معرفی نسخۀ خطی سفینۀ مونس العشاق و تحفة الآفاق از سلیمان قونوی

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

دوره 6، شماره 15، شهریور 1400، صفحه 1-22   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/noskheh.2021.688004

نویسندگان

احمدرضا یلمه ها^{* 1}؛ راضیه جمشیدی²

¹استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران. (نویسنده مسئول)

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

جنگ‌ها و سفینه‌ها‌ی برجامانده از قرون گذشته که غالباً به‌صورت نسخ خطی در کتابخانه‌های داخل و خارج ایران نگهداری می‌شوند، از منابع غنی و معتبر در قلمرو ادبیات منظوم و نقد و تصحیح آن به شمار می‌روند. یکی از این مجموعه‌ها، سفینه‌ای است که سلیمان قونوی از دانشمندان و ادیبان قرن نهم در سال 860ق گردآوری کرده است. این سفینه، مونس العشاق و تحفة ‌الآفاق نام دارد و مشتمل بر 11600 بیت از اشعار ۸۲ شاعر معروف و گمنام سدۀ هفتم، هشتم و نهم است. این سفینه از قالب‌های مختلف شعر فارسی از جمله تعداد 75 قصیده، 28 قطعه و رباعی و ترجیع‌بند و مخمس و 783 غزل و دو مثنوی تشکیل شده است. نسخۀ منحصربه‌فرد این اثر به شمارۀ 5712 در کتابخانۀ حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی نگهداری می‌شود. با توجه به اینکه این سفینه، تاکنون تصحیح و معرفی نشده است، این پژوهش به معرفی ویژگی‌های این نسخه، معرفی شاعران گمنام، تعداد ابیات و غزلیات تازه‌یافته از شاعران مشهور و با دیوان و شاعران بی‌دیوان می‌پردازد. معرفی این اثر علاوه بر اشتمال بر ابیات و غزلیات تازه‌یافته، از تعدادی از شاعران معروف و معرفی یازده شاعر گمنام، اشعار قابل توجهی از شاعران بی‌دیوان را که در ۳۴ تذکرۀ مهم و مورد استفاده نیامده است، معرفی می‌کند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

سفینۀ مونس العشاق و تحفة الآفاق؛ سلیمان قونوی؛ شاعر؛ ابیات؛ غزلیات؛ قصاید؛ تصحیح

مراجع