بررسی داستان «زوج مفلس» درکلیّات بیدل دهلوی از منظر حقوق شهروندی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 39، خرداد 1397، صفحه 43-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سپیده جلیل زاده رضائی¹؛ کامران پاشائی فخری^{* 2}؛ پروانه عادل زاده^{* 2}

¹گروه زبان وادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

چکیده
    ادبیّات فارسی اقیانوس کران ناپیدای در علوم و فنون گوناگون و مجموعه­ای از ذخایر و منابع فکری و فرهنگی هر ملّتی به حساب می­آید. شاعران هم به عنوان فرهیختگان هر جامعه، همواره در آثار خود سعی در انعکاس مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی بوده­اند. بیدل دهلوی که یکی از شخصیّت‌های ادبی و از بزرگان سبک هندی است، با خلق شاهکارهایی منحصر به فرد، بر تارک ادب فارسی و عرفان می‌درخشد. در این جستار برآنیم که داستان زوج مفلس وی را که در کلیّاتش نقل شده، از منظر علم حقوق مورد بررسی قرار دهیم. در این داستان، از طرفی مباحث مربوط با علم حقوق از قبیل: عدالت کیفری، ادلّة اثبات دعوی و اجرای حکم بیان شـده و از سوی دیگر مباحث جامعه‌شناسی و چالش­های اجتماعی و دینی، به دلیل قرار گرفتن حکومت صفوی در متن یک حکومت کاملاً مذهبی و دینی، که ضـرورت بررسـی آن را از این منظر تشدید می­کند. نویسندگان جستار با طرح مصداق­های جرم با شریعت اسلامی، دو هدف مهمّ را از این جستار دنبال می­کنند: اوّل آنکه به اهمّیّت پژوهش­های تطبیقی و نگاه به دنیای ادبیّات از دریچة علم حقوق بپردازند، دوّم آنکه، نگاه به جامعه­ای کنند که در آن با پایمال کردن حقوق شهروندانِ طبقة پایینِ جامعه و عدم توجّه به مبانی اسلامی، موجبات آسیب اجتماعی، به دلیل این­که در درون خود حکومت به این پدیده به دیده اغماض نگریسته شده ولی در جامعه باعث هـرج ومرج، رواج ظلم و بی­عدالتی گردیده و در نهایت موجبات نزول عذاب الهی را فراهم می­سازند.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: زوج مفلس؛ جرم؛ عدالت کیفری؛ حقوق شهروندی؛ بیدل دهلوی

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

الف- کتابنامه

1- قرآن کریم

2-  اردبیلی، محمّدعلی، (1390)، حقوق جزای عمومی، ج2، تهران، نشر میزان، چاپ بیست و پنجم.

3- ایمانی، عبّاس، (1382)، جرم شناسی در ادبیّات، تهران،آرویج

4- بیدل دهلوی، عبدالقادر، (1376)، کلیّات بیدل دهلوی ، تصحیح اکبر بهادروند، تهران، الهام، چاپ اوّل.

5- بیدل دهلوی، عبدالقادر، (1378)، گزیدة غزلیّات بیدل، سعید یوسف نیا، تهران، قدیانی.

6- بیدل دهلوی، عبدالقادر،(1386)، رباعیّات بیدل دهلوی، تصحیح پرویز عباسی داکانی، تهران، الهام.

7- جعفری لنگرودی، محمّدجعفر، (1367)، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش.

8- حسینی نیک، سیّدعبّاس، (1390)، قوانین کاربردی مجد، تهران، مجد.

9- رحیمی نژاد، اسمعیل، (1390)، جرم شناسی ، تبریز، فروزش ، چاپ دوّم.

10- سانسون، (1967)، سفرنامه سانسون، تهران، نشر نی.

11- سیّدحسینی، رضا، (1393)، مکتب­های ادبی، جلد اوّل، تهران، موسّسة انتشارات نگاه، چاپ هجدهم.

12- صادقی، میرمحمّد، (1391)، جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، چاپ نهم.

13- صانعی، پرویز، (1382)، حقوق جزای عمومی، تهران، طرح نو.

14- عمید زنجانی، عبّاسعلی، (1388)، آیات الاحکام، تهران، مجد.

15- غفاری فرد، عبّاسقلی، (1388)، تاریخ سخت کشی، تهران، نگاه.

16- مدنی، سیّدجلاالدّین، (1386)، ادلّة اثبات دعوی، تهران، پایدار.

17- معین، محمّد، (1384)، فرهنگ فارسی معین، تهران، اَدِنا، چاپ سوم.

18- نوائی، عبدالحسین، (1370)، اسناد و مکاتبات­ تاریخی ­از تیمورشاه­ تا شاه اسماعیل، تهران، علمی فرهنگی.

19- نوربها، رضا، (1390)، حقوق جزای عمومی، تهران، گنج دانش.

20. نویدی، داریوش، (1386)، تغییرات اجتماعی- اقتصادی در ایران عصر صفوی، تهران، نشرنی.

 

ب)- مقالات

21- محمودی، عابدپور، مریم، محمود، (1389) «بازبینی داستان شیر و گاو در کتاب کلیله و دمنه از منظر حقوق کیفری» پژوهشنامه زبان و ادب فارسی(گوهرگویا)، سال چهارم، شماره چهارم، پیاپی16، زمستان، صص137-156.

22- رحیمی‌نژاد، اسمعیل، (1387) «مجازات‌های مغایر با کرامت انسانی» فصلنامة حقوق، (1387)، مجلّة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة38، شماره2، ص133-115.

23- هاشمیان، لیلا؛ رشیدی، فریبا، (1389) «صائب و انتقادهای اجتماعی او» فصلنامة زبان و ادب فارسی، 1389، سال دوم، شمارة 5، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، ص136-115.

 

ج)- پایان نامه

24- جودکی، محمّدعلی، (1387) «آسیب شناسی اجتماعی جامعه ایران در عصر صفوی و تأثیر آن بر سقوط حکومت صفوی» دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی