حماسه در اشعار سیّداشرف‌الدّین گیلانی (نسیم شمال)

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 40 - شماره پیاپی 2، شهریور 1397، صفحه 81-100   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدعلی محمودآبادی¹؛ علی اصغر باباصفری^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.

²دانشیار گروه زبان وادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی ، اصفهان، ایران.

چکیده

چکیده
با بررسی و مرور گنجینه هزار ساله شعر و ادب فارسی به روشنی درمی‌یابیم که شاعر یا نویسنده متأثّر از اوضاع فردی و اجتماعی خویش به یکی از انواع ادبی (ادب حماسی، تعلیمی و غنایی) ضمن بیان ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی در حقیقت نوعی آرمان خواهی را به خواننده فریاد می‌دهد. نسیم شمال یکی از نمایندگان برجسته شعر عصر مشروطه ایران است. هر چند اشعار او از نظر ادبی، انسجام و پختگی لازم را ندارند، ولی سادگی و صمیّمت زبانی و نیز صداقت و آزادگی گوینده آن‌ها باعث می‌شد، در میان مردم تأثیر قابل توجّهی داشته باشند. بنابر این تحقیق در مضامین حماسی شعر این شاعر اهمّیّت دارد و بسیار ضروری می‌نماید. در این پژوهش برآن هستیم جلوه‌های حماسه، دلاوری و مقاومت را در اشعار سیّداشرف الدّین گیلانی بررسی کنیم و با بررسی اشعارش به این نتیجه دست یافتیم که نسیم شمال نگاهش به اسطوره‌های ایران باستان افراطی بوده و با استفاده از داستان‌ها و اسطوره‌های برجستۀ ایران باستان، مفاهیم و موضوعات جدید را همراه با احساسات عمیق وطنی، برای رسیدن به اهداف آزادی خواهانه بیان داشته است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: شعر؛ حماسه؛ اسطوره؛ نسیم شمال؛ دیوان

مراجع

فهرست منابع و مأخذ

الف) کتاب ها

1- اسلامی ندوشن، محمّدعلی، (1380)، داستان داستان ها، تهر ان، نشر آثار، چاپ هفتم.

2- دهخدا، علی اکبر، (1372)، لغت نامه دهخدا، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.

3- رزمجو، حسین، (1381)، قلمرو ادبیّات حماسی ایران، مشهد، انتشارات سخن گستر، چاپ دوم.

4- رستگار فسایی، منصور، (1380)، انواع شعر در فارسی، شیراز، انتشارات نوید، چاپ سوم.

5- ستوده، غلامرضا، (1374)، نمیرم از این پس که من زنده‌ام، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.

6- سجادی، سیّدمرتضی، (1387)، لبخندی از اشک، تهران، انتشارات پیام مهدی، چاپ اوّل.

7- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت، تهران، انتشارات سخن، چاپ اوّل.

8- صدرنیا، باقر، (1384). سیّداشرف الدّین ناسیونالیست اسلام گرا، (مجموعه مقالات شاعر مردم)، تهران، انتشارات سخن، چاپ اوّل.

9- صفا، ذبیح اله، (1363)، حماسه سرایی در ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.

10- فخرائی، ابراهیم، (1356)، گیلان در جنبش مشروطیّت، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ اوّل.

11- کارنوی، آلبرت جوزف، (1383)، اساطیر ایرانی، ترجمة احمد طباطبایی، جلد دوم، تهران، نشر علمی و فرهنگی، چاپ دوم.

 12- کریمی موغاری، فریده، (1382). زندگی و شعر اشرف الدّین (نسیم شمال)، تهران، نشر ثالث، چاپ اوّل.

13- کزّازی، میرجلال الدّین، (1376). رؤیا، اسطوره، حماسه، تهران، انتشارات مرکز، چاپ دوم.

14- گیلانی، سیّداشرف الدّین، (1371). (نسیم شمال)، کلیّات جاودانه نسیم شمال، (تدوین حسین نمینی)، تهران، نشر اساطیر، چاپ اوّل.

15- محتشم کاشانی، کمال الدّین، علی، (1380)، هفت دیوان، با مقدّمه تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوائی، تهران،  انتشارات میراث مکتوب، چاپ اوّل.

16- یاحقّی، محمّدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیّات فارسی، جلد اوّل، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اوّل.

 

ب) مقالات

17- آزاده تفرشی، فریدون، (1382)، سیّداشرف الدّین گیلانی (نسیم شمال)، (انسان وارسته‌ای در تاریخ مطبوعات کشور) نسخه پژوهشی (پیام بهارستان)،  شماره 29، صفحه 13- 6.

18-  اصفهانی، نعمت، (1392)، میهن ستایی در شعر مشروطه با تأکید بر سروده‌های میرزاده عشقی، عارف قزوینی، بهار و نسیم شمال (فصلنامه آموزشی و پژوهشی) شماره چهاردهم، صفحه 32- 16.