پیرنگ و شیوة شخصیّت‌پردازی در رمان «یکلیا و تنهایی او» اثر تقی مدرّسی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 39، خرداد 1397، صفحه 109-130   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی دهقان^{* 1}؛ وحید یوسف‌پور²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز،ایران.

²کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

چکیده
پیرنگ و شخصیّت­پردازی از مهمّ­ترین عناصر داستانی است. پیرنگ را «ترکیب کنندۀ حوادث» و تقلید از «عمل» دانسته­اند. خلق شخصیّت­هایی را که در اثر روایتی یا نمایشی، کیفیّت روانی و اخلاقی او در عمل و گفتار برای خواننده در حوزۀ داستان تقریباً مثل افراد واقعی جلوه می­کند، شخصیّت­پردازی می­خوانند. نویسندگان همواره کوشیده­اند هنر و توانایی خود را دراین دو مقوله به معرض نمایش بگذارند. شخصیّت­پردازی و پیرنگ رمان «یکلیا و تنهایی او» اثر تقی مدرّسی از نمونه­های بارز این توانمندی است. این مقاله شگردهای نویسنده را در دو مورد مزبور توصیف و تحلیل می­کند. این رمان، به روایت این تحقیق، از نظر عناصر داستان­نویسی جایگاه هنری والایی دارد که در فرآیند رشد این فنّ در ادبیّات داستانی زبان فارسی، پدید آمده است. تقی مدرّسی در شخصیّت­پردازی و معرّفی اشخاص رمان خود از شیوة گفتگو و توصیف و روایت دانای کلّ استفاده کرده است و پیرنگ رمان او از نوع باز و قوی و روابط علّی اتّفاقات و حوادث در آن ضابطه­مند است. نثر توراتی، فضای اسطوره­ای و دینی ساختار آن را جذّاب وتعلیق­ و جدال، رغبت خواننده را برای ادامة داستان حفظ کرده است. ساختار صوری داستان، به یاری صناعت درونه‌گیری، با سه ماجرای جدا و در عین حال وابسته به هم، شکل فنّی و هنری یافته است. انتقال از آغاز به میانۀ متن، در این رمان با سرعت و سهولت و استادی صورت می­گیرد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: یکلیا و تنهایی او؛ مدرّسی؛ عناصر داستان؛ شخصیّت‌پردازی؛ پیرنگ

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1ـ آلوت، میریام، (1368)، رمان به روایت رمان نویسان، ترجمۀ علی‌محمّد حق‌شناس، تهران، نشر مرکز.

2ـ اپلی، ارنست، (1376)، رؤیا و تعبیر خواب، ترجمة قهرمان دل­آرا، تهران، نشر میترا.

3ـ  اخوّت، احمد، (1392)، دستور زبان داستان، اصفهان، مؤسّسة نشر فردا، چاپ دوم.

4ـ  ایرانی، ناصر، (1364)، داستان تعاریف ابزار عناصر، تهران، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان.

5ـ بارت، رولان، (1375)، اسطوره امروز، ترجمة شیرین دخت دقیقیان، تهران: نشر مرکز.

6ـ  بورونوف، رولان واوئله، (1378)، جهان رمان، ترجمۀ نازیلا خلخالی، تهران: نشر مرکز، چاپ اوّل.

7ـ بی‌نیازی، فتح الله، (1387)، درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی ، تهران، نشر افراز، چاپ اوّل.

8ـ سی، آرتور و کلارک و همکاران، (1378)، هزار توی داستان، ترجمۀ نسرین مهاجرانی، تهران، نشر چشمه.

9ـ پراپ، ولادیمیر(1368)، ریخت­شناسی قصّه­های پریان، ترجمة فریدون بدره­ای ، تهران، انتشارات توس، چاپ اوّل.

10ـ دهباشی و کریمی، علی و مهدی، (1384)، شناخت­نامه تقی مدرّسی، تهران، انتشارات قطره، چاپ اوّل.

11ـ شیری، قهرمان، (1383)، بازتاب عصر عتیق و نثر توراتی در آثار تقی مدرّسی، فصلنامة پژوهش‌های ادبی، ش 6، زمستان 1383، صص 102-85.

12ـ عبداللهیان، حمید، (1379)، کارنامة نثر معاصر، تهران، انتشارات پایا.

13ـ قاسم‌زاده، سیّدعلی، (1392)، بازخوانش بینامتنی رمان اسطوره‌ای «یکلیا و تنهایی او» نوشتۀ تقی مدرّسی، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، شمارة 39، صص 132ـ 113.

14ـ قبادی و بزرگ بیگدلی و علیجانی، حسینعلی و سعید و محمّد، (1393)،  تحلیل اسطوره‌ای «یکلیا وتنهایی او» و «ملکوت» با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد در بازتاب اسطوره‌ها، متن پژوهیادبی، سال 18، شماره 60 ، تابستان، صص 50-25.

 15ـ مارتین، والاس، (1386)، نظریه­های روایت، ترجمة محمّد شهبا، تهران، انتشارات هرمس.

16ـ مدرّسی، تقی، (1343)، یَکُلیا و تنهایی او، تهران: انتشارات نیل، چاپ سوم.

17ـ مورگان فورستر، ادوارد، (1369)، جنبه­های رمان، ترجمۀ ابراهیم ­یونسی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ چهارم.

18ـ  میرصادقی، جمال، (1392)، عناصر داستان نویسی، تهران، انتشارات آگاه، چاپ دوم.

19ـ میر عابدینی، حسن، (1366)، صد سال داستان نویسی ایران، چاپ اوّل تهران، نشر تندر، جلد اوّل.

20ـ ___________، (1386)، صد سال داستان نویسی ایران، تهران: نشر چشمه، چاپ چهارم.

21ـ نعیمی، جواد، (1370)، داستان چیست و چگونه نوشته می­شود؟، مشهد، کتابستان، چاپ اوّل.

22ـ یونسی، ابراهیم، (1379)، هنر داستان نویسی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ ششم.