بیمه­نامه­ها در کلیه موارد یکسان نیست و گهگاه می توان تفاوت­هایی بین آنها تشخیص داد. برای تقسیم­بندی انواع بیمه­ها روش­های مختلفی ارائه شده است. طبقه­بندی­های مورد استفاده در زیر بر مبنای کاربرد بیمه در زمینه­های مختلف انجام گرفته و در عین حال مبین وجود تفاوت­های حقوقی بین آنها نیز هست. به طور کلی بیمه در دو زمینه کلی زیر مورد استفاده قرار می­گیرد:

• بیمه­های اجتماعی (اجباری)

بیمه­های اجتماعی که «بیمه­های اجباری» یا «بیمه­های ناشی از قانون» نیز خوانده می­شود، بیشتر در مورد کارگران و طبقات کم درآمد جامعه کاربرد دارد؛ یعنی افرادی که از یک سو نیروی تولیدی جامعه محسوب می­شوند و از دیگر سو، خود کمتر به فکر تأمین آینده و معیشت خویش هستند. در نتیجه، دولت در جهت حمایت از این قشر، به موجب قانون، ایشان را زیر چتر حمایت بیمه­های اجتماعی قرار می­دهد. ویژگی بیمه­های اجتماعی این است که اولاً شخص دیگری (کارفرما) در پرداخت قسمت اعظم حق­بیمه مشارکت دارد و درصد کمتری را بیمه شده می­پردازد ؛ ثانیاً بر خلاف بیمه­های بازرگانی که حق بیمه متناسب با ریسک تعیین می­شود، در بیمه­های اجتماعی حق بیمه درصدی از حقوق یا دستمزد بیمه شده است و ارتباطی با ریسک ندارد (کریمی، 1392).

• بیمه­های بازرگانی (اختیاری)

 بیمه­های بازرگانی به «بیمه­های اختیاری» هم معروف هستند و در آن بیمه­گذار به میل خود و آزادانه به تهیه انواع پوشش­های بیمه­ای بازرگانی اقدام می­کند. در بیمه­های بازرگانی، بیمه­گذار و بیمه­گر در مقابل هم متعهد هستند.

بیمه­های بازرگانی، با توجه به نوع و طبیعت خطر، به دو دسته بزرگ بیمه­هایی دریایی و غیر دریایی تقسیم می­شود. تقسیم­بندی دیگری که تقریبا منسوخ شده و مورد استفاده نیست، تقسیم به بیمه­های اموال و اشخاص است .بازارهایی نیز وجود دارند که به موجب آنها بیمه­های بازرگانی به دو دسته بیمه زندگی(عمر) و غیرزندگی تقسیم می­شوند. اصولاً بازارهای بیمه­ای با توجه به قوانین و مقررات بیمه­ای و ساختار بازار از تقسیم­بندی­های مختلف استفاده می­کنند (کریمی، 1392).

 

2-2- بیمه عمر و تاریخچه آن در ایران

بیمه زندگی(عمر)، قراردادی دو طرفه است که به موجب آن یکی از طرفین تعهد می­کند که در ازای دریافت وجه یا وجوهی ازطرف دیگر سرمایه­ای را یکجا یا به اقساط در صورت زندگی یا فوت شخص معینی بپردازد. فوت شخص یا حیات شخص در یک زمان معین، خطری است که در این نوع بیمه تضمین می­شود. بنابراین موضوع تعهد بیمه­گر، شخص بیمه شده است. میزان تعهد بیمه­گر، یعنی مبلغ بیمه شده، ارتباطی با غرامت ناشی از بروز واقعه بیمه شده ندارد و به پیشنهاد بیمه­گذار تعیین می شود(حسن زاده و کاظم نژاد، 1389).

بیمه­عمر در ایران در سال 1314 توسط نمایندگی یک شرکت بیمه آلمانی به نام ویکتوریا، وارد بازار ایران شد. این نمایندگی پس از یک سال فعالیت، منحل شد و پرتفوی آن به شرکت تازه تاسیس بیمه ایران انتقال یافت. شرکت بیمه ایران تا سال 1336 تنها شرکتی بود که در بازار داخلی و در این رشته بیمه فعالیت داشت. در این سال شرکت بیمه ملی و در سال 1340، شرکت بیمه امید نیز در بیمه عمر به فعالیت پرداختند. با افزایش فعالیت بیمه­ای در کشور در سال 1350 به منظور تنظیم و تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت از بیمه­گذاران و بیمه­شدگان و صاحبان حقوق آن­ها و همچنین اعمال نظارت دولت بر شرکت­های بیمه و انجام بیمه اتکائی اجباری برای موسسات بیمه، بیمه مرکزی ایران تاسیس شد.

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در سال 1357 به جز شرکت بیمه ایران که شرکت دولتی بود، شرکت­های بیمه خصوصی آریا، ملی، آسیا، البرز، امید، ساختمان و کار، حافظ، تهران، دانا و توانا در زمینه بیمه­های­عمر فعالیت داشتند، در این بین، شرکت بیمه توانا که یک شرکت بیمه ایرانی- آمریکایی بود و فقط در زمینه بیمه­های اشخاص فعالیت می­کرد، بهترین عملکرد را داشت. در سال 1358، با تصمیم شورای انقلاب، تمام شرکت­های بیمه خصوصی، ملی شدند و پروانه فعالیت موسسات بیمه خارجی نیز لغو شد. در سال 1360 به جز شرکت­های بیمه آسیا و البرز، فعالیت سایر شرکت­های بیمه ملی شده، متوقف شد و پرتفوی بیمه­های­ عمر به همراه اندوخته این شرکت­ها، به شرکت بیمه آسیا منتقل شد. در دهه 60، بیمه­های عمر مختلط، به دلیل جنبه پس اندازی، دچار مشکلات فقهی شدند. افزون بر این، شرایط اقتصادی ناشی از جنگ و وجود تورم فزاینده در کشور سبب توقف فروش این نوع بیمه­ها شد. البته، از سال 1373 مجدداً این نوع بیمه با عنوان بیمه عمر و پس انداز، وارد بازار ایران شد. شرکت بیمه آسیا برای اولین بار این نوع بیمه نامه را صادر کرد.  درسال 1383 شمسی، نوع روزآمدی از بیمه­عمر را که مزایای بیشتری داشت و مورد استقبال جهانی قرار گرفته بود، شرکت بیمه کار­آفرین به بازار عرضه کرد. در حال حاضر نیز بیشتر شرکت­های بیمه با عناوین مختلفی مانند بیمه­عمر و سرمایه­گذاری، بیمه جامع زندگی، بیمه­عمر و تامین اتیه، بیمه­عمر و تشکیل سرمایه و بیمه ارمغان زندگی، این بیمه را در بازار عرضه می­کنند (دنان و باسوکردشامی، 1394).

 

2-3- عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر

الف) عوامل کمی برون سازمانی

• تورم

از عوامل تاثیرگذار بر سرمایه­گذاری­های بلندمدت ازجمله سرمایه­گذاری در بیمه­عمر، حفظ ارزش پول و سرمایه در پایان مدت قرارداد از نظر سرمایه­گذار است. تورم و کاهش ارزش پول، قدرت خرید سرمایه­ی بیمه­ی­ عمر را برای بیمه گذار کاهش می­دهد و باعث دلسردی مصرف­کننده­ها برای برنامه­ریزی آینده با خدمات بیمه­ای می­شود. لذا، قابل انتظار است که تورم تاثیر منفی بر تقاضای بیمه­ی­عمر داشته باشد. یافته­های اوت رویل^[i]، براوان و کیم^[ii] نشان می­دهد که تورم با تقاضای بیمه­عمر رابطه منفی معناداری دارد. تورم سبب تاثیر منفی بر بیمه عمر می شود. تورم بالا سبب می­شود که خرید بیمه عمر جذاب بودن خود را به لحاظ بالا رفتن هزینه زندگی از دست بدهد. با این وجود نتایج به دست آمده از تحقیقات کارگیل و تروکسل^[iii]، روبایا و زیدی^[iv] با یافته­های آنها سازگار و هماهنگ نیست. در مطالعات این محققان رابطه ضعیفی میان بیمه­عمر و انتظارهای قیمتی وجود دارد. افزون بر آن، نتایج تحقیق روبایا و زیدی رابطه مثبت، اما فاقد معناداری آماری میان نرخ تورم و تقاضا برای بیمه عمر نشان می­دهد.

 

 

• تولید ناخالص داخلی سرانه

تولید ناخالص داخلی، ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولید شده در کشور در یک بازه زمانی معین است که با واحد پول جاری کشور اندازه گیری می شود. به هر اندازه که درآمد سرانه در کشوری بالاتر رود، قدرت خرید مردم بهبود یافته و سهم بیشتری از درآمدهای خود را پس انداز می­کنند تا به بیمه عمر اختصاص دهند. زیرا، انسان با بالا رفتن درآمد خود، مصرفش را نیز تغییر داده و به آن سطح از مصرف عادت می­کند و با خرید بیمه­ی عمر، مصرف خود را در برابر تغییرات احتمالی درآمد در آینده تضمین می­کند. یافته­های چوی و کوک^[v] (2009)، بک و بوت^[vi] (2003) و عباسی و درخشیده (1391) نشان می­دهد که تولید ناخالص داخلی سرانه اثر مثبت و معنادار بر ضریب نفوذ بیمه­ی عمر دارد.

• نرخ بهره

بیمه عمر یک سرمایه گذاری بلندمدت است که نرخ سودآوری آن برای متقاضی اهمیت زیادی دارد. یکی از پارامترهای ارزیابی برای سنجش میزان سودآوری، نرخ بهره واقعی بازار است. به دلیل وجود تورم، نرخ بهره اسمی نمی‌تواند ملاک ارزیابی قرار گیرد. بنابراین بایستی از نرخ بهره واقعی در محاسبات استفاده کرد که می تواند بر روی پس انداز افراد جامعه تأثیر داشته باشد. در این تحقیق نرخ بهره واقعی که از تفاضل نرخ سپردهای بانکی و تورم به دست آمده است، به عنوان شاخصی برای این متغیر استفاده شده است(پیکارجو، غفاری و شاهانی، 1390).

در ادبیات تجربی، یافته­های بدست آمده از رابطه میان نرخ بهره و تقاضای بیمه­عمر بر حسب پراکسی های در نظر گرفته شده برای نرخ بهره بسیار متفاوت می­باشد. برای مثال، کارگیل و تروکسل در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که بازده انواع پس­انداز رابطه منفی با تقاضای بیمه­عمر دارد؛ یعنی نرخ بهره بالاتر انواع پس­اندازها سبب می­شود که بیمه­ها به عنوان یک ابراز مالی برای پس انداز کمتر مورد توجه قرار گیرند. اوت رویل نیز به این نتیجه رسید که نرخ بهره واقعی(مابه التفاوت نرخ جاری تنزیل بانکی از تورم انتظاری) و نرخ بهره وام، عوامل تعیین­کننده و موثر بر تقاضای بیمه عمر نیستند. از سوی دیگر روبایا و زیدی در تحقیقات خود سه نوع نرخ بهره شامل نرخ بهره پس انداز شخصی(بهره پرداختی بانک‌ها به پس­اندازهای معمولی)، نرخ بهره کوتاه­مدت (نرخ بهره اوراق قرضه خزانه سه ماهه) و نرخ بهره­ جاری(نرخ وام­دهی بانک‌ها) معرفی کردند و دریافتند نرخ پس انداز شخصی و نرخ بهره کوتاه مدت تاثیر منفی و معناداری بر تقاضای بیمه عمر ندارند.

 

 

• بازده بازار سهام

معمولاً مهمترین معیار ارزیابی عملکرد موسسات، در حال حاضر نرخ بازده بازار سهام است. این معیار به تنهایی دارای محتوی اطلاعاتی برای سرمایه­گذران بوده و برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می­گیرد. وقتی این معیار کاهش یابد زنگ خطری برای شرکت است و عملکرد شرکت را مناسب نشان نمی­دهد. این معیار دارای محتوی اطلاعاتی زیادی می­باشد، زیرا ارزیابی عملکرد برمبنای ارزش بازار، اطلاعات سرمایه­گذران را به خوبی منعکس می­کند. یافته­های بدست آمده از مطالعه عزیزی(1384)، نشان می­دهد که بازده بازار سهام رابطه مثبت و معناداری با تقاضای بیمه­عمر دارد. 

 

ب) عوامل کمی درون سازمانی

• توانگری مالی^[vii]

توانگری مالی به سرمایه ای اطلاق می شود که نهاد بیمه ای ناظر، شرکت های بیمه را ملزم می دارد تا آن را در اختیار داشته باشند. به بیان ساده تر، توانگری مالی نشان دهنده میزان آمادگی شرکت های بیمه از لحاظ مالی در مواجهه با حوادث غیرقابل پیش بینی است. از اینرو، می توان انتظار داشت هر چقدر م شرکتهای بیمه ای از حیث توانگری مالی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشند، از جانب مشتریان اعتماد بیشتری به دست آورند و امکان افزایش تقاضای بیمه های عمر افزایش خواهد یافت.

• تعداد شعب و نمایندگان

تعداد شعب و نمایندگان مربوط به هر شرکت بیمه‌ای سطح دسترسی افراد جامعه به آن شرکتها را نشان می دهد و مطئنا چنانچه تعداد آنها بهینه باشد، می تواند تاثیر معنی دار بر تقاضای بیمه عمر داشته باشد.  

• خسارت پرداختی

خسارت پرداختی توسط شرکت های بیمه عبارتست از زیان وارده به مورد بیمه که در نتیجه فوت بیمه شده ناشی از کهولت و بیماری و یا وقوع حادثه ایجاد می شود وجبران آن در تعهد بیمه گر می باشد. براین اساس، هر چقدر افراد جامعه در خصوص توانمندی شرکتهای بیمه و همچنین خوش حسابی آنها برای پرداخت خسارتها اطمینان بیشتری داشته باشند، می توان انتظار داشت تقاضای بیمه عمر این شرکتها در نتیجه پایبندی آنها به تعهداتشان افزایش یابد.

 

 

• متوسط نرخ حق بیمه^[viii]

نسبت حق بیمه­های عمر به میزان و تعداد بیمه­ها وابسته است و در واقع هزینه هر ریال(یا هر واحد پولی) پوشش حق بیمه است. به طوریکه، هزینه بالای بیمه سبب عدم ترغیب خرید بیمه عمر می­شود. براساس ادبیات تجربی قیمت (متوسط نرخ حق بیمه) رابطه منفی و معناداری با تقاضای بیمه­عمر دارد (براون و کیم^[ix]،1993). 

 

3- پیشینه تحقیق

اکثر مطالعات نظری جدید در زمینه تقاضای بیمه عمر مطالعه یاری^[x] را به عنوان نقطة شروع کار خود قرار داده اند. تقاضای سرپرست خانواده برای بیمه عمر، به تعداد افراد خانواده بستگی دارد. لوئیس^[xi]، این ارتباط را، با توسعه ساختار نظری بیمه عمر، و  یاری  با در نظر گرفتن ترجیحات دیگر اعضای خانواده، مورد بررسی قرارداد. در این حالت، بیمه عمر، توسط افراد تحت تکفل شخص که در طول عمر نیز با درآمد نامطمئنی مواجه اند، تقاضا می­شود. تقاضای آن­ها برای بیمه عمر، براساس طول عمر سرپرست خانواده، بر پایه مدل چرخه زندگی استوار است که در آن به دلیل نا­اطمینانی درباره طول عمر سرپرست خانواده، درآمد نیز نامطمئن است.

یاری، در مفهوم مدل چرخه زندگی با طول عمر نامطمئن، نشان می­دهد که یک شخص مطلوب بودن انتظاری خود را با خرید بیمه عمر و دریافت مستمری سالانه، افزایش می­دهد. روش لوئیس، به این دلیل متمایز است که او، تقاضای بیمه عمر را از دید وارثان مورد بحث قرار می­دهد. به عبارت دیگر، بیمةعمر، به منظور حداکثرکردن مطلوبیت انتظاری وارثان، تقاضا می­شود (مهرآرا و دیگری، 1384).

 شروع مطالعات قبلی در زمینه تقاضای بیمه­های عمر به بررسی یاری در سال 1965 باز می­گردد که تقاضای بیمه عمر را در قالب الگوی مطلوبیت انتظاری مورد مطالعه قرار داد. بررسی­های پیشین، اثر عوامل مختلف را بر تقاضای بیمه­های عمر بررسی کرده­اند. نتایج مطالعات نشان می­دهد، بیمه­های عمر برای جبران سرمایه انسانی از دست رفته یا تامین آینده مالی بازماندگان بعد ازفوت سرپرست خانوار مورد تقاضای افراد قرار می­گیرند. عواملی مانند سطح درآمد و میزان تحصیلات اثر مثبت و مستقیم بر روی خرید بیمه­های عمر از سوی افراد دارند. بار تکفل نیز می­تواند با خرید بیمه­های عمر رابطه مستقیم داشته باشد. هم­چنین تقاضای بیمه­های عمر از عاملی مانند تورم انتظاری به صورت منفی ومعکوس اثر می­پذیرد. به علاوه، تقاضای این نوع بیمه می­تواند براساس سرمایه انسانی از دست رفته در هنگام فوت سرپرست خانوار باشد (پژویان و دیگری، 1382).

 بک و وب^[xii] (2003) در مطالعه خود تحت عنوان «تعیین عوامل اقتصادی و جمعیتی مصرف بیمه عمر در سراسر کشورها »، رابطه بین بیمه زندگی با برخی متغیرهای اقتصادی و جمعیتی را برای 66 کشور با استفاده از روش پانل (با اثرات ثابت) طی دوره 2000-1961 بررسی کردند. یافته­های بک و وب مؤید این مطلب است که نفوذ هرچه بیشتر بیمه عمر، رشد اقتصادی بیشتر را موجب می­شود، اما در جوامع مسلمان رابطه مذکور منفی است. بک و وب نشان دادند که وقتی بیمه عمر و بانکداری بطور مکمل خدمات خود را ارائه می­دهند، اثر به مراتب بیشتری را بر رشد اقتصادی خواهند داشت تا زمانی که اثر تنها یکی از آنها را بر رشد اقتصادی تخمین می­زنیم. آن ها یک رابطه محکم و قوی را بین بیمه های زندگی و تولید ناخالص داخلی کشورها، بار تکفل افراد پیر، تورم، توسعه بخش بانکی و نرخ بهره واقعی پیدا کردند و اعلام کردند که کشورهایی با سیستم بانکی توسعه یافته، درآمد بالا، جمعیت سالخورده و تورم پایینتر، مصرف بیمه عمر بالاتری دارند و معتقدند که درشرایطی که تورم کنترل شده است، بین نرخ بهره واقعی و تقاضای بیمه عمر رابطه مثبت وجود دارد. بک و وب هم چنین نشان دادند که متغیرهای امید به زندگی، بار تکفل افراد جوان و تحصیلات اثر معناداری بر خرید بیمه عمر ندارند.

کجوسوسکی(2012)^[xiii] ، به بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه عمر در 14 کشور اروپای مرکزی و جنوب شرقی با استفاده از روش دادههای تابلویی با اثرات ثابت طی دوره 1998 تا 2010 پرداخت. نتایج این تحقیقات نشان داد که تولید ناخالص داخلی سرانه، تورم، مخارج سلامت، سطح تحصیلات و نقش قانون قوی­ترین پیش بینی برای استفاده از بیمه عمر را دارند و به نظر نمی­رسد که نرخ بهره واقعی، کنترل فساد و اثربخشی دولت چندان بر تقاضای بیمه عمر در کشورهای اروپای مرکزی وجنوب شرقی اثرگذار باشد.

سلیمان، میگیرو ویشیهارگ^[xiv] (2015)، به بررسی عوامل موثر بر تقاضای بازار بیمه­های عمر در کشور اتیوپی با استفاده از داده­های سری زمانی طی یک دوره 28 ساله طی سال های 1979 تا 2008 پرداخته است. این تحقیق به بررسی11 عامل تاثیر گذار که از این میان پنج مورد شامل متغیرهای اقتصادی (تولید ناخالص داخلی، پس انداز، توسعه مالی، نرخ بهره، تورم) و شش مورد شامل متغیرهای جمعیت­شناختی (جمعیت، نسبت وابستگی­جوان، نسبت وابستگی­پیری، قیمت بیمه، نرخ مرگ و میر، امید به زندگی) بر تقاضای بیمه در کشور اتیوپی می­باشد. نتایج گویای وجود ارتباطی متعادل در دراز مدت میان متغیرهای نامبرده است. تورم در این میان دارای اثر قابل توجه و منفی بر عرضه و تقاضای در بازار بیمه عمر می باشد. علاوه بر این نتایج آماری گویای یک اثر منفی بر نسبت وابستگی جوانان بر تقاضای بازار بیمه عمر می باشد در حالیکه نسبت وابستگی پیری دارای یک اثر معنادار و مثبت با بخش عرضه بیمه عمر بود.

عزیزی (1385)، به بررسی رابطه میان متغیرهای کلان اقتصادی و تقاضا برای بیمه 1369-1383پرداخت. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که نرخ سپرده­های بلند مدت، قیمت بیمه، درآمد، بازده سهام بورس اوراق بهادار وامید به زندگی از جمله مهم ترین عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه عمر در ایران است .در این راستا قیمت بیمه، رابطه معکوس قوی و مهمی با تقاضای بیمه عمر دارد. این یافته کاربرد بسیار زیادی برای سیاستگذاری دارد، زیرا که از این نتیجه می توان استراتژی­های قیمت گذاری برای بیمه عمر را تنظیم کرد.

سجادی و غلامی (1386)، با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی به " بررسی رابطه میان متغیرهای کلان اقتصادی و تقاضا برای بیمه عمر در ایران" پرداختند .اساسی ترین یافته­های این مطالعه نشان می­دهد که تولید ناخالص داخلی و همچنین تورم پیش­بینی­شده، رابطه مؤثری با تقاضای بیمه عمر دارند. نتیجه جالب، رابطه مثبت تقاضا با نرخ بیمه است که متناقض به نظرمی­رسد. ضمن آنکه متغیر امید به زندگی کاملاً مؤثر بر تقاضا و با ضریب مثبت ارزیابی شده است.

مهرآرا و رجبیان (1387)، در پژوهش خود تحت عنوان "تقاضا برای بیمه­های عمر در ایران و کشورهای صادر کننده نفت" به بررسی تابع تقاضای بیمه عمر پرداختند، آنها نشان دادند که عمده­ترین عوامل تعیین­کننده تقاضای بیمه­های عمر در ایران، درآمد، میزان تحصیلات و بارتکفل می­باشد و درآمد، احتمال مرگ سرپرست خانواده، تحصیلات از مهمترین عوامل موثر بر تقاضای بیمه­های عمر در کشورهای نفت خیز با درآمد متوسط می­باشند. همچنین کشش­های درآمدی تابع تقاضای بیمه عمر نشان می­دهند که این محصول در کشورهای نفت­خیز با درآمد متوسط لوکس و در ایران ضروری است.

مهدوی و ماجد (1393)، در پژوهش خود با عنوان "اثر عوامل کمی و کیفی موثر بر تقاضای بیمه عمر در کشور" با استفاده از تحلیل دسته بندی چندگانه، نتایج حاکی از آن است که اعتقاد به اینکه فرد تا 65 سالگی دچار بیماری حادی شود بیشترین تأثیر را بر تقاضای بیمه­عمر دارد. سن فرد دومین عامل تأثیرگذار است. سایر متغیرهای تأثیرگذار به ترتیب اثرگذاری شامل اعتقاد به­ارث­گذاشتن برای فرزندان، قیمت بیمه­نامه، رعایت اصول اعتقادی و مذهبی و عضویت در صندوق بازنشستگی و در نهایت اشتغال همسر است.

همانطور که از مطالعات تجربی داخلی مشهود است، در این مطالعات صرفا عوامل کمی برون سازمانی مدنظر قرار گرفتند، با این وجود در این مطالعه علاوه بر عوامل کمی برون سازمانی، عوامل کمی درون سازمانی نیز درارتباط با تقاضای بیمه عمر در نظر گرفته شده‌اند که جنبه نوآوری مقاله حاضر می باشد.

 

4- مدل تحقیق و معرفی متغیرهای آن

هدف اصلی در تحقیق حاضر بررسی عوامل کمی درون و برون سازمانی بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای کشور است. برای این منظور، با تعقیب مطالعات تجربی انجام شده در این زمینه یکسری عوامل شناسایی و برای بررسی تاثیر آن بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای از یک مدل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است که تصریح آن به صورت زیر می‌باشد:

 

 

 

در مدل فوق، تقاضای بیمه عمر شرکت بیمه  در سال  به عنوان متغیر وابسته می‌باشد. دو گروه متغیرهای مستقل مدنظر در این مدل عبارتند از: نرخ تورم ( )، نرخ بازدهی بازار سهام ( )، تولید ناخالص داخلی ( ) و نرخ بهره به صورت متوسط نرخ سپرده­های بلندمدت بانکی ( ) به عنوان عوامل کمی برون سازمانی و خسارت پرداختی  شرکت  در سال ،  توانگری مالی(نسبت سرمایه موجود به سرمایه الزامی) [xv] شرکت بیمه  در سال ، تعداد شعب و نمایندگان شرکت بیمه  در سال ،  متوسط نرخ حق بیمه (نسبت کل حق بیمه عمر سالیانه به کل تعداد بیمه های عمر) شرکت بیمه  در سال  به عنوان عوامل کمی درون سازمانی می باشند. به علاوه در این مدل   جمله اختلال و ها ضرائب می‌باشند. و نماد  نشان‌دهنده زمان یعنی سال‌های 1389 الی 1395 و نماد  نیز در مدل مذکور بیانگر شرکت‌های بیمه مورد نظر شامل ایران، آسیا، البرز، دانا، پارسیان، توسعه، رازی، کارآفرین، سینا، ملت، امید، حافظ، دی، سامان، ایران معین، نوین، پاسارگاد، معلم، میهن، کوثر می باشد.

 

5- برآورد مدل تحقیق

5-1- انتخاب روش مناسب برآورد مدل

براساس متدلوژی داده‌های تابلویی، قبل از برآورد مدل لازم است از میان سه روش اثر مشترک، اثر ثابت و اثر تصادفی روش مقتضی انتخاب شود. برای انتخاب بین دو روش اثرات مشترک و اثرات ثابت از آزمون F استفاده شده که نتایج در جدول شماره (1) ارائه شده است. با توجه به نتایج آماره آزمون F معادل 5/9 و ارزش احتمال آن صفر است، لذا می توان نتیجه گرفت فرضیه صفر این آزمون یعنی برابری عرض از مبدأ در تمام شرکت‌ها (مقاطع) در سطح معنی داری 5 درصد مورد تایید نمی‌باشد. بنابراین، تخمین مدل با روش داده‌های تابلویی نسبت به روش اثرات مشترک(داده‌های تلفیقی) اولویت دارد. با توجه به این نتیجه در گام بعدی، باید از میان روش‌های اثرات ثابت و تصادفی، روش مناسب انتخاب گردد که در این ارتباط از آزمون هاسمن استفاده شد. با توجه به نتایج جدول شماره (1) از آنجا که آماره  معادل 14/7 و احتمال متناظر با آن برابر با 003/0  است، لذا، در سطح معنی داری 5 درصد فرضیه صفر آزمون مذکور مبنی بر اینکه اثرات تصادفی را می‌توان به جای الگوی اثرات ثابت به کار برد، پذیرفته نمی‌شود و آزمون هاسمن برآورد مدل به صورت اثرات ثابت را پیشنهاد می‌کند.

 

جدول (1). آزمون راستنمایی اثرات ثابت و‌ آزمون هاسمن مربوط به مدل

آزمون	آماره آزمون	مقدار آماره	ارزش احتمال	نتیجه آزمون
F	F	5/9	0	فرضیه صفر رد می‌شود
‌هاسمن	کای دو	14/7	003/0	فرضیه صفر رد می‌شود

ماخذ: یافته‌های پژوهشگر

 

5-2- نتایج برآورد مدل

باتوجه به آزمون‌های تعیین روش مناسب، روش داده‌های تابلویی با اثرات ثابت برای برآورد مدل مدنظر انتخاب گردید. لذا مدل تحقیق با استفاده از روش اثرات ثابت و اطلاعات 20 شرکت بیمه‌ای طی سال‌های 1389 الی 1395 برآورد شد. لازم به ذکر است، ناهمسانی واریانس در مدل مذکور با بکارگیری روش GLS برطرف شده است. نتایچ برآرود مدل در جدول شماره (2) ارائه شده است.

 

جدول (2). نتایج برآورد مدل به روش اثرات ثابت

متغیرها	ضرایب	آماره	ارزش احتمال
عرض از مبدا	4/7	11/4	0001/0
	015/0	63/4	0009/0
	012/0	21/5	0000/0
	017/0	99/0	1121/0
	22/0-	47/4-	0081/0
	021/0	32/3	0005/0
	012/0-	64/3-	0023/0
	003/0-	78/2-	0012/0
	011/0-	81/4-	0003/0
	D.W001/2 =	89/0=	و 1/54 P-value 000/0 =

ماخذ: یافته‌های پژوهشگر

با توجه به نتایج جدول (2) ضریب تعیین برآوردی معادل 89/0 است که بیانگر قدرت توضیحی بالای مدل تصریح شده در این تحقیق است. از آنجا که احتمال آماره F  معادل صفر است، معنی داری کل رگرسیون نیز در سطح معنی­داری 5 درصد پذیرفته شده است. نتایج مربوط به ضرائب متغیرهای مستقل نیز به شرح زیر می باشد:

• خسارت پرداختی تاثیری معنی دار و مثبت بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می توان استنباط نمود که هر مقدار شرکت های بیمه ای در عمل به تعهدات خود بیشتر پایبند باشند این موضوع ، موجب جلب رضایت بیشتر مشتریان و تقاضای بیشتر آنها برای بیمه عمر آن شرکت می‌گردد.
• توانگری مالی تاثیری معنی دار و مثبت بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که هر چقدر شرکت های بیمه دارای توانایی مالی خوبی باشند، این عامل منتج به افزایش فروش بیمه عمر آنها خواهد شد که در کنار سیاست های بازاریابی و فروش خود باید به این موضوع نیز توجه داشته باشند.
• متوسط نرخ حق بیمه تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که هزینه بالای بیمه سبب عدم ترغیب خرید بیمه عمر می­شود. با توجه به اینکه قیمت بیمه متغیر بسیار مهمی است و با تقاضای بیمه زندگی رابطه معکوس دارد. قیمت بالای بیمه، تمایل برای خرید بیمه زندگی را کم می کند.
• تعداد شعب و نمایندگان شرکت های بیمه تاثیری معنی دار بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای ندارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که در دسترس بودن شرکت­های بیمه­ای تاثیر مثبت و معناداری روی موفقیت آنها در فروش بیمه­های عمر ندارد. و این عامل سبب افزایش تقاضا و عرضه بیمه های عمر نمی­شود.
• تولید ناخالص داخلی تاثیری معنی دار و مثبت بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان معیاری برای درآمد سرانه در نظر گرفته شده است و به هر اندازه که درآمد سرانه در کشوری بالاتر رود، قدرت خرید مردم بهبود یافته و سهم بیشتری از درآمدهای خود را پس انداز می­کنند تا به بیمه عمر اختصاص دهند.
• نرخ تورم بیمه تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که هر چقدر تورم بالا باشد سبب می­شود که خرید بیمه عمر جذاب بودن خود را به لحاظ بالا رفتن هزینه زندگی از دست بدهد.
• بازدهی بازار سهام بیمه تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که هر چقدر بازده بازار سهام شرکت های بیمه بالاتر باشد سبب می­شود تقاضای برای بیمه های عمر کاهش می­یابد و بالعکس.
• نرخ بهره بیمه تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌های بیمه‌ای دارد، در نتیجه می‌توان بیان کرد که هر چقدر متوسط نرخ بهره سپرده های مدت دار بانکی بالاتر باشد، منجر به کاهش سرمایه گذاری افراد جامعه به صورت بیمه عمر می‌شود. به عبارت دیگر، در شرایط بالا بودن نرخ بهره سپرده‌های مدت دار، نظام بانکی به عنوان رقیب صنعت بیمه در حوزه جذب پس اندازهای افراد جامعه محسوب می شود.

 

6- جمع‌بندی و پیشنهادات  

هدف اصلی در این مقاله بررسی میزان اثرگذاری عوامل موثر بر تقاضای بیمه عمر 20 شرکت در صنعت بیمه ایران طی سال‌های 1389 الی 1395 است. برای این منظور، یک مدل رگرسیون چند متغیره که متغیر وابسته آن تقاضای بیمه عمر و متغیرهای مستقل آن عوامل کمی برون سازمانی (تولید ناخالص داخلی، نرخ بهره، بازدهی بازار سهام و نرخ تورم)  و عوامل کمی درون سازمانی(خسارت پرداختی و توانگری مالی)  است، تصریح و با استفاده از متدولوژی داده‌های تابلویی به روش اثرات ثابت و روش GLS برآورد گردید. نتایج بیانگر آن است که از بین چهار عامل کمی درون سازمانی فقط تعداد شعب و نمایندگان تاثیر معنی داری بر تقاضای بیمه عمر در شرکت­های بیمه‌ای ندارد. این در حالی است که خسارت پرداختی و توانگری مالی تاثیری معنی دار و مثبت و متوسط نرخ حق بیمه تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه ای دارد. در ارتباط با عوامل کمی برون سازمانی نیز تمامی آنها تاثیر معنی دار بر تقاضای بیمه عمر در شرکت­های بیمه‌ای دارند، به طوریکه، تولید ناخالص داخلی تاثیری معنی‌دار و مثبت و نرخ بهره، نرخ تورم و نرخ بازدهی بازار سهام تاثیری معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکتهای بیمه‌ای دارد.

با توجه به نتایج حاصل از برآورد مدل پیشنهاداتی به منظور اخذ تصمیمات بهتر توسط شرکت های بیمه ای به شرح زیر ارائه می شود:

• براساس تایید تاثیر معنی­دار و مثبت خسارت پرداختی شرکت­های بیمه بر تقاضای بیمه عمر آنها، پیشنهاد می­شود با اطلاع رسانی در مورد بیمه های عمر و آشنایی با شیوه های پس انداز از طریق این بیمه ها  و آگاهی دادن به مردم از طریق این بیمه ها و آگاهی دادن به مردم از طریق رسانه های گروهی، مجلات، نشریات در این زمینه می تواند اقشار جامعه را به خرید بیمه­های عمر ترغیب نماید.
• با توجه به تایید تاثیر معنی دار و مثبت توانگری مالی شرکت­های بیمه بر تقاضای بیمه عمر آنها، پیشنهاد می شود ضمن تشکیل مجمع و ارائه گزارش در خصوص وضعیت مالی خود، به صورت اعلان عمومی مشتریان را از وضعیت مالی باخبر نمایند. چرا که این امکان وجود دارد که از بین مشتریان فعلی مشتریانی به صورت وفادار ایجاد شوند که برای شرکت مشتریان جدید را به همراه داشته باشد.
• از آنجا که تعداد شعب و نمایندگان بر تقاضای بیمه عمر شرکت‌ها تاثیرگذار نیست، لذا این تصور که شرکتهای بیمه‌ای با افزایش تعداد شعب و نمایندگان خود می توانند تقاضا برای بیمه عمر را افزایش دهند، نمی راهکار درستی نمی‌باشد.
• متوسط نرخ حق بیمه شرکت­های بیمه بر تقاضای بیمه عمر تاثیر معنی دار و منفی دارد. براین اساس پیشنهاد می‌شود با ایجاد تغییرات عمده در روش های پرداخت سرمایه بیمه های عمر و بکار بردن روش های جایگزینی در پرداخت برای افزایش رغبت عمومی به بیمه عمر تا بتوان از این طریق هم به رفاه جامعه و خانواده ها کمک کرد و هم منبع پس انداز بسیار خوبی برای فعالیت­ها­ی اقتصادی زیر بنایی کشورایجاد کرد. این یافته کاربرد بسیار زیادی برای سیاست گذاری دارد، زیرا که از این نتیجه می توان استراتژی های قیمت گذاری برای بیمه عمر را تنظیم کرد.
• با توجه به اینکه درآمد (تولید ناخالص داخلی) بر تقاضای بیمه های عمرتاثیرگذار است، بنابراین تغییر فرهنگ در جهت اختصاص بخشی از درآمد خانوارها به خرید بیمه عمر ضروری به نظر می رسد. این امر باید به صورت اصولی و برای بلند مدت و به طور مستمر صورت گیرد.
• نرخ تورم تاثیر معنی و منفی تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه دارد. در شرایط تورمی و با توجه به اینکه بحران های اقتصادی بروز می کنند و دامنه تاثیرگذاری تورم هرچه بیشتر و گسترده تر می شود، توجه جدی مسئولان و برنامه ریزان اقتصادی و به خصوص کارشناسان صنعت بیمه به این نکته توجه کنند که در شرایط اقتصاد تورمی و کاهش ارزش پول و سرمایه گذاری بلندمدت در صنعت بیمه چگونه میتوان جذابیت این بازار را برای افراد حفظ کرد، ضمن اینکه بسیاری از نهادهای مالی و بازارهای جایگزین پیش روی مردم جهت سرمایه گذاری و بهره مندی از پس اندازهایشان وجود دارد.
• نرخ بهره سپردههای بلندمدت بر تقاضای بیمه عمر تاثیر معنی دار و منفی دارد. لذا، شرکت های بیمه بایستی از تغییرات نرخ بهره بازارهای پولی غافل نبوده و سعی در ترغیب مردم به سمت پس اندازهای عمر و رونق سرمایه گذاری در این بخش از بازار داشته باشند.
• بازده بازار سهام تاثیر معنی دار و منفی بر تقاضای بیمه عمر شرکت­های بیمه دارد. براین اساس انتظار می رود، در زمان هایی که بورس اوراق بهادار از رونق مطلوبی برخوردار است اغلب سرمایه گذاران به جای خرید بیمه های عمر به سرمایه گذاری در این بازار روی آورند و برعکس در صورت کاهش بازده بازار بورس می توان با تبلیغات سبب افزایش ارزش بیمه های عمر شرکت های بیمه شد و در نتیجه در این مورد با اجرای سیاست های تشویقی و انگیزشی با هدف جلوگیری از کاهش فروش و ایجاد رغبت در مشتریان جهت خرید بیمه عمر لازم و ضروری است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- گروه  اقتصاد، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران، نویسنده مسئول.  [e-mail]

2- گروه اقتصاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران.  [e-mail] 

3- گروه مدیریت دولتی، واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.  [e-mail]

 

[i] Outreville

[ii] Browne & Kim

[iii] Cargill & Troxel

[iv] Rubayah & Zaidi

[v] Beck & web

[vi] Chui & Kwok

[vii]. Solvency Margin

[viii]. Premium rate

[ix]. Browne & kim

[x]. Yaari

[xi]. Lewis

[xii].  Beck & webb, 2003

[xiii]  Kjosevski, 2012

[xiv]. Sulaiman,Migiro,Yeshihareg

[xiv]. Ordinary Least Squares

[xv] . سرمایه موجود شامل دارایی­های قابل قبول به اضافه مازاد ارزش روز نسبت به ارزش دفتری دارایی­ها منهای بدهی­های موسسه بیمه است. سرمایه الزامی نیز حداقل سرمایه‌ای است که موسسه بیمه باید برای پوشش ریسک‌هایی که در معرض آن قرار می‌گیرد، در اختیار داشته باشد.

 

مراجع

فهرست منابع

• کریمی، آیت (1386)، کلیات بیمه، پژوهشکده بیمه وابسته به بیمه مرکزی ج.ا.ا، تهران، چاپ سوم، صفحه 37-33 .
• مهر آرا، مهدوی (1390). تابع تقاضای بیمه عمر خانوارهای شهری تهران. دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران.
• ماجد، وحید و غدیر مهدوی، (1393)، اثر عوامل کمی و کیفی موثر بر تقاضای بیمه عمر در کشور، پژوهشنامه بیمه، پژوهشکده بیمه، سال بیست و نهم، شماره2، صفحات37-66.
• مظلومی، نادر( 1368) ، بیمه ی عمر در کشورهای در حال توسعه، صنعت بیمه، شماره ی 15 .
• مهدوی کلیشمی، غدیر، وحید، ماجد (1390)، تحلیل عوامل اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی موثر بر تقاضای بیمه ی عمر در ایران، فصلنامه ی تحقیقات مدلسازی، شماره5، ص 46-21.
• جعفری صمیمی، احمد و ابراهیم کاردگر (1385)، ایا توسعه ی بیمه، رشد اقتصادی را حمایت می کند؟ فصلنامه ی پژوهش های اقتصادی، سال6، شماره 2، ص 29-17.
• عزیززاده نیاری، عارف( 1378)، شناسایی و تعیین مهمترین عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه عمر در ایران و ارائه یک الگوی مناسب، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
• کامبیز پیکار جو، فرهاد غفاری، فهیمه شاهانی (1390). اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر تقاضای بیمه عمر درکشورهای منطقه منا. فصلنامه اقتصاد کاربردی، سال دوم، شماره پنجم، تابستان 1390.
• سجادی، س.ج. و غلامی، الف.، 1386. بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر تقاضای بیمه عمر. فصلنامه صنعت بیمه، (2)22، صص28- 3.
• عزیزی، ف (1385) رابطه میان متغیرهای کلان اقتصادی و تقاضا برای بیمه عمر در ایران (1383-1369). فصلنامه مدرس علوم انسانی، (4)10، صص149- 135.
• مهرآرا، م.، و رجبیان، م.الف.( 1384) تقاضا برای بیمه عمر در ایران و کشورهای صادرکننده نفت. مجله تحقیقات اقتصادی، 74 ، صص 81-57 .
• عباسی، ابراهیم و سمانه درخشنده (1390). عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه عمر در ایران، پژوهشنامه بیمه، شماره 4، صص 24-1.
• پژویان، ج.؛ و دیگری. (1382). تخمین تابع تقاضای بیمه عمر و پیش­بینی آن. فصلنامه صنعت بیمه. سال هیجدهم، شماره 1، صفحات 28-5.
• مهرآرا، م.؛ و دیگری( 1384)، تقاضا برای بیمه عمر در ایران و کشورهای صادر کننده نفت. مجله تحقیقات اقتصادی. شماره 74، صفحات 81-57.
• گجراتی، دامودار(1387)مبانی اقتصادسنجی، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران.
• بانک مرکزی ایران، نماگرهای اقتصادی، سال های مختلف.
• بیمه مرکزی ایران- سالنامه آماری، سال های مختلف.
• بورس اوراق بهادار تهران، سالنامه آماری، سالهای مختلف.
• Beck, T. & I. Webb (2003), Economic, Demographic, and Institutional Determinants of Life Insurance Consumption Across Countries, The World Bank Economic Review,Vol. 17, No. 1, PP: 51-88.
• Madheswaran, S. & Subir Sen (2008), An Analysis of Life Insurance Demand Determinants for Selected Asian Economies and India, Asia-Pacific Journal of Risk and Insurance, Vol. 2, Issue 2, PP: 1-26.
• Kjosevski, J., (2012) , The determinants of life insurance demand in central and southeastern Europe. International Journal of Economics and Finance, Vol.4, No.3, PP:237-247.
• Sulaiman, S. Migiro,T. Yeshihareg (2015), Investigating the Factors Influencing the Life Insurance Market in Ethiopia , Problems and Perspectives in Management, Volume 13, Issue 2.
• Outreville , Francois,J.(1992), The  Relationship  between  Insurance Financial  Development  and  Market  Structure  In  Developing Countries,Uncted Review,No 3.
• Browne, Mark J. & Kihong Kim (1993), An International Analysis of Life Insurance Demand", The Journal of Risk and Insurance, 60, PP: 616-634.
• Booth, P., Chadburn, R., Haberman, S., James, D., Khorasanee, Z., Plumb, R.H. and Rickayzen, B.,(1999), Modern actuarial theory and practice, Chapman & Hall/CRC
• Yaari, M. (1964). On the Consumer's Lifetime Allocation Process. International Economic Review, 5 (3): 304-317.
• Yaari, M. (1965). Uncertain Lifetime, Life Insurance and the Theory of the Consumer. Review of Economic Studies, 32 (2): 137-150.
• Chui, A.C.W. and Kwok, C.Y. (2009) . Cultural Practices and Life Insurance Consumption: An International Analysis Using Globe Journal of Multinational Financial Management, Vol. 19, pp.273-290.
• Cargill t. troxel t.y (1979),, Modeling lif Insurance Savings: Some Methodological Issues ,The Journal of Risk And Insurance, Vol. 46, No. 2,.
• Outreville, j.( 1996) Life Insurance Markets in Developing Countries; Journal Of Risk and Insurance, Vol. 63, No. 2,.
• rubayah y., zaidi i.(2000) , Prospek Industry Insurans Hayat Abad Ke-21; Utara Management Review, vol. I, no.2.
• Babbel D.)1985), The Price Elasticity of Demand for Whole Life Insurance, Journal Of Finance, vol. 40, no.1.

 

 

یادداشت‌ها